بدون شک دیوید فینچر یکی از بزرگترین کارگردانهای تاریخ سینماست که تا به امروز فیلمهای بسیار ماندگاری در تاریخ سینما از خود بهجای گذاشته است. فینچر تابهحال دو اسکار بهترین کارگردانی را از آن خودکرده است و این دو اسکار برای ساخت فیلمهای زندگی عجیب بنجامین باتن و شبکه اجتماعی است.
فینچر در ۲۸ اوت ۱۹۶۲ در ایالت کلرادو متولد شد. مادر و پدر او کلیرمی پرستار و پدرش هوارد کلی فینچر، نویسنده و خبرنگاری اهل اوکلاهاما بودند. هوارد کلی در سال ۲۰۰۳ براثر سرطان درگذشت. زمانی که فینچر دو سال داشت والدینش به کالیفرنیا نقلمکان کردند. جایی که در همسایگی آنها «جرج لوکاس» فیلمساز مشهور آمریکایی زندگی میکرد. شاید همین همنشینی با کارگردان و فیلمساز مشهور شروعی برای زندگی حرفهای فینچر بود.
فینچر نوجوان به شهر «اشلند، اورگن» رفت و در آنجا مقطع تحصیلی راهنمایی را گذراند. در این دوران او همزمان با تحصیل زمانی را به کارگردانی نمایشنامه و طراحی صحنه و نورپردازی اختصاص داد.
فینچر راه خود را بهسرعت به سینما باز کرد و در ۱۸ سالگی در شرکت کورتی فیلمز مشغول به کار شد و بهعنوان دستیار تولید استخدام شد. فینچر باهوش زود توانست راه خود را در دنیای سینما باز کند و در سالهای بعد بهعنوان تهیهکننده جلوههای ویژه مشغول فعالیت شد.
فینچر در سال ۱۹۸۵ به استخدام شرکت نور صنعتی و جادو درآمد و در فیلمهای بازگشت جدای و ایندیانا جونز و معبد مرگ، بهعنوان دستیار تصویربردار به فعالیت مشغول بود.
فینچر کار خود را با ساخت تبلیغ تلویزیونی و موزیک ویدئو آغاز کرد و اولین فیلم بلند سینمایی خود بانام بیگانه را در سال ۱۹۹۲ کارگردانی کرد. بااینکه این فیلم برای جلوههای ویژه نامزد اسکار شد ولی در گیشه موفقیت زیادی کسب نکرد و مورد استقبال منتقدان نیز قرار نگرفت.
فینچر در طول ساخت این فیلم در مورد مسائل مرتبط با بودجه و فیلمنامه با مسئولین کمپانی «فاکس قرن بیستم» بارها دچار اختلافنظر شده بود. وی گفته بود که مسئولین این کمپانی، اعتماد لازم را به او ندارند. بعدازاین تجربه نهچندان خوشآیند او مجدداً به صنعت تبلیغات و ساخت موزیک ویدئو روی آورد و توانست جایزه گرمی را برای موزیک ویدئو «عشق قدرتمند است» از گروه «رولینگ استونز» کسب کند.
در این مطلب به بررسی فرازوفرودهای کارنامه کاری فینچر میپردازیم، با آرادمگ همراه باشید:
هفت
هفت یکی از اولین کارهای فینچر است که با موفقیتهای زیادی روبهرو شد. این فیلم در سال ۱۹۹۵ ساخته شد و ستارههایی نظیر برد پیت و مورگان فریمن در آن بازی میکردند.
فیلم هفت از آن دسته از فیلمهایی است که پروسه پیشتولید طولانی را طی کرد و با اتفاقات جالبی در طول ساخت روبهرو شد. در ابتدای فیلم بازیگرانی مثل مایکل داگلاس، جرج واشنگتن پیشنهاد بازی در این فیلم را رد کردند و امیدی به موفقیت این فیلم نداشتند ولی بعد از اکران موفقیت فیلم، بسیاری از بازیگران اظهار پشیمانی کردند که پیشنهاد بازی در این فیلم را رد کردند.
