نقد فیلم پاپ

نقد فیلم پاپ

 

نقد فیلم پاپ

 

فیلم پاپ دومین فیلم ساخته «احسان عبدی پور»، کارگردان بوشهری است که خود نویسندگی کار را هم بر عهده دارد و غلامرضا فرج زاده، توماج پورمراد، حدیث چهره پرداز، مرضیه بردک نیا، لیلا دمان، ابراهیم تمهید، حسین قفلی و عباس باکعبدی پور نیز در فیلم ایفای نقش می کنند. پاپ، با بودجه شخصی و با تهیه کنندگی ادریس عبدی پور ساخته شده که به گفته برادرش برای ساخت این فیلم مجبور به فروختن خانه و ماشینش شده است. فیلم در سال ۹۲ ساخته شده و بعد از کش و قوس های فراوان در اسفند ماه ۱۳۹۶ بر پرده ی گروه هنر و تجربه به اکران در آمده است.

احسان عبدی پور که در دانشکده سینما تئاتر، دانشگاه هنر تهران درس خوانده است، با اولین فیلمش تنهای تنهای تنها، توجهات زیادی را به خود جلب کرد. عبدی پور که فیلم اولش را هم در بوشهر ساخته و از ایده ی نابی برای آن استفاده کرده بود، برای دومین فیلمش هم سراغ جغرافیای شهر خود رفته و در سه اپیزود آن را تنظیم کرده است.

 

 

برای ساخت فیلم های اپیزودیک باید دنبال اشتراکات این اپیزودها گشت. مثلا فیلم دعوت ساخته ی ابراهیم حاتمی کیا یک موضوع را به اشتراک می گذارد، فیلم داستان جزیره در مورد یک مکان حرف می زند و فیلم سفره ی ایرانی در مورد اشیا. عبدی پور اما محور قصه های خود را شخصیت های یک خانه در نظر گرفته است، در مورد دختری دانشجو حرف می زند که در بوشهر درس می خواند و اتاقی در خانه ی فرج، پدر ترانه دارد، در مورد ترانه حرف می زند و ماجرای عشقی ای که در زندگی اش به وجود آمده و هراسی که از رو به رو شدن با آن دارد و در مورد توماج، برادر ترانه حرف می زند و شکستی که در عشق خورده است. قصه ها در یک بازه ی زمانی اتفاق افتاده، در جاهایی به هم می رسند و از یکدیگر گذر می کنند.

اما از بین این سه اپیزود، اپیزود دوم، تمام حرف فیلم است. اپیزود پاپ؛ مردم سیاهپوست بوشهر خوشحال اند از اینکه کاردینال غنا یا نیجریه که یک سیاهپوست است به واتیکان راه پیدا کرده و به سِمَت پاپ خواهد رسید؛ آن قدر خوشحال اند که برای دیدن این مراسم تلویزیونی بزرگ خریده اند، همسایه ها را دعوت کرده و پخش زنده مراسم را می بینند و باور دارند که رنگ پوست و نژادپرستی را باید کنار گذاشت و بدهی ای که این دنیا به سیاهپوستان دارد را باید به آنها پرداخت. در این میان، فرج، پدر خانواده بیشتر از پاپ شدن یک سیاهپوست خوشحال است چراکه دختر سیاه پوستش، ترانه، عاشق پسری شده و دورادور با او ارتباط دارد، اما عکسی که از خود برای پسر فرستاده، عکس فرد دیگری است و دختر از ترس پس زده شدن به خاطر رنگ چهره اش خود را پنهان کرده است و این موضوع پدر را آزار می دهد و سعی می کند به دخترش بفهماند که او هم به اندازه ی دیگر رنگ ها و نژاد ها در دنیا حق دارد.

 

نقد فیلم پاپ

 

پاپ، یک داستان بومی است، آن قدر بومی که حتی بیننده ایرانی هم نمی داند در دل کشورش چنین مسائلی وجود دارد و سیاهان فقط در آمریکا یا آفریقا زندگی نمی کنند و با دیدن فیلم تازه متوجه قصه سیاهان هموطنی می شود  که تا به حال در هیچ یک از فیلم های ایرانی روی آنها، زندگی و دغدغه هایشان مانور داده نشده است و حال عبدی پور که از دل همین مردم بیرون آمده، دست روی نقطه ای می گذارد که تا حال به چشم هیچ فیلمسازی نیامده است و باید پذیرفت که بسیار خوب قصه اش را جلو برده است و البته که بازی نابازیگران فیلم و طنز پنهان و آشکارشان نیز در این اپیزود عالی است.

در اپیزود اول اما قصه بومی نیست و در هر جغرافیایی می توانست اتفاق بیافتد، داستان دختری که تلاش می کند تا نامزد دربندش را به مسابقات ربوکاپ مکزیک برساند. قصه ی اول، ناب بودن اپیزود دوم را ندارد و به سوی کلیشه و تکرار حرکت کرده است. اپیزود سوم نیز نیمه بومی است. بخش بومی اش یعنی استفاده از جغرافیای دریا و شنای هر روزه در آن و آرزوی گذر از کانال مانش، به خوبی در قصه پرداخته شده است اما از لحاظ داستانی به کمال و جذابیت قصه ی دوم نمی رسد.

 

 

جدای از دو اپیزود اول و سوم، باید جسارت عبدی پور را برای ساخت اپیزود پاپ ستود. اپیزود پاپ به تنهایی فیلمی کامل است و نیاز به دو اپیزود دیگر برای کامل شدن ندارد. باید به عبدی پور تبریک گفت که بلاخره از فضای تهران بیرون رفته، یا شاید بهتر است اینگونه بگوییم که با وجود اینکه تهران درس خوانده اما برای فیلمسازی دور از این موقعیت جغرافیایی ایستاده و با احترام از دغدغه های بومی خود فیلم ساخته است؛ دغدغه هایی که زیاد به چشم تماشاگری که بوشهر را نمی شناسد، نیامده و شاید با یکی دو سفر به بوشهر هم نگاهی را جلب نکند، دغدغه ای از جنس زندگی و بزرگ شدن با آداب، رسوم، عجایب و سلایق خاص یک خطه. کاری که خیلی کم در فیلمسازان امروز دیده می شود. اما این را هم باید پذیرفت فیلم هایی که در تهران ساخته شده و دغدغه های شهری دارند؛ پر مخاطب تر اند؛ چون به زندگی مردم شهری یعنی اکثریت جامعه نزدیک اند، اما پاپ با دغدغه ی متفاوت و بومی خود، قطعا خاص تر بوده و بیشتر مورد توجه اهالی عمیق سینما قرار می گیرد و اکرانش در گروه هنر و تجربه اتفاق خوبی است که می تواند تماشاگر متفاوت پسند و بیزار از کلیشه را به سوی فیلم های متفاوت تر سوق دهد.

 

سمانه استاد
کارشناسی ارشد کارگردانی نمایش از دانشگاه هنر تهران