اندیشه معماری مینیمال
سبک مینیمال یا حداقل گرایی (Minimalism) یک مکتب هنری است که در تمامی هنرها از جمله “معماری” ریشه دوانده است. به طور کلی “مینیمالیسم هنری” به معنای نمایان کردن حقیقت هر چیز است. ادامه ی این مکتب را که بگیریم به یک سادگی و بی پیرایگی می رسیم که در نهایت ما را به خلوص، کمال و زیبایی نزدیک می کند. مینیمالیسم فلسفی معتقد است که انسان برای زندگی کردن نیازهای محدودی دارد و مینیمال گراها در سادگی محض زندگی می کنند. به قول “فرانک استیلا” هنرمند مشهور مینیمالیستی: “آنچه می بینید همان چیزی است که می بینید”. به این مفهوم که با استفاده کمترازعناصرمی توان بیشترین تاثیر را ایجاد کرد. شعار مینیمالیست ها این است : ” انجام کارهای بیشتر با امکانات کمتر؛ کمتراما بهتر”. در این مکتب باید آنقدر پیش رفت تا به خلوصی درونی رسید.
مینیمالیسم در معماری
درمعماری مینیمال فقط از نشانه های اصلی، ضروری و کاربردی استفاده می شود و چیزهایی که زائد و تجملاتی به نظر می آیند حذف می گردند. در فضاهایی که به سبک مینیمال طراحی شده اند مخاطب محیط خویش را بهتر درک می کند و حضور خود را در آن مکان عمیق تر احساس خواهد کرد. شکل های هندسی ( کره . مخروط . مکعب) مشخصه ی سبک معماری مینیمالیسم هستند. دراین سبک این امکان برای مخاطب فراهم می شود تا اثر را طبق خواست و علاقه ی خود برداشت کند. در زیر به برخی از مشخصه های بارز سبک معماری مینیمال می پردازیم :
- استفاده ازرنگ های سرد و نورپردازی سفید یا آبی در طراحی دکوراسیون منزل که باعث می شود فضای داخلی زیباترشود.
- استفاده از نور طبیعی در طراحی داخلی فضا که سبب می شود فضای جالب تری از نورغیر طبیعی به دست آید؛ البته با در نظر گرفتن شعاع نوری .
- در این سبک ذات اصلی مواد و سازه ی به کار رفته در ساختمان (تیر، تیرچه، ستون و …) به نمایش گذاشته می شود.
- بیشتر از فرم هایی به شکل مستطیل استفاده می شود.
- بیشترین تاکید این نوع معماری بر فضا و پلان باز است.
- دیوارها تا حد امکان حذف می شوند و آن هایی باقی می مانند که برای برپایی سقف ضروری هستند.
- از تابلوهایی جذاب ولی به تعداد کم استفاده می شود.
- پله ها بدون پاگرد هستند و نرده های شیشه ای کاملا ساده طراحی شده اند.
- بین رنگ سیاه و سفید هارمونی جالبی برقرار است.
- از سنگ های بادبر که روی دیوار حفره ایجاد می کنند استفاده می شود . در فضای مینیمال حفره و چفت و بست ها و جزئیات ساختمان قابل مشاهده هستند .
- مبلمان هایی که در دکوراسیون مینیمال مورد استفاده قرار می گیرند عموما ارتفاع کمی دارند.
- یکی از مهمترین نکات به کار گرفته در این سبک پرهیز از هرگونه مد گرایی است .
- آنچه به چشم می آید عملکردگرایی محض است .
- می توان گفت فضاها تقریبا نمادین هستند.
- نور و فضا ادغام خارق العاده ای دارند .
- جذابیت اصلی فضای مینیمال در آرامش و سکونی است که به انسان می بخشد.
معمار مینیمال گرا
معماران مینیمال گرا معتقدند با حذف چیزهای اضافی می توان بیشترین مفهوم را به نمایش گذاشت. آنان سعی می کنند تمام ناسادگی هایی که ممکن است ذهن مخاطب را آشفته کند کنار بگذارند و تنها با به کار بستن عناصر ضروری اثر خود را در معرض ادراک مخاطب قرار دهند. هدف معمار مینیمال گرا استمرار اثر در بعد زمان است؛ یعنی اثر خلق شده هیچ گاه از مد نیفتد، همواره زیبایی خود را داشته باشد و لزوم تغییر در آن احساس نشود. یک معمار مینیمال بیش از آنکه به احساسات شخصی و بیان آنها علاقه مند باشد، نگاهش به یک روش منطقی و مفاهیم فیزیک فضایی است . جالب است بدانید معماران مینیمال گرا استفاده از هنرشان را برای محصولات تجاری ممنوع کرده اند.
معروف ترین معمار مینیمالیست جهان
تادائو آندو Tadao Ando متولد سال ۱۹۴۱ اوساکای ژاپن، معمار خود آموخته‌ای است که با زیبایی شناسی مینیمالیستی کار میکند و عاشق مصالح طبیعی مانند شیشه و بتن است. به دلیل سبک خاص معماریش و اینکه از مصالح طبیعی در کارهایش استفاده می کند جایزه پریتزکر را در سال ۱۹۹۵به دست آورد. بتن عریان ماده اولیه ی همه ی پروژه های وی می باشد. او با دقت و وقت زیادی که صرف ساخت و قالب گیری فرم های بتنی می کند می تواند بتن نرم، تمیز و کامل برای ساختمان هایش به وجود آورد.