در انتها و پایانبندی فیلم هم تغییراتی به وجود آمده است. قرار بود در انتهای فیلم سامرست با بازی مورگان فریمن، تیر خلاص را به سر جانی دوو بزند ولی برد پیت در قراردادش به این موضوع اشارهکرده بود که اگر شخصیت او این کار را نکند از فیلم کنارهگیری میکند.
کوین اسپیسی در لحظههای آخر به تیم بازیگری هفت اضافه شد و به این نقش به یکی از تاریخیترین نقشهای او تبدیل شد.
بازی
بازی فیلمی در ژانر تریلر روانشناسانه و ماجراجویانه به کارگردانی دیوید فینچر و محصول ۱۹۹۷ است. داستان فیلم ازاینقرار است که «نیکلاس ون اورتون» (با بازی مایکل داگلاس)، بانکداری پولدار و تنها است. او در آستانه ۴۸ سالگی است، سنی که پدرش در آن بهیکباره و بدون هیچ دلیلی خودکشی کرده است. خاطره خودکشی پدر نیکلاس را آزار میدهد. «کنراد» برادر نیکلاس (با بازی شان پن) برای رهایی او از این زندگی افسرده و بیمارگونه به او یک هدیه تولد غیرمعمولی میدهد. این بازی توسط شرکتی به نام CRS تولید و برای هر کس بهصورت اختصاصی و با توجه به ویژگیهای جسمی و روحی آن فرد طراحی میشود و در انتها او را متحول میکند.
این فیلم با توجه به داستان خوب و محکم، یکی از مهجورترین آثار فینچر است که شاید اگر کمی دیرتر ساخته میشد با استقبال بهتری مواجه میشد. بازی مایکل داگلاس و مهارت او در نمایش شخصیت افسرده نقش اول، یکی از کلیدهای موفقیت این فیلم است.
شاید بتوان فیلم بازی را بسیار جلوتر از زمان خود دانست. این اولین باری نیست که فینچر را کسی درزمان خودش درک نمیکند و پس از گذشت مدتی کوتاه فیلمهایش بهعنوان بهترین فیلمهای تاریخ شناخته میشود.
باشگاه مشتزنی
بدون شک میتوان باشگاه مشتزنی را کلید راه و موفقیت فینچر دانست. باشگاه مشتزنی یا Fight Club در سال ۱۹۹۹ و در ژانر درام-روانشناختی و معمایی ساختهشده است که بر اساس رمانی با همین نام به قلم چاک پالنیک نوشتهشده است. بازیگرانی مطرحی مثل ادوارد نورتون، برد پیت و هلنا بونهام کارتر در فیلم نقشآفرینی کردهاند.
نورتون در نقش یک انسان معمولی که از شغل دفتری معمولی خود ناراضی است ظاهر میشود. او به همراه تایلر داردن صابونسازی که نقشش را برد پیت ایفا میکند، یک «باشگاه مشتزنی» را تشکیل میدهد و درگیر رابطه با او و زنی به نام مارلا سینگر که بونم کارتر نقشش را ایفا میکند، میشود.
لارا زیسکین یکی از تهیهکنندگان فاکس قرن بیستم به رمان پائولانیک علاقهمند شد. او جیمز اولز را برای نوشتن اقتباس سینمایی از رمان استخدام کرد. کارگردان و عوامل تولید این فیلم را با فیلمهای شورش بیدلیل و فارغالتحصیل مقایسه میکنند. فینچر در نظر داشت خشونت باشگاه مبارزه را بهعنوان کنایهای به درگیری بین نسل جوان و نظام ارزشگذاری تبلیغی به کاربرد. کارگردان لایههای همجنسگرایانه رمان را به فیلم اضافه کرد تا با معذب کردن تماشاگران مانع پیشبینی کردن انتهای فیلم بشود.
مدیران استودیو از فیلم راضی نبودند، آنها سعی کردند با عوض کردن روش تبلیغی فینچر مخاطبان بیشتری جذب کنند. باشگاه مشتزنی انتظارات استودیو در گیشه را برآورده نکرد و نقدهای دوگانهای از منتقدان دریافت کرد.
