«باشگاه حیوانات» جدیدترین مستندِ «هادی آفریده» مستندساز ایرانی است که در گروه هنر و تجربه در حال اکران می باشد. هادی آفریده متولد ۱۳۶۳ در تهران بوده و فعالیت سینمایی خود را از سال ۱۳۸۰ در انجمن سینمای جوانان ایران آغاز کرده است. او سه فیلم کوتاه به نام های «نارنج»، «سوت» و «پدر» و بیست فیلمِ مستند از جمله «فرزندان باغچه بان»، «زیر درختان کاج»، «مراسم صبحگاهی»، «نقل گردآفرید»، «خاطره نی آوران»، «کودکی رنگ پریده»، «درخت فراموش شده»، «نوزود»، «کهنه سوار»، «مقام نوروز»، «صورت خوانی»، «چنارستان»، «آفر»، «نوروز به وقت تهران»، «باغ های گمشده»، «پردیس های خیال»، «به سبک تهران»، «افسوس، کوچ، فراموشی»، «مستند باشگاه حیوانات» و «صف سلام» را در کارنامه دارد و در بیش از ۱۵۰ جشنواره بین المللی و داخلی حضور داشته و جوایز مختلفی برای کارگردانی، نویسندگی و پژوهش آثارش به دست آورده است. با آراد مگ همراه باشید.
مستند باشگاه حیوانات با نگهداری حیوانات اگزوتیک به عنوان گونه ای محبوب و رو به رشد در خانواده های ایرانی شروع می شود. «حیوان خانگی خاص» ترجمه نه چندان دقیق واژه Exotic pet است. واژه اگزوتیک به معنای غیرمعمول و متفاوت، به گونه های جانوری اتلاق می شود که در شرایط عادی و به طور معمول به عنوان حیوان خانگی نگهداری نمی شوند و معمولا نگهداری از آنها غیر قانونی است. این تعریف از منطقه ای به منطقه دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر ممکن است حیوانات متفاوتی را شامل شود. تعریف بهتر و عام تر برای اگزوتیک به این است که هر موجود خانگی غیر از سگ و گربه، از باکتری گرفته تا دایناسور، فارغ از اینکه چقدر عجیب، خاص یا متفاوت باشد، اگزوتیک نام می گیرد.
فیلم نشان می دهد که نگهداری حیواناتی اگزوتیک مانند مار، ایگوانا، تمساح، عقرب و گونه های دیگر این حیوانات به تجارتی پرورونق و زیر زمینی در کشور تبدیل شده و این گونه های خاص حیوانات در حال محبوب شدن در میان خانواده های ایرانی است. فیلم با صدا و دست های مردی شروع می شود که چهره اش در تصویر نیست؛ دست هایی که انواع حیوانات را در دست می گیرد و معرفی می کند. احتیاطِ نشان داده شده در فیلم و جلوگیری از نمایش چهره صاحبِ این حیوانات، خاص بودن این حیطه ی تجارت را نشان می دهد و نگرانی های حاکم در آن را که باعث شده فرد مصاحبه کننده از نشان دادن خود در جلوی دوربین اجتناب کند.
آفریده به بررسی چرایی محبوب بودن این حیوانات خاص در زندگی ایرانی می پردازد و دلایلی را از زبان مصاحبه شوندگان بیان می کند. یکی از آنها، آپارتمانی شدن سبک زندگی ایرانی است که اجازه ی نگهداری از پرندگان محبوب گذشته مانند قناری را نمی دهد و خانواده ها تمایل دارند با حیواناتی سر و کار داشته باشند که کمترین سر و صدا را داشته و نیاز به بیرون رفتن ندارند. دلیل دیگری که برای نگهداری از این حیوانات خاص، گران و بعضا خطرناک بیان می شود، غروری است که با نگهداری آنها نصیب صاحب حیوان می شود. این حس غرور خود چشم و همچشمی را به دنبال دارد و این دلایل باعث پررونق شدن تجارت این گونه ی حیوانات در ایران شده است.
