تیم برتون و سینمای منحصربه‌فرد او؛ نقد سینمای تیم برتون (قسمت اول)

تیم برتون

تیم برتون در فضاسازی و شخصیت‌سازی فیلم‌ها و انیمیشن‌هایش سبکی خاص دارد و بارها نامزد جایزه اسکار و گلدن گلوب شده است. برتون در کالیفرنیا به دنیا آمد و از همان سنین کودکی به دیدن فیلم‌های ترسناک علاقه خاصی داشت. برتون دریکی از مصاحبه‌هایش به این موضوع اشاره می‌کند که زمانی که باهم سن و سالانش به سینما می‌رفت تا فیلم ببیند همه بچه‌ها با دیدن گودزیلا بر روی پرده سینما گریه می‌کردند ولی او محو این شخصیت بر روی پرده سینما می‌شد. با آراد مگ همراه باشید.

تیم برتون

کارنامه هنری برتون از نوجوانی آغاز شد و اولین کارهایش با فیلم‌های ۸ میلی‌متری است که بعضی از آن‌ها پروژه‌های دانشجویی بود. کارنامه برتون به‌اندازه‌ای درخشان است که نمی‌توان یک فیلم را اوج کاری یا نقطه طلایی کارنامه او دانست.

برتون در سال ۱۹۷۹ از موسسه هنرهای کالیفرنیا فارغ‌التحصیل شد و در همان سال برای همکاری در ساخت دو پروژه به دیزنی پیوست. اولین فیلم کوتاه برتون با تکنیک استاپ موشن بود. این فیلم کوتاه که «وینسنت» نام داشت ۶ دقیقه بود و بر اساس شعری از خود برتون ساخته‌شده بود. برتون بعد از وینسنت پروژه‌های کوتاه زیادی مثل «هنسل و گرتل»، انجام داد و برای مدتی هم از دیزنی اخراج شد!

«بیتل جوس» یکی از کارهای درخشان کارنامه برتون است که در سال‌های ابتدایی فعالیتش انجام داد. بیتل جوس کمدی ترسناکی است که داستان زندگی زوج جوانی را روایت می‌کند که پس از مرگ مجبورند برو روی زمین بمانند، خانواده‌ای مالک خانه آن‌ها می‌شود ولی دختر خانواده می‌تواند روح آن‌ها را ببیند. فیلم در گیشه موفقیت بسیار خوبی به دست آورد. با بودجه ۱۳ میلیون دلاری چیزی حدود ۸۰ میلیون دلارفروش داشت.

تیم برتون

بعد از سوددهی برتون درگیشه، تهیه‌کننده‌ها به سمت او رفتند و فیلم بعدی برتون، «بتمن» ساخته شد. ورژن های متعددی از بتمن در سینمای هالیوود ساخته‌شده است ولی بتمن نتوانست موفقیت بیتل جوس را به دست بیاورد و برتون از دوران ساخت بتمن به‌عنوان بدترین دوران زندگی‌اش یاد می‌کند. بتمن حواشی زیادی داشت، از حاشیه انتخاب نقش اصلی تا نامه هواداران بتمن به کمپانی، ولی با تمام سختی‌ها بتمن هم توانست فروش خوبی در گیشه داشته باشد. تیم برتون یکی از دلایل اصلی خود برای ساختن بتمن را علاقه خاصی می‌داند که به جوکر داشته، جک نیکلسون نقش جوکر را در بتمن برتون بسیار درخشان کرد.

تیم برتون

و اما یکی از نقاط عطف کارنامه کاری تیم برتون ، «ادوارد دست قیچی»! در ادوارد دست قیچی چیزی جز سینمای خالص برتون را نمی‌بینیم. این فیلم با فروش ۵۶ میلیون دلاری‌اش در آمریکای شمالی، رکورد فروش فیلم‌های برتون را جابه‌جا کرد. ادوارد درواقع اختراع جدید مخترعی بود که قبل از اتمام اختراعش فوت کرده بود. به‌جای دست‌های ادوارد دو قیچی بزرگ بود که همین قیچی‌ها اجازه نمی‌داد تا ادوارد با دنیای بیرون ارتباط برقرار کند. ادوارد دست قیچی نه‌تنها نقطه عطفی در کارنامه برتون بود، بلکه شاهکاری به نام جانی دپ را به دنیای بازیگری معرفی کرد.

دپ بعد از فیلم ادوارد دست قیچی همکاری‌های متعددی با برتون داشت و بسیاری از منتقدان برتون و دپ را زوج هنری می‌دانستند که در کنار هم معجزه می‌کنند.

کابوس قبل از کریسمس اولین تجربه بلند انیمیشن برتون بود که با تکنیک استاپ موشن ساخته شد. این انیمیشن در سبک ساخت یکی از منحصربه‌فردترین انیمیشن‌ها در دوران خود بود. دومین انیمیشن برتون با تکنیک استاپ موشن، «عروس مردگان» بود که این انیمیشن هم با استقبال قابل‌توجهی روبه‌رو شد.

بعد از کابوس قبل از کریسمس برتون فیلم‌های متنوعی ازجمله «مریخ حمله می‌کند» در ژانر فانتزی را ساخت اما یکی از درخشان‌ترین آثار او بعد از کابوس قبل از کریسمس، «اسلیپی هالو» یا سوار بی سر بود. این فیلم‌ها داستانی ماورایی داشت که بر اساس داستان کوتاه واشینگتن اروینگ ساخته‌شده بود. داستان اصلی فیلم، داستان کارآگاهی است که به شهری می‌رود تا در این شهر مجرمی تبهکار را شناسایی کند. این فیلم برنده اسکار جایزه بهترین کارگردانی هنری و دو جایزه بفتا درزمینهٔ طراحی لباس و طراحی اجرایی شد.

تیم برتون

چارلی و کارخانه شکلات‌سازی از دیگر فیلم‌های محبوب برتون است که در سال ۲۰۰۵ ساخته شد و بازهم ترکیب برتون دپ، نتایج مثبتی به بار آورد. این فیلم در سال ۲۰۰۵ تبدیل به هشتمین فیلم پرفروش جهان شد و جانی دپ هم نامزدی گلدن گلوپ را در کارنامه‌اش اضافه کرد.

سوئینی تاد یکی از تجربه‌های متفاوت برتون بود که در سال ۲۰۰۷ ساخته شد، سوئینی تاد درواقع نوعی بازسازی از فیلمی به همین نام است که در سال ۱۹۷۹ ساخته‌شده بود. سوئینی تاد لیستی بلندبالا از کاندیداتوری و جوایز دارد که همین مسئله نشان می‌دهد ترکیب دپ و تیم برتون همیشه موفق بوده و جواب می‌دهد!

فاطمه محمدی
فوق لیسانس گرافیک و عاشق دنیای شگفت انگیز هنر!هنر همیشه دغدغه اصلی زندگی من بوده،خواندن درباره هنر امروز به یک عادت برای من تبدیل شده،هدف من به اشتراک گذاشتن دریچه ای از تاریخ شگفت انگیز هنر با شماست!