فیلم بهعنوان یکی از پر بحثترین فیلمهای سال ۱۹۹۹ ذکرشده است. با فروش دیویدیها فیلم به موفقیت تجاری دست پیدا کرد و بعدازآن نقدهای مثبتتری را از منتقدان دریافت کرد. باشگاه مشتزنی اکنون سالها است که در لیست ۲۵۰ فیلم برتر imdb با نمره ۸٫۸ در رتبه دهم قرار دارد.
در سال ۲۰۰۸ فیلم توسط مجله امپیار در مقاله ۵۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما بهعنوان دهمین فیلم برتر معرفی شد.
داستان اصلی فیلم از زبان راوی روایت میشود که به بیماری بیخوابی مبتلا است و برای درمان بیماریاش به نزد پزشک میرود. پزشک بهجای تجویز داروی خوابآور به او، پیشنهاد میکند که به کلاسهای شبانه برود، داستان راوی ما ازاینجا آغاز میشود…
اتاق وحشت
پنیک روم یا اتاق وحشت فیلمی متفاوت در کارنامه فینچر است که در آن بازیگرانی هم جون جودی فاستر و کریستین استورات بازی میکنند. این فیلم در سال ۲۰۰۲ ساختهشده است و ژانر آن ترسناک و مهیج است.
داستان فیلم ازاینقرار است که مگ آلتمن (جودی فاستر) زنی است که از همسرش جداشده و دختر نوجوانی به نام سارا (کریستین استوارت) دارد که دیابت دارد. ماجراهای تلخ جدائی و طلاق، مگ و سارا را مجبور میکند به خانه جدیدی نقلمکان کنند. آنان یک عمارت سنگی و شیکِ نیویورکی را انتخاب میکنند که این خانه ویژگی خاصی دارد: «اتاق وحشت»، فضایی مثل یک گاوصندوق بزرگ که به کسانی که در درونش هستند اجازه میدهد خود را از سایر قسمتهای ساختمان جدا کنند.
این اتاق، با آن دیوارهای ضخیم فولادی، دستگاه تهویه جداگانه و سیستم ارتباطی مانیتورهای ویدئویی که به دوربینهای موجود در سراسر خانه وصل شده، حالت یک دژ غیرقابل نفوذ را دارد.
وقتی سه سارق، به خانه حمله میکنند، اتاق، مادر و دختر به اتاق پناه میبرند. پیش از آنکه دزدان آسیبی به آنان بزنند، مگ و سارا موفق میشوند داخل اتاق پناه بگیرند؛ اما بعد متوجه میشوند که داروهای سارا بیرون از اتاق جامانده، تلفن هنوز وصل نشده است.
در ادامه داستان پرفرازونشیب دزدان و صاحبان خانه هردو سعی میکنند تا در این بازی پیروز شوند.
زودیاک
زودیاک فیلمی معمایی مهیج آمریکایی به کارگردانی فینچر و نویسندگی جیمز وندربیت که بر اساس کتابی با همین نام به قلم رابرت گریاسمیت ساختهشده است. این ششمین فیلم بلند دیوید فینچر، کارگردان آمریکایی است. این فیلم با دوربین دیجیتال اچدی فیلمبرداری شده است.
فیلم زودیاک یکی از بهترین فیلمهای فینچر ازلحاظ فنی است ولی ازنظر داستانی و روایتی شاید کمی نقص داشته باشد و از کارگردانی مثل فینچر انتظار بسیار بیشتر از اینها بوده است.
زودیاک فیلمی طولانی و بلندی است دربارهی یک آدمکش زنجیرهای واقعی که طی سالهای ۱۹۶۹ تا ۱۹۹۱، به مدت ۲۲ سال ساکنان مناطقی در شمال کالیفرنیای آمریکا را در ترس و نگرانی فروبرده بود. این قاتل بیرحم به «زودیاک» معروف بود.
او مرتکب ۱۳ جنایت شد. پلیس کالیفرنیا علاوه بر همهی تلاش و کوششی که کرد موفق به یافتن این قاتل نشد. پلیس حدود ۲۵۰۰ مظنون را شناسایی و بازجویی کرد اما هرگز موفق به شناسایی و دستگیری قاتل نشد. علاوه بر نیروهای پلیس، روزنامهنگاران بسیاری درگیر این ماجرا شدند.