پس از آن، آفریده یک گام از خاص بودن این حیوانات عقب می کشد و به کلیت نگهداری از حیوانات خانگی می پردازد، حیواناتی مانند گربه و سگ. این حیوانات برای بسیاری از زوج هایی که قصد بچه دار شدن ندارد، نقش فرزند، برای جوان های مجرد نقش همدم و برای خانواده های بچه دار، نقش همبازی کودکان را بازی می کنند. آفریده اشاره ای به شغل های مرتبط با این حیوانات خانگی هم می کند. شغل هایی که در نگاه اول شغل به نظر نمی رسند، مانند آرایشگر سگ و گربه یا مربی آنها. اما با رشد نگهداری حیوانات خانگی، این شغل ها مهم شده و لازم است به یک سگ آموزش داده شود که چطور برای زندگی در آپارتمان آماده گردد و یا صاحب سگ یاد بگیرد که چطور باید با سگ اش ارتباط برقرار کرده و اصول اولیه زندگی در آپارتمان را به او یاد دهد. آفریده به دامپزشکان نیز سر زده و نقبی به بیماری هایی می زند که ممکن است گریبان این حیوانات خانگی را بگیرد، حیواناتی که گاهی مورد خشونت صاحبانشان و رهگذارن هم قرار می گیرند.
حال نوبت بررسی مشکلاتِ نگهداری از حیواناتِ خانگی در کشوری است که فرهنگ نگهداری از این حیوانات حتی در قوانینش هم جایی ندارد. فیلم مشکلاتی را نشان می دهد که قانون برای حیوانات خانگی و صاحبانشان به وجود آورد است از جمله: جریمه شدن صاحب خودرو به این علت که در ماشینش حیوان خانگی جا به جا می کرده یا منع رفت و آمد این حیوانات در خیابان ها و پارک ها.
پس از آن آفریده یک قدم دیگر به عقب و سراغ حیواناتی می رود که نه اگزوتیک هستند و نه خانگی. حیواناتی که صاحبی ندارند و در سطح شهر و اطراف آن می گردند. او از خشونت بی حد و اندازه ای سخن می گوید که با این حیوانات می شود. از شهرداری که آنها را از سطح شهر جمع کرده و به راحتی با گلوله جان شان را می گیرد یا از مردمی که به آنها آسیب رسانده و آزارشان می دهند.
فیلمساز در کنار نشان دادن این خشونت ها و در راستای احترام به حقوق حیوانات، نقبی به گفته ی علمای دین می زند که با حیوان آزاری مخالف اند. وی در راستای تاکید بر این گفته، روحانیِ جوانی را نشان می دهد که به نجس بودن سگ اعتقاد دارد، اما کمک کردن به او را هم امری واجب بر خود می داند. این روحانی جوان سگی خیابانی را پیدا می کند که به سختی راه می رود و او را با رعایت احکام دینی خود، سوار ماشین کرده و به کلینیک حیوانات می برد.
در قدم آخر آفریده به معرفی پناهنگاه وفا می پردازد. پناهگاهی برای سگ های خیابانی که بتوانند بدون آزار و اذیت در آنجا زندگی کنند. جایی که مسئولین خیر و دلسوزش، خود را وقف این حیوانات کرده اند و هر هفته عده ای داوطلب به کمک این افراد رفته و به رسیدگی به سگ های این پناهگاه می پردازند.
آفریده فیلمش را در روندی برعکس ارائه می دهد. او از خاص ترین گونه ی نگهداری از حیوانات شروع کرده و قدم به قدم عقب می آید و در این روند، موضوعات زیادی را مطرح می کند. موضوعاتی که هر کدامشان با پرداخت به جزئیات بیشتر این قابلیت را دارند که به عنوان فیلمی بلند عرضه شوند.
مستند باشگاه حیوانات ، در زیر لایه خود از تغییر سبک زندگی ایرانی ها صحبت می کند، تغییر در باورهای آنها برای تشکیل خانواده و مهم شدن نقش حیوانات در این سبک زندگی. اگر اطراف خود را نگاه کنیم نسبت به ده سال گذشته زوج های بیشتری را می بینیم که به جای بچه، حیوان خانگی نگه می دارند و افراد زیادی که تنهایی شان را با نگهداری از یک حیوان خانگی پر کرده اند. این تغییر سبک نشان می دهد چگونگی برخورد با حیوانات و تصویب قوانینی برای دفاع از حقوق آنها، امری ضروری تر نسبت به گذشته بوده و خوب است از همین امروز این قوانین تصویب شده و فرهنگ سازی انجام شود؛ پیش از آنکه برای این کار هم دیر شده باشد.
