جلسه نهم آموزش سینما

معمولاً انسان های عادی صبح بعد از بیدار شدن از خواب از خود نمی پرسند امروز چه نقشی را بازی کنم .یا آن را چگونه نمایش بدهم . هر کس زندگی خودش را دارد و به شغل و مشکلات روزانه اش فکر می کند. بازیگر نیز باید به همین شکل نسبت به موضوع فیلم و ویژگی های نقشی که قرار است ایفا کند شناخت و تسلط داشته باشد.تا بتواند افکار و خصوصیات نقش را بدون توجه به دوربین یا سایر اشخاص تصور نموده و اجرا کند. در واقع یک بازیگر باید بتواند شخصیت فیلم را مانند خواب خود مجسم نماید تا بتواند آن نقش را بازی کند.

باورپذیری بازیگر

بازیگران فیلم ها امروزه می دانند که مردم در زندگی واقعی همواره در تلاش هستند و احساسات واقعی خود را پنهان می نمایند و بازیگری که سعی در جلوگیری از غلیان احساسات و اشک ریختن کند ، به مراتب مقبول تر و موثرتر جلوه خواهد کرد ، مگر این که ساز و کار دفاعی بدن بتواند کاری کند و تسلیم احساسات شود. این موضوع در خصوص بازی کردن حالت مستی نیز درست است. در زندگی واقعی ، یک فرد مست سعی می نماید تا خود را هوشیار و سر حال نشان دهد . بازیگری که نقش یک فرد مست را بازی می کند ، با تلو تلو خوردن مصنوعی و حرکات بی مورد ، ضمن اینکه نمی تواند نقش خود را به خوبی ایفا نماید بلکه ارتباطش را با تماشاگر نیز قطع می نماید و در نتیجه هرچه بگوید و یا انجام دهد برای تماشاگر باورپذیر نخواهد بود.

باورپذیری یک اعتبار و اساس و مهم ترین مسئله هر فیلمی است که اگر دچاره خدشه ای شود دیگر قابل جبران نبوده و به بیان دیگر مخاطب با فیلم ارتباط برقرار نکرده و در نتیجه فیلم شکست خواهد خورد.

زبان بدن چیست؟

تماشاگر سینمای مدرن طی سال های متمادی یاد گرفته است که با دقت و موشکافی کوچک ترین رفتار های بازیگران را زیر نظر داشته باشد .مجموعه توانایی های ظریف فیزیکی یک بازیگر که در اصطلاح زبان بدن گفته می شود ، این امکان را ایجاد می نماید تا بازیگر بتواند اشارات و حرکات قوی و گویایی را بر پرده نمودار سازد.

مهارت های مورد نیاز بازیگری سینما

بازیگری در سینما به مهارت ها و تکنیک های خاصی نیازمند است. یک بازیگر سینما برای ایفای نقش خود نیاز دارد تا اطلاعات کافی در خصوص عملکرد دوربین ، نور و صدا داشته باشد. بدون شک هر بازیگری در صورت آشنایی با زبان سینما می تواند با فیلمساز و عوامل ساخت فیلم ارتباط درست برقرار کرده و نقش خود را به خوبی ایفا نماید.

در عصر سینمای صامت بازیگری صرفا محدود به جنبه های بصری می شد اما در عصر سینمای ناطق بازیگر باید توانایی هایش را در زمینه عناصر بصری و صوتی به معرض نمایش بگذارد. عناصر بصری شامل وضعیت ظاهری ، ژست ها و حالات چهره می باشد و عناصر صوتی دیالوگ ها ، مونولوگ ها و جلوه های صوتی  را شامل می شود.

سبک های بازیگری

برخی از افراد بازی یک بازیگر را با رفتار های واقعی انسان های پیرامون خود می سنجند اما این اقدام امروزه به دلیل تفاوت مفهوم واقع گرایی در سینما و سبک های متفاوت بازیگری اشتباه تلقی می گردد. به عنوان مثال می توان دو بازیگر را در نظر گرفت که هر دو یک بازی رئالیستی ارائه می نمایند یکی از آنها به صورت کاملاً درون گرا و دیگری به صورت کاملاً برون گرا شخصیت های خود را ایفا می نمایند.

سبک بازیگری متد در دهه پنجاه میلادی اوج بازیگری رئالیستی محسوب می گردید اما اگر امروزه به فیلم های آن دوره نگاهی بیندازیم متوجه می شویم بازی های این دوره به شدت اغراق آمیر و آگاهانه هستند.