رابرت گری اسمیت یکی از معروفترین این روزنامهنگاران بود. گری اسمیت کاریکاتوریستی بود که به موضوع قتلهای زودیاک علاقهمند شده بود. او تحقیقات مفصلی در این مورد انجام داد و بر اساس بررسیهای شخصیاش فردی به اسم آرتور لی آلن را بهعنوان قاتل معرفی کرد. با این وصف مدارک ارائهشده از سوی گری اسمیت آنقدر محکم و قوی نبود که پلیس اقدام به دستگیری آلن کند. آلن ۱۰ سال پیش درگذشت و بهاینترتیب هرگز معلوم نشد آیا او همان زودیاک قاتل بوده یا خیر.
فیلم زودیاک بر اساس بر اساس کتاب غیرداستانی جنایت حقیقی نوشتهی رابرت گری اسمیت ساختهشده است. فیلم طبیعتاً روایت اسمیت را دنبال و از نظریهی قاتل بودن آرتور لی آلن طرفداری میکند. این در حالی است، که نویسندگان و محققین دیگر، افراد دیگری را به نام قاتل معرفی کردهاند. زودیاک به منبع اصلی خود سخت وفادار و به همین جهت از یک پایانبندی باز خودداری کرده است.
سرگذشت عجیب بنجامین باتن
سرگذشت عجیب بنجامین باتن از آن فیلمهای طولانی فینچر است که با موفقیت خوبی روبهرو شد توانست نظرهای زیادی را به خود جلب کند.
داستان روایت زندگی بنجامین باتن است. این شخصیت پیر متولدشده و بهتدریج جوان میشود، روایتی دقیقاً مخالف روایت زندگی یک انسان معمولی! این فیلم توانست در گلدن گلوب و اسکار موفقیتهای زیادی کسب کند و توجه بسیاری از منتقدین را به خود جلب کرد.
روایت طولانی و کمی خستهکننده نکتهای بود که بسیاری از منتقدان به این فیلم وارد کرده بودند ولی این ویژگی است که از سینمای فینچر جدا نیست و بسیاری از مخاطبان فینچر به دیدن فیلمهای طولانی از او عادت کردهاند.
شبکه اجتماعی
شبکه اجتماعی، فیلمی درام به کارگردانی دیوید فینچر محصول سال ۲۰۱۰ ایالاتمتحده آمریکاست. این فیلم درباره ایجاد شبکه اجتماعی فیسبوک وزندگی مارک زاکربرگ خالق این سایت، در اینترنت و بر اساس کتابی بانام «میلیاردرهای تصادفی» نوشته بن مزریک ساختهشده است. این فیلم در سال ۲۰۱۱ در هشتاد و سومین دوره مراسم اسکار برنده جایزه اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی، جایزه اسکار برای بهترین تدوین فیلم و بهترین موسیقی اورجینال شد.
در سال ۲۰۰۳، مارک زاکربرگ، دانشجوی دانشگاه هاروارد بعد از شکست در برقراری رابطه با یکی از دخترهای خوابگاه به نام اریکا، به اتاقش پناه میبرد و وبسایتی به نام فیسمش درست میکند که در آن اعضای سایت میتوانند به دختران دانشگاه ازنظر جذابیتشان نمره دهند.
سایت خیلی زود موردتوجه قرار میگیرد تا اینکه سرورهای سیستم پایگاه اینترنتی دانشگاه مختل میشود. زاکربرگ شش ماه از تحصیل محروم میشود و وقتیکه بازمیگردد همه او را میشناسند. دوقلوهای وینکلوس، او را استخدام میکنند تا وبسایتی مخصوص دوستیابی برای آنها درست کند و بعد از بروز اتفاقاتی وبسایت فیسبوک خلق میشود که موردتوجه پانصد میلیون نفر قرار میگیرد.