آندو معتقد است اهمیت واقعی معماری این است که می‌تواند به عمق دل آدم‌ها نفوذ کند. سعی او در طراحی ساختمان ها بر این مبناست که فضایی ایجاد شود تا مردمان بتوانند گرد هم جمع شوند و با هم در ارتباط باشند. او جهانی و مد روز بودن را نفی می کند . ریشه اعتقادات او مبنی بر نفی و انکار جامعه مدرن است. او پدیده راحتی را که دست آورد دنیای مدرن است از معماری خود دور می کند و به جای آن به انسان و طبیعت اجازه می دهد دوشادوش یکدیگر در معماری او قرار بگیرند و از این طریق تلاش می کند ارتباط پویایی با جهان اطرافش برقرار کند . به عنوان مثال استفاده از نشانه های پویا و زنده ی طبیعی مانند خورشید، باران و باد کارهای او را خاص و ویژه کرده است. این سلایق، عقاید و ظرایف را که کنار هم قرار دهیم متوجه می شویم که چرا آثار معماری آندو بعد از گذشت سال ها هنوزهم جزء بهترین و مدرن ترین معماری دنیا هستند . کارهای آندو درابتدا بیشتر در ژاپن ساخته می شدند اما او به مرور زمان در کشورهای دیگر هم دست به طراحی های با شکوه دیگری چون “موزه هنر مدرن فورت وورث” و “بنیادهنرهای پریتزکر در سنت لوییس” زد.
برخی از نظرات و دیدگاه های تادائو آندو:
من می خواهم بناهای قوی و در عین حال آرامی بیافرینم که صدای آفریننده شان را بتوان شنید.
- او به معماری مدرن نگاه انتقادی دارد و نگران است به دلیل وجود کامپیوترها خلاقیت از معمار گرفته شود و معماری بیشتر شبیه به یک فرمول گردد تا خلق یک اثر هنری.
- او در طراحی هایش از طبیعت بسیار الهام می گیرد و در فضاهایی که خلق می کند برای جایگاه گیاهان اهمیت ویژه ای قائل می شود.
- او معتقد است استدلال منطقی معمار باید دریک نقطه با آنچه از مجرای احساس او می گذرد تلاقی کند. اینگونه است که یک شاهکار پدید می آید.
- نگاه او به معماری خلق فضایی برای زیستن و به تفکر واداشتن است .
- به اعتقاد وی اهمیت بیش از اندازه دادن به فرم از تاثیر فضایی می کاهد و جذابیت معماری مینیمال را کم میکند.
- به عقیده وی انسان از طریق معماری می تواند حضور طبیعت را حس کند .
- او می گوید همانگونه که باد و باران با تاثیری که بر بدن انسان می گذارند به زندگی رنگ و رو می دهند، نور نیز با حضور خود به زیبایی فضا جان می دهد .
- او طبیعت و نور را درون فرم های هندسی می نشاند و فضاهایی عجیب و پیچیده خلق می کند. در این زمان انگار که آسمان قاب شده ونورو سایه ایجاد می کند و به شخص القا می کند تا از معنای طبیعت بپرسد.
- نور از دید “آندو” سرچشمه هستی است. نور در همان حال که به به سطح چیزها می تابد و آن ها را روشن می کند در همان لحظه با انباشتن سایه در پشتشان به آن ها عمق می بخشد.
نظرات معماران مینیمال امروزی در مورد معماری مینیمال
۱.ابتکاری باشد: می توان از تکنولوژی برای ایجاد ابتکار در کارها استفاده کرد.
۲.صادق باشد: طرح هر چه صادقانه ترباشد دلنشین تر است .
۳.دقیق باشد : در طراحی مینیمال امروزی همه جزئیات باید به دقت در نظر گرفته شده باشند.
۴.طولانی و بلند مدت باشد: طرح ایجاد شده شده در همه ی زمان ها قابل استفاده باشد و تاریخ مصرف نداشته باشد.
۵.تا سر حد امکان کوچک و ضروری باشد.
۶.قابل درک و فهم باشد: محصول گنگ نباشد و خود گویای نوع کاربردش باشد.
۷.زیبا باشد: زیبایی به همه احساس خوبی می دهد. زیبایی در همه جا جواب می دهد .
۸.ساده باشد: سادگی خلوص را بروزمی دهد و خلوص بیانگر حسن نیت است.
۹.دوستدار محیط زیست باشد: هم به شکل فیزیکی و بصری و هم دراستفاده از منابع و محیط صرفه جویی کند.
کلیسای نور، شاعرانگی در معماری
از دید «آندو» معماری «کلیسای نور» دارای نوعی معماریِ دوگانه است. یعنی ماهیتی تو پر و تو خالی را همزمان داراست ؛ هم روشن است و هم تاریک ؛هم دارای محوطه ای بسته است ، هم فضایی باز و آزاد دارد . این دوگانگی رانگیزاننده‌ی حس معنویت و نمادی از رهایی و جدایی از جهانِ مادی است.
و در آخر تاریخچه پیدایش معماری مدرن
مینیمالیسم در معماری بعد از جنگ جهانی دوم با آثار “میس ونده ” شروع به رشد کرد. میس با توجه به شرایط وخیمی که پس از جنگ پیش آمده بود با شعار “کمتر بیشتر است”سعی کرد استفاده بهینه از فضا را ترویج دهد و تزئینات اضافی را از معماری حذف کند. سال ها بعد ساختمان های بسیاری طبق نظریه ی او ساخته شدند که برخی از شاخص ترین آن ها عبارتند از : غرفه آلمان، خانه فارنزورث، برج های دو قلوی پنزاویل، کلیسای نور هستند.