همچنین با نگاهی به بازی های بازیگران عصر نئو رئالیسم ایتالیا که در زمان خود واقع گرایانه و طبیعی ترین شکل های بازیگری محسوب شده و مورد تحسین قرار می گرفتند متوجه می شویم بازی های آن زمان نیز کاملا کنترل شده هستند.

برخی بعد از دیدن یک فیلم می گویند بازی فلان بازیگر رئالیستی نبود اما منظور این افراد بازی نه چندان خوب آن بازیگر می باشد زیرا برخی در فیلم ها نیاز است بازیگر سبک بازیگری متفاوتی را انتخاب نموده و بازی کند. و هدف ارائه یک بازی رئالیستی نیست.

فیلمسازان معمولاً بر اساس فضا و سبک کلی فیلم  از بازیگران خود بازی می گیرند. به عنوان مثال در یک فیلم ژانر وحشت بازیگر نقش اصلی باید شخصیت مرمور و وحشتناک خود را به ما نشان دهد و به همین جهت نیاز است تا یک بازی اغراق آمیز را از وی ببینیم. در صورتی که نوع اغراق بازیگر با فضای فیلم و شخصیتی که به ایفای آن می پردازد همخوانی درستی داشته باشد یک بازی طبیعی و واقعی را می توان شاهد باشیم.

تحلیل بازی بازیگر

در تحلیل بازی یک بازیگر نیاز است در گام نخست به سبک و ژانر فیلم دقت نمود و سپس باید بررسی نمود آیا بازیگر توانسته است از مهارت های خود در آن ژانر به درستی استفاده نماید و به معرض نمایش بگذارد یا خیر؟ به طور کلی سبک های بازیگری شامل دو بخش بازی های منحصر به فرد و سبک پردازی شده هستند.  در فیلم های درام و تراژدی شاهد بازی های منحصر به فرد هستیم اما در فیلم های کمدی ، فانتزی و ژانر وحشت بازی های سبک پردازی شده بیشتر به چشم می خورند. هر دو این سبک ها اگر در جای خود به کار روند مورد قبول هستند.

بازیگری در فیلم های متفاوت و در عصر های گوناگون متفاوت بوده است. به عنوان نمونه در سینمای کلاسیک هالیوود تیپ ها در فیلم ها به وفور دیده می شوند. حتی بازیگران نیز براساس این تیپ ها انتخاب می شدند. در فیلم های فارسی پیش از انقلاب ایران نیز تیپ ها بیشتر مورد استقبال قرار می گرفتند . و بازیگران در فیلم های مختلف و عموماً در همان نقش به ایفای نقش می پرداختند.

از دیگر سبک های بازیگری که در واقع نوعی از بازیگری سبک پردازی شده می باشد ضد بازیگری است که در این سبک بازیگر به دستور فیلمساز نباید از حسی از خود به نمایش بگذارد و باید یک بازی سرد و خشک و غیر بیانگرانه از خود نشان دهد.

بازیگری در تئاتر و سینما

یکی از مهم ترین و اصلی ترین تفاوت های بازیگری در سینما و تئاتر این است که در تئاتر بازیگر در میان تماشاگران و به طور مستقیم و زنده در مقابل چشمان تماشاگر به ایفای نقش خود می پردازد این در حالی است که بازیگران سینما به طور غیر مستقیم به ایفای نقش خود می پردازند. در سینما این قاب تصویر است که فضای بازی بازیگر را محدود و مشخص می نماید. اما در تئاتر این سن و محدوده دکور است که بازی بازیگر را می تواند محدود نماید. در سینما دوربین می تواند با بازیگر حرکت نماید و بازیگر را در نما ها و فضا های مختلف نشان دهد اما در تئاتر تماشاگر فقط از یک بعد می تواند بازیگر را تماشا کند و فقط در قادر است در یک فضا بازی وی را تماشا نماید.

