نقد مستند اینستاگرامر

مستند اینستاگرامر ساخته «سینا کیان پور» این روزها در گروه هنر و تجربه در حال اکران است. کیان پور که قبلا «برای زمستان آماده شو» را ساخته و دانش آموخته سینما و عکاسی است در فیلم جدید خود سراغ سوژه اینستاگرام رفته و به زندگی اینستاگرامر های معروف پرداخته است. سوژه ای بسیار به موقع و مناسب حال این روزها. با ما همراه باشید.

بی شک اینستاگرام یکی شبکه های بسیار مهم در بین ایرانیان بوده و زندگی روزمره افراد زیادی با این شبکه اجتماعی عجین شده است؛ اما در این میان افرادی هستند که بی اینستاگرام زندگی برایش شکل دیگری می شود، آنها با اینستاگرام از خواب بیدار می شوند، غذا می خورند، تفریح می کنند، سفر می روند، پول در می آورند و می خوابند و به مشکل خوردن این شبکه اجتماعی می تواند زندگی آنها را به کل زیر و رو کند.

در خلاصه این مستند نوشته شده: «دنیای جدید، رسانه ‌های جدید، ستاره‌ های جدید… ما در عصری زندگی می ‌کنیم که به واسطه‌ تکنولوژی، هر کسی می‌ تواند با تلفن همراه خود به شهرت دست پیدا کند؛ شهرتی که مختص دنیای مجازیِ این روزهای ما است. «اینستاگرامر» داستان پیدایش و رشد ستاره‌ های دنیای اینستاگرام است؛ ستاره‌ هایی که نمی ‌توان دلیلی برای ستاره‌ شدن ‌شان پیدا کرد.»

 

اینستاگرامر مستند خوش ساختی است و سراغ حاشیه و مسائل جانبی نمی رود، قضاوت نمی کند، خوب و بد را مشخص نمی کند، انگ نمی زند، برچسب نمی چسباند و آسیب شناسی نمی کند؛ بلکه خط مشخصی را گرفته و به خوبی در مسیر تعریف شده اش حرکت می کند.

مستند به صورت مصاحبه با بعضی از اینستاگرامر ها و حول ماجرای آنها می گذرد و از آنجا که شخصیت های معروف اینستاگرام افرادی کاملا متفاوت اند و در مورد موضوعات متفاوتی هم مطلب گذاشته و به شهرت رسیده اند، پس حرف هایشان، نحوه بیان و لحن صحبت کردنشان هم متفاوت است و همین تفاوت هاست که مصاحبه ها را از حالت خسته کنندگی ذاتی اش دور می کند.

داستان با روایت کسانی شروع می شود که جزء اولین نفراتی هستند که پا به این دنیای متفاوت گذاشته و به قول خودشان فکر نمی کردند این آینده در انتظارشان باشد. بعضی از آنها به چشم موضوعی تفریحی و بعضی دیگر به عنوان ویرایشگر عکس از این شبکه استفاده می کردند که پس از بالاتر رفتن فالوورها، این شبکه اجتماعی به عنصری جدی در زندگی آنها تبدیل شده است.

نکته مهم درباره شخصیت هایی که برای مصاحبه انتخاب شده اند، جدای از تنوع شخصیتی و نحوه زندگی شان، این است که آنها کسانی نیستند که قبل از حضور در اینستا شناخته شده باشند، چهره معروفی نبوده اند که حالا به یک تریبون دست پیدا کرده باشند، بلکه تنها و تنها به کمک اینستاگرام به شهرت رسیده اند؛ آن قدر که مثلا کارمند بانک پدرشان را بشناسد یا وقتی در خیابان راه می روند با دست نشان داده شوند.

وجه اشتراک دیگر این اینستاگرامرها بی حاشیه بودن آنهاست؛ چه بسا که در شبکه های اجتماعی تولید حاشیه می تواند اولین گزینه برای جذب فالوور باشد، توهین کردن به شخصیت های مهم سیاسی، اجتماعی و هنری، فحاشی کردن و درگیری های لفظی، پست کردن عکس های نامشروع و مسائلی از این دست، دلیل خوبی برای دنبال کردن است که سوژه های این فیلم از این موضوع مبرا هستند. آنها افراد معمولی اند که فقط در مورد سبک زندگی خود حرف زده، غذاهایی که پخته اند نمایش داده و درباره افکارشان صحبت کرده اند و یا عکس گرفته و شعرهای عاشقانه نوشته اند.

مستند به صورت مصاحبه با بعضی از اینستاگرامر ها می گذرد و از آنجا که این شخصیت ها کاملا متفاوت اند و در مورد موضوعات متفاوتی هم مطلب گذاشته و به شهرت رسیده اند، پس حرف هایشان و لحن صحبت کردنشان هم متفاوت است و همین امر فیلم را از خسته کنندگی اش دور می کند.

تنوع سوژه های فیلم در جذاب شدنش به شدت نقش دارد، دغدغه های دختری جوان و امروزی در کنار مادرش که بیشتر از او فالوور دارد و فقط غذاهایی را که می پزد به نمایش می گذارد، قرار گرفتن این دو نفر در کنار یک روحانی و همسرش که هر دو پیچ اینستاگرام دارند، از زندگی خود می گویند و حرف های منبری خود را در قالب یک ویدیوی یک دقیقه ای برای نمایش در اینستاگرام می گذارند، حضور این افراد در کنار زندگی یک عکاس و سبک زندگی اش باعث می شود که بیننده از روند مصاحبه ها خسته نشده و  زندگی این افراد و دلیل استفاده شان از اینستاگرام برایش جذاب شود.

نکته دیگری که فیلم به خوبی از عهده آن بر آمده، هدایت مصاحبه ها در مسیر درست است. روایت از شروع اینستا و اکانت های اولیه آغاز می شود، به معروف شدن صاحبان این اکانت ها می رسد، سراغ سامیت های برگزار شده، دید و بازدیدها و مهم بودن این اتفاقات در زندگی این افراد می رود، به سوال ها و حاشیه هایی که فالوورها برایشان ساخته اند می رسد و در نهایت به سود و زیان هایی که از این شبکه اجتماعی به زندگی این افراد وارد شده است می پردازد. مستند به گونه ای خوب و داستان گو طی مسیر کرده و به نقطه ای که شاید مد نظر فیلم ساز بوده است می رسد.

نکته دیگری که کیان پور در ساخت  این مستند به خوبی از آن پرهیز کرده، این است که او به آسیب شناسی اینستاگرام و اینستاگرامرها نپرداخته و روال مستند ها و گفتگوهای کسل کننده تلویزیونی را به پی نگرفته است؛ بلکه به رسالتش که بیان این موضوع بدون هیچ قضاوتی است، پایبند بوده است.

اینستاگرامر مستندی خوش ساخت، جذاب و صد البته مورد نیاز است و دیدنش در گروه هنر و تجربه که انتخاب بیشتری به مخاطب برای دیدن فیلم می دهد، آگاهی ای هر چند کم را به بیننده منتقل کرده، او را به درک دنیای مجازی اش نزدیک تر می کند و واقعیت هایی را نشانش می دهد که شاید در تغییر مسیر استفاده اش از شبکه اینستاگرام تاثیر بگذارد.

سمانه استاد
کارشناسی ارشد کارگردانی نمایش از دانشگاه هنر تهران