جلسه سوم آموزش سینما

در آموزش قبلی با انواع فیلمنامه و ویژگی های آن آشنا شیدم حال پس از آماده شدن فیلمنامه نوبت به ساخت فیلم می رسد برای تولید فیلم باید مراحلی طی شود تولید هر فیلم اعم از مستند یا سینمایی ، کوتاه یا بلند به سه مرحله تقسیم می شود :

• پیش تولید

این مرحله را تدارکات نیز می نامند در این مرحله نقش تهیه کننده ، کارگردان و فیلمنامه نویس بیشتر از سایر عوامل می باشد

تهیه کننده:

کسی است که مسئولیت تهیه یک فیلم را از نظر مالی و تدارکاتی از ابتدا تا انتها بر عهده دارد. تهیه کننده پس از انتخاب فیلمنامه ای برای ساخت به دنبال سرمایه لازم می گردد و سپس عوامل فنی و اجرایی لازم برای ساخت فیلم را تعیین می نماید. تهیه کنندگان مستقیماً با کارگردان و فیلمنامه نویسان در ارتباط هستند . تهیه کننده مسئولیت کل هزینه های فیلم و تامین مالی و تجهیزات آن را بر عهده دارد. او بر اساس فیلمنامه بر آورد بودجه و هزینه می نماید و بر اساس بودجه ای که در اختیار دارد امکانات و تجهیزات لازم را تهیه و در اختیار گروه قرار می دهد . مسئولیت تهیه کننده به پیش تولید ختم نمی شود او در ساخت و اکران فیلم نیز درگیر است تا هزینه های انجام شده برای فیلم بازگشت پیدا کرده و ساخت فیلم سود آور باشد.

کارگردان:

کسی است که مسئولیت تبدیل فیلمنامه به فیلم را بر عهده دارد اگر کارگردان و فیلمنامه نویس یک نفر باشد کارش راحت تر است در غیر اینصورت در مرحله پیش تولید جلسات متعددی با یکدیگر برای هماهنگی های لازم برگزار خواهند کرد. کارگردان همچنین در این مرحله باید دست به انتخاب مکان ها ، بازیگران و سبک فیلمبرداری بزند. اگر فیلم دارای بودجه مناسبی باشد کارگردان قدرت و اختیار بیشتری برای انتخاب بازیگران ، سایر عوامل و حتی مکان های فیلمبرداری (لوکیشن) و امکانات و تجهیزات صحنه دارد. در غیر اینصورت باید بیشتر تابع نظرات تهیه کننده فیلم باشد. در سینمای ایران به علت محدودیت بودجه فیلم ها ، تهیه کنندگان نقش مهمی در روند ساخته شدن فیلم ها ایفا می کنند. تهیه کنندگان می توانند بازیگران را انتخاب کرده و به کارگردان تحمیل کنند . آنها همچنین می توانند فیلمنامه و داستان آن را نیز مطابق سلیقه خود تغییر دهند.

از دیگر وظایف کارگردان ها در این بخش تهیه استوری برد است. در استوری برد سکانس ها و پلان ها ترسیم می شوند و در واقع پلی است بین فیلمنامه و جهان تصویری رسانه‌های بصری که در آن فیلمنامه به شکل تصاویر متوالی رواست می شود تا دید بهتری از آنچه که در ذهن کارگردان برای عوامل روشن بشود و همچین مراحل به ترتیب و با نظم ضبط شود.

• تولید

در این مرحله کارگردان نقش اصلی را ایفا می کند . کارگردان فیلمنامه را دکوپاژ (تقطیع) می نماید و بر مراحل فیلمبرداری نظارت کامل دارد و بازیگران را هدایت می کند . کارگردان جای دقیق دوربین و حرکت آن و جای بازیگران و همچنین ورود و خروج آنها را مشخص می کند.

دکوپاژ

تصمیم گیری در مورد محل استقرار دوربین در صحنه ، نوع نور پردازی، اندازه تصویر ، زاویه دوربین ، نوع حرکت دوربین، نوع لنز و تعداد تصاویری که برای نمایش یک موقعیت لازم است ، نوع اتصال نماها به یکدیگر ، صداهای غیر از دیالوگ که قرار است در صحنه شنیده شود و سایر جزئیاتی که در فرایند فیلمبرداری فیلم نیاز است در یک برگه برای هر نما مشخص می شود که به این عمل دکوپاژ می گویند.

تعدادی از کارگردانان دکوپاژ را قبل از شروع فیلمبرداری آماده نمی کنند آنان دکوپاژ را در ذهن خود می سازند و به هنگام فیلمبرداری آن را اجرایی می کنند.

از دیگر وظایف کارگردان هدایت بازیگر است تا بازیگران شخصیتی که در فیلمنامه نوشته شده است را به صورت عمیق و درست ایفا کنند.