تداوم بازی

تفاوت دیگر بازی سینما و تئاتر متداوم بودن بازیگری در تئاتر است. به عبارت دیگر بازیگر تئاتر مجبور است در یک زمان  محدود و غیر قابل قطع بازی خود را به نمایش بگذارد اما در بازیگری سینما، بازیگری مجبور به این کار نبوده و در صورت اشتباه حتی می توان بازی را قطع نموده و از ابتدا شروع نمود. همچنین فیلمسازان با توجه به اینکه در هنگام فیلمبرداری یک صحنه برداشت های متفاوتی را ضبط می نمایند می توانند با استفاده از تدوین  بهترین حالات بازیگران را انتخاب و با چسباندن تکه های فیلمبرداری شده به شکل های مختلف به یکدیگر بازی یک بازیگر را تاثیر گذارتر جلوه دهند.

اغراق در تئاتر

گاهی برخی بازیگران تصور می کنند با اغراق و درشت نمایی رفتار هایشان می توانند همانند صحنه تئاتر ، گوی سبقت را از دیگران بربایند . این افراد به جای استفاده از فکرشان ، از صدا و بیان استفاده می کنند و متوجه نیستند که استفاده کم تر از صدا و حرکات بدنی در سینما بهتر است . این بازیگران که در تئاتر عموماً از جایگان مناسبی برخوردار هستند قادر به کنار آمدن با فیلم نیستند. اگر دوربین روی این بازیگران متمرکز گردد خواهد دید که صدایشان که در تئاتر باعث تحسین تماشاگران است ، در فیلم فریاد گونه و ناهنجار است و حرکات و رفتار هایش اغراق آمیر و غیر واقعی به نظر می رسد.

بنابراین از دیگر تفاوت های اساسی بازیگر در سینما و تئاتر می توان به رفتار بازیگران اشاره نمود. بازیگری در تئاتر باید به صورت اغراق آمیز تر باشد به گونه ای که در تئاتر وقتی بازیگر در صحنه به عقب هل داده می شود باید چند متر خود را به عقب پرت نماید تا تماشاگری که در انتهای سالن نشسته است متوجه این موضوع گردد همچنین در تئاتر حرکات چهره زیاد به چشم نمی آیند زیرا تماشاگران حرکات ریز چهره را با توجه به فاصله ای که از سن دارند نمی توانند به خوبی تشخیص دهند.

این در حالی است که بازیگر سینما وقتی در یک نمای کلوزآپ قرار می گیرد کوچک ترین حرکات صورت او به شکل بزرگ نمایی شده در پرده سینما دیده می شود و بازیگر باید بتواند به نحوی که به شخصیتش در فیلم لطمه ای وارد نگردد بازی خود را به نمایش بگذارد. همچنین در نما های لانگ شات ژست های بدنی بازیگر حائز اهمیت است.

صدای بازیگر

تفاوت های بازیگری سینما و تئاتر فقط محدود به بخش بصری نمی شود و بخش کلامی را نیز در بر می گیرد. در سینما میکروفن های قوی صدای بازیگر را ضبط می نمایند و امکان تقویت این صدا بعد از ضبط وجود دارد و همچنین در سالن های سینما نیز به وسیله بلندگو های با کیفیت پخش می شود اما در تئاتر بازیگران به صدای خود متکی هستند. و باید بلند صحبت کنند تا صدایشان به گوش همه تماشاگران برسد.حتی  زمزمه ها و زیر لب صحبت کردن هایشان نیز باید به وضوح برای تماشاگران انتهای سالن قابل درک باشد.

اما نکته نهایی و تفاوتی که نمی توان به راحتی از کنار آن رد شد این است که سینما بدون بازیگر معنا و مفهوم می تواند داشته باشد اما تئاتر بدون بازیگر وجود ندارد و به عبارتی تئاتر به وجود بازیگر متکی است.

آمادگی برای بازی در فیلم

بازیگری در فیلم مستلزم آمادگی روحی و فیزیکی بالایی است ، زیرا ضرورت ها و ویژگی های کاری که باید صورت گیرد از ابتدا روشن نیست و تصور آن نیز مشکل به نظر می رسد ، مگر این که حداقل چند روز از شروع فیلمبرداری گذشته باشد و بخش ایی از نقش را بازیگر اجرا کرده باشد . آمادگی را باید از منزل و قبل از رفتن به لوکیشن آغاز نمود و متوجه این نکته نیز باید باشید که آمادگی برای حضور در سینما شباهتی به ورود به دنیای مجلل و با شکوه فیلم ندارد و بسیار شبیه به آماده شدن برای حضور در مدرسه است و بازیگر باید بداند صحنه فیلم برداری زرق و برقی ندارد و آن چه باید انتظارش را بکشد تنها کار سخت و طاقت فرسای تکراری است.