چهره به چهره با نویسنده مورد علاقه: نقدی بر مراسم رونمایی کتاب

اگر مخاطب برنامه کتاب باز باشید حتما متوجه شده اید که معمولا در طول هفته آیتمی‌ از مراسم رونمایی کتاب های مختلف را پخش می‌کند. مراسمی‌ که در آن تولد یک کتاب جشن گرفته می‌شود و چند سخنران درباره نویسنده و کتاب حرف می‌زنند. در این اوضاع و احوال نشر جشن گرفتن برای به بار نشستن یک کتاب با همه سختی‌هایش می‌تواند نوید بخش یک اتفاق خوب باشد. اتفاقی که با مشکلات اقتصادی زیاد این روزها  هنوز زنده است و نفس می‌کشد پس بیراه نیست اگر در شهر کتاب و سالن‌های متعدد هر هفته شاهد برپایی یک مراسم باشیم و انتشار یک کتاب را جشن بگیریم.

مراسم رونمایی کتاب که معمولا با جشن امضا و گپ نویسنده با مخاطبان همراه می‌شود آدابی که دارد که شاید در ایران آنچنان که باید به آن توجه نمی‌شود.در طول این سال‌ها مراسم‌های زیادی برای رونمایی از کتاب‌های مختلف برگزار شده که ایرادات اساسی داشته است. ایرادهایی که اگر رفع نشود می‌تواند به ضرر نویسنده و کتاب تمام شود و حتی مخاطب را دلزده کند.

ماهیت رونمایی از کتاب زیر سوال می‌رود

متاسفانه در ایران همه چیز خیلی زود رنگ شوآف به خود می‌گیرد. دنیای هنر و ادبیات هم که قرار بود روزگاری از این قاعده مستثنی باشد حالا درگیر همین موضوع شده است. حالا چند سالی است که در مراسم رونمایی از برخی کتاب‌ها به جای حضور چهره‌های فعال حوزه ادبیات، سلبریتی‌هایی حضور دارند که چندان با مسئله کتاب و کتاب خوانی آشنا نیستند. آن‌ها به این برنامه‌ها دعوت می‌شوند تا بتوانند نظر رسانه‌ها را به خود جلب کنند. بدون شک فردای رونمایی، خبر حضور بازیگر در مراسم جشن فلان کتاب، بیشتر کلیک می‌خورد. به همین دلیل است که ماهیت مراسم رونمایی کتاب گاهی با شوآف‌های اینچنینی زیر سوال می‌رود.

جلسه نقد از رونمایی کتاب متفاوت است

در کشور ما رونمایی کتاب چیزی شبیه به جلسه نقد و بررسی کتاب است. مدعوینی که به مراسم دعوت شده اند با ورق زدن چند صفحه ای کتاب سعی می‌کنند از محاسن و معیاب کتاب بگویند، که البته همیشه محاسن کتاب مذکور بیشتر گفته می‌شود. در تمام دنیا اما در مراسم‌های رونمایی سعی می‌شود تا بخش‌هایی از کتاب برای مخاطبان خوانده شود و از جایگاه نویسنده یا مترجم گفته شود. مسئله ای که چندان در مراسم رونمایی کتاب‌هاب مختلف رعایت نمی‌شود.

مجالی برای حرف‌های سیاسی

نقطه ضعف دیگری که در برخی از رونمایی‌ها دیده می‌شود این است که سخنرانان این جلسه را تنها تریبونی برای بیان عقاید خود می‌دانند. در خیلی از مواقع سخنرانی‌ها به سمت مسائل سیاسی و کاملا بی ربط با موضوع جلسه می‌رود. همین مسئله هم باعث می‌شود تا هویت اصلی کتاب لا به لای حرف‌هایی که در گلو مانده است، گم شود. در جلسه رونمایی که بیشتر شبیه یک جشن است نباید سخنانی گفته شود که فضای مراسم متشنج شود. همه چیز باید در همان قالب کتاب بیان شود و جو آرامبخشی در فضا حاکم باشد.

مجالی برای بازگو شدن خاطرات نویسنده

معمولا در مراسم رونمایی کتاب مهمانان زیادی به مراسم دعوت می‌شوند. همین موضوع هم باعث می‌شود تا فرصت حرف زدن برای نویسنده آنچنان که باید فراهم نشود. موضوع مهم در رونمایی کتاب‌های مختلف این است که نویسنده از خاطراتی که در خلال نوشتن کتاب برایش ایجاد شده بگوید. این مسئله اما معمولا لا به لای شلوغی‌ها و سخنرانی دیگر مهمان‌ها گم می‌شود. موضوعی که باید به سخنرانان گوشزد شود این است که سخنرانی خود درباره کتاب را طولانی نکنند. این موضوع هم باعث می شود که فضا کسل کننده نشود و هم فرصت حرف زدن به دیگر مدعوین برسد.

در نهایت اینکه در آیین رونمایی از کتاب باید فرصتی فراهم شود تا نویسنده و ومخاطبانش به صورت چهره به چهره باهم حرف بزنند. یکی از مهم ترین ویژگی مراسسم رونمایی از کتاب این است که مخاطبان می‌توانند با نویسنده مورد علاقه خود هم کلام شوند و از او درباره اثارش سوال کنند. این موضوع البته در ایران به شدت رعایت می‌شود و نویسندگان از مخاطبان خود به هیچ وجه فاصله نمی‌گیرند.

آزاده باقری
آزاده باقری روزنامه‌نگار هستم