حمورابی در بین سال‌های ۱۷۹۲ تا ۱۷۵۰ بر بابل حکمرانی کرد. او پس از پدرش بر تخت پادشاهی نشست. حمورابی در دوران حکومت خود اقدامات قابل‌توجهی انجام داد که ازجمله آن‌ها می‌توان به ساخت دیوار برای دفاع از معابد و گسترش شهر اشاره کرد.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی حمورابی که در دوره خود نظیر بود، قانون‌نامه یا لوح حمورابی بود. حمورابی برای معرفی قوانین جدید بابل دستور داد تا این قوانین را بر روی تخته‌سنگی حک کنند و به نمایش عموم درآورند. این‌گونه شد که یکی از اولین قانون‌های مدون جهان ثبت شد. به دستور حمورابی چند فرد باسواد در شهر شروع به حک کردن قوانین بر روی سنگ شدند و پس از اتمام کار آن را در مکانی عمومی قرار داند تا همه مردم آن را ببینند.
بلندای قانون‌نامه حمورابی ۴/۲ متر است و متن آن شامل ۲۸۲ ماده‌قانون در باب حقوق جزا، حقوق مدنی و حقوق تجارت است. این قانون‌نامه اولین سندی است که یک فرمانروا برای ملت خود تعیین کرده است.
ستون قانون حمورابی در اوایل سال ۱۹۰۱ توسط گروه اکتشافی ژاک دمورگان در شوش به دست گوستاو ژاکیه از دل خاک بیرون آمد. این ستون امروز در موزه لوور پاریس نگه‌داری می‌شود.
قوانین زیادی در این قانون‌نامه ذکرشده است که در اینجا به بررسی برخی از این قوانین می‌پردازیم:
قوانین و احکام دزدی:
- اگر شخصی چیزی را از معبد یا دربار بدزدد هم دزد و هم دریافت‌کننده جنس محکوم‌به مرگ هستند.
- اگر کسی از پسر یا برده مرد دیگری بدون شاهد یا قرارداد چیزی بخرد، طلا یا نقره، برده مرد یا زن، گوسفند یا گاو، خر … فرد خریدار در حکم دزد است و به مرگ محکوم است.
- اگر کسی گله یا گوسفند یا خوک یا بزی بدزدد و آن متعلق به خدا یا دربار باشد باید ۳۰ برابر بپردازد.
- اگر متعلق به مرد آزاد دیگری باشد باید ۱۰ برابر بپردازد و اگر چیزی برای پرداخت ندارد به مرگ محکوم است.
- اگر کسی جنسی را از دست بدهد و آن را در مالکیت دیگری بیابد و این شخص ادعا کند که آن را از بازرگانی و در برابر شاهدانی خریده و صاحب‌مال نیز ادعا کند که شاهدانی دارد که شهادت دهند این جنس از آن اوست، آنگاه باید خریدار تاجر و شاهدان خود و مالک نیز شاهدان خود را بیاورد و قاضی شهادت آن‌ها را بیازماید. در این صورت تاجر دزد به‌حساب می‌آید و به مرگ محکوم است.
- اگر خریدار تاجر و شاهدان را نیاورد و مالک شاهد بیاورد، خریدار دزد است و به مرگ محکوم.
- اگر مالک شاهدی نیاورد در آن صورت او بدکار است و به مرگ محکوم.
- اگر شاهدان در دسترس نباشند، قاضی فرجه شش‌ماهه‌ای می‌دهد و اگر در آن ۶ ماه نیز شاهدان نیایند، فرد بدکار است و باید جریمه بپردازد.
قوانین مربوط به روابط خانوادگی:
- اگر کسی به دلیل قرض که پرداخت نکرده خود، همسر، پسر یا دخترش را بفروشد یا به کار اجباری بفرستد آن‌ها تا سه سال باید برای کسی که آن‌ها را خریده کار کنند و در سال چهارم آزاد می‌شوند.
- اگر این زن نخواهد در خانه مرد بماند، مرد باید جهیزیه او را بپردازد و او را به خانه پدرش بفرستد.
- اگر مردی زنی بگیرد و از او بچه‌دار نشود و بخواهد زن دومی بگیرد و او را به خانه بیاورد، زن دوم هرگز نباید به جایگاه زن نخست (مرتبه) باشد.
- اگر مردی بخواهد از زنش که از او دارای فرزندی نشده جدا شود باید معادل پول خرید او و همچنین جهیزیه‌ای که از خانه پدرش به همراه آورده را به زن بپردازد و از او جدا شود.