بازیگران عبارتند از افرادی که در نقش شخصیت های اصلی فیلمنامه ظاهر می شوند و برخلاف سایر عوامل که پشت دوربین هستند جلو دوربین قرار می گیرند . بازیگران به سه دسته تقسیم می شوند: بازیگرانی که نقش های اصلی فیلم را ایفا می کنند ( که عمدتاً ستاره های سینما هستند) بازیگرانی که نقش های فرعی را برعهده دارند (که به نقش های مکمل نیز معروف است) و سیاهی لشکر( افرادی هستند که در صحنه های شلوغ و پر جمعیت حضور دارند . برخی دیالوگ کوتاهی دارند و برخی دیگر فاقد دیالوگ هستند.)

در طول دوره فیلمبرداری ، کارگردان علاوه بر فیلمبردار ، صدابردار و بازیگران، با عوامل دیگری مثل دستیار (دستیاران کارگردان)، طراح صحنه و طراح لباس نیز سرکار دارد. وظیفه تمرین با بازیگران و سیاهی لشکرها نیز به عهده دستیار کارگردان است. در مرحله تولید یک فیلم سینمایی ، معمولا گروه زیادی از افراد در پست های مختلف انجام وظیفه می کنند: گروه فیلمبرداری زیر نظر مدیر فیلمبرداری و گروه صدابرداری زیر نظر مدیر صدابرداری ، گروه دکور و طراحی صحنه، گروه لباس و گریم و همین طور گروه جلوه های ویژه که مسئولیت انجام تروکاژهای سینمایی یا جلوه های تصویری و صوتی فیلم را به عهده دارند. اما همه این افراد و گروه ها زیر نظر فردی به نام کارگردان و تحت دستورها و راهنمایی های او عمل می کنند.

• پس از تولید

پس از اتمام مراحل فیلمبرداری مرحله پس تولید فرا می رسد نخستین مرحله پس از تولید تدوین یا مونتاژ فیلم توسط تدوینگر است . تدوینگر نیز گاهی ممکن است خود کارگردان باشد اما در صورتی که تدوینگر فرد دیگری باشد فیلم های فیلمبرداری شده که اصطلاحاً به آن راش گفته می شود را تحویل می گیرد و بر اساس خط داستانی فیلمنامه آنها را کنار هم می چیند در این مرحله کارگردان نقش مهمی دارد و باید کنار تدوینگر و در اتاق تدوین حضور داشته باشد و در مورد چیدمان تصاویر و صحنه ها با او مشورت نماید و ایده های خود را به او منتقل کند.

علاوه بر تدوینگر کار آهنگساز نیز پس از فیلمبرداری آغاز می شود. آهنگساز معمولاً موسیقی های فیلم را بر اساس موضوع و ژانر فیلم و حال و هوای فیلم و فضای آن می سازد. پس از آن نوبت به صداگذاری می رسد تدوینگر یا صداگذار موسیقی های ساخته شده توسط آهنگساز و سایر صدا ها ازجمله دیالوگ ها و افکت های صوتی را روی فیلم اعمال می نماید و نسخه نهایی را به کارگردان و تهیه کننده کار تحویل می دهد. به این نسخه از فیلم نسخه فینال نیز می گویند. لازم به ذکر است در مرحله صداگذاری، صداهای ضبط شده در زمان فیلمبرداری توسط صدابردار نیز نویز گیری و هواگیری و به عبارت دیگر اصلاح می شوند.

پس از تایید نسخه نهایی فیلم کار همه عوامل به پایان می رسد و نوبت به تهیه کننده می رسد تا فیلم را برای نمایش به جشنواره های ارسال نماید یا برای پخش در بازار و نمایش در سینما ها به یک پخش کننده بسپارد .

پخش کننده ها معمولاً شرکت یا موسسه ای هستند که وظیفه فروش و تبلیغات فیلم را در سطح داخلی و خارجی بر عهده دارند. آنها با ترفند های مخصوص من جمله تهیه بروشور و پوستر و …. سعی در فروش بیشتر فیلم دارند.

امروزه فروش فیلم به نمایش آن در سینما ها محدود نمی شود و برای فروش یک فیلم علاوه بر سینما آن را به شبکه های تلویزیونی و ماهواره ای می فروشند و یا آن را بعد از نمایش در سینما به شرکت های پخش ویدیویی یا همان شبکه خانگی که فیلم ها را به صورت دی وی دی یا سی دی عرضه می کنند  می فروشند. فروش فیلم ار طریق آنلاین نیز از دیگر راه های فروش فیلم ها است که این روزها مشتریان خاص خود را دارد.

در این آموزش سعی کردیم تا با کلیت ساخته شدن یک فیلم آشنا شوید در آموزش های بعدی به صورت جزئی هر یک از مراحل توضیح داده خواهد شد.