دختری با خالکوبی اژدها
دختری با خالکوبی اژدها فیلمی انگلیسیزبان در سبک دلهرهآور و مرموز، محصول سال ۲۰۱۱ است که بر اساس رمانی با همین نام به قلم استیگ لارسن ساختهشده است.
این فیلم به نویسندگی استیون زایلیان و کارگردانی دیوید فینچر بود که از بازیگران اصلی آن میتوان به دنیل کریگ، در نقش میکائیل بلومکویست و رونی مارا، در نقش لیزبث سلندر اشاره کرد. دختری با خالکوبی اژدها در هشتاد و چهارمین دوره اسکار نامزد پنج جایزه و رونی مارا کاندیدای جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن شد و از آن میان جایزه بهترین تدوین را از آن خود کرد.
میکائیل بلومکویست (دنیل کریگ) روزنامهنگاری است که به دلیل کنجکاویهای سیاسی که انجام داده، موقعیت شغلیاش بربادرفته است. میکائیل از آن دسته روزنامهنگارانی است که همیشه سعی در کشف حقیقت دارد،
اما ظاهراً این بار به دربسته برخورد کرده است. کنجکاویهای میکائیل و روحیه جنگندگی او باعث میشود تا یک میلیونر به نام هنریک ونگر (کریستوفر پلامر) از او درخواست کند تا مسئولیت رسیدگی به پرونده نوهاش که در سال ۱۹۶۶ مفقودشده را به او بسپارد.
میکائیل پیشنهاد ونگر را قبول میکند و به دنبال سرنخهای این پرونده میرود. او در میانه راه با دختری عجیبوغریب با انواع و اقسام خالکوبی به نام لیزبث سلندر (رونی مارا) آشنا میشود. لیزبث یک هکر حرفهایای است که بهراحتی میتواند به اطلاعات سری دست پیدا کند و این کمک بزرگی به میکائیل در کشف جزئیات پرونده میکند.
دختر گمشده
دختر گمشده آخرین فیلمی است که فینچر تا به امروز ساخته و با موفقیت خوبی روبهرو شده است. این فیلم در سال ۲۰۱۴ عرضه شد و بازیگرانی مثل بن افلک و رزاماند در آن ایفای نقش میکنند.
این فیلم هم مثل بسیاری از فیلمهای فینچر از رمانی به همین اسم اقتباسشده است و داستان زنوشوهری است که در زندگی مشترکشان دچار مشکل میشوند و درنهایت بن افلک متوجه گمشدن همسرش میشود و همهجا را به دنبال او میگردد.
این فیلم توجه مثبت مخاطبین را جلب کرد و فینچر را به گلدن گلوب بهترین کارگردانی رساند.
فینچر علاوه بر موفقیتی که در ساخت فیلم دارد، دستی هم در سریال سازی دارد و توانست با ساخت سریال خانه پوشالی به موفقیتهایی برسد. فینچر دو قسمت اول فصل اول این سریال را کارگردانی کرد و توانست «جایزهامی ساعات پربیننده» برای بهترین کارگردانی را از آن خود کند.
او همچنین هنوز بهعنوان یکی از تهیهکنندگان این سریال فعالیت میکند. بازیگران نقش اول این سریال «کوین اسپیسی» و «رابین رایت» هستند که هردو توسط فینچر برای ایفای نقششان انتخاب شدند. اسپیسی و رایت هرکدام به خاطر بازی خیرهکنندهشان مورد تحسین و تجلیل بسیاری قرار گرفتند و هرکدامشان توانستند جوایز زیادی ازجمله «گلدن گلوب» را از آن خود کنند.
متأسفانه اسپیسی پس از اتهام آزار جنسی، از این سریال کنار گذاشته شد که در انتها تبرئه شد.
فیلمهای فینچر معمولاً بسیار طولانی هستند و پایان خوبی ندارند. یکی از نکاتی که در فیلمهای فینچر خودنمایی میکند، انتخاب بازیگر است. او معمولاً بهترینها را برای نقشهایی که مینویسد انتخاب میکند برد پیت سابقه بیشترین همکاری با او را دارد.
بسیاری از منتقدین سینما بزرگی فینچر را با هیچکاک مقایسه میکنند.
پاسخ دهید