تغییر ساختار واژه ای زبان فارسی

تغییر ساختار واژه ای در زبان فارسی
تغییر ساختار واژه ای در زبان فارسی

زبان ها در طول تاریخ بارها دستخوش تغییر و تحول شده اند. برخی از زبان هایی که در طول تاریخ شکل گرفته و مدتی زنده بوده اند، جان باخته و جای خود را به زبان هایی دیگر داده اند. تغییر ساختار واژه ای در زبان فارسی نیز رویدادی ست که در همین دسته جای گرفته و بارها به اشکال مختلف خود را نشان داده است.

باید به این نکته توجه داشت که، همان زبان هایی هم که از بین نرفته و به زبان هایی جاودانه و رایج تبدیل گشته اند، در طول تاریخ تغییر شکل واژه ای داشته اند.

به این مفهوم که واژه های موجود در ساختار زبانی از شکلی به شکل دیگر تغییر یافته و جابه جایی داشته اند. اگر چه در قریب به اتفاق این تغییرات ساختاری واژه ها، ریشه ی اصلی آن ها حفظ شده ، اما در رهگذر تاریخ همراه با تغییر در نوع گویش واژه پردازی نیز به چیزی جدید متحول شده است.

این اتفاقی نیست که در یک روز یا به یکباره روی داده باشد، بلکه واژگان در طول زمان بارها تغییر فرم داشته و به ساختار جدید خود نزدیک شده اند.

این موضوع به دامنه ی واژگان محدود نمی شود، بلکه در دستور زبان ها نیز شاهد همین تغییرات هستیم. گو این که در کتاب تاریخی می بینیم که در زبان فارسی نیز به شیوه ای دیگر دستور زبان رایج بوده است و با لحن امروزی متفاوت است.

تغییر ساختار واژه ای در زبان فارسی

چرا ساختار واژگان در زبان ها تغییر می یابد؟

اما چرا ساختار واژگان در طول زمان متحول شده و تغییرات بعضا چشمگیری به خود می گیرد؟

زبان فارسی مانند دیگر زبان های دنیا دائما در حال تغییر و تحول است. برخی واژه ها متولد شده و برخی دیگر از بین می روند. زبان فارسی در قرن های مختلف تغییراتی داشته است؛ به خصوص در قرن سوم و چهارم و به ویژه پس از حمله ی مغول ها به ایران زمین.

در زبان فارسی به طور گسترده ای شاهد تغییر شکل و تحول واژگان بوده ایم. کلمات فارسی در سه بخشی آغازین، میانی و پایانی دچار تحول شده اند.

قابل توجه است که تغییرات واژگان در بخش پایانی و میانی بارها بیشتر از تغییرات آغازین واژه در میان کلمات زبان فارسی دیده می شوند.

چند نمونه از تغییرات واژگانی زبان فارسی

جدید: بودن / قدیم: ربودن
جدید: بور / قدیم: دبور
جدید: بیشه / قدیم: لبیشه
جدید: تاج / قدیم: نتاج
جدید: شاگرد / قدیم: هشاگرد

تغییر ساختار واژه ای در زبان فارسی

تحول معنایی واژگان

لازم به ذکر است که این تغییر ساختار واژه ای در زبان فارسی، تنها در شکل واژگان خلاصه و محدود نشده است. بلکه در تاریخ زبان فارسی شاهد تغییرات معنایی یک شکل خاص کلمات نیز بوده ایم. به طور مثال واژه ی “کثیف” که در قدیم به معنای فشرده بوده است، امروز در معنای آلودگی از آن استفاده می شود.

یا واژه ی “آچار” که در قدیم به معنای ترشی و هر خوراکی پرورده شده با سرکه بوده، در دایره واژگان امروزی معنی ابزار باز کردن پیچ و مهره را می دهد.

در خلال تغییرات واژه ای برخی از کلمات را نیز از قلمرو واژگان زبان فارسی کنار گذاشته ایم و رد پای آن ها تنها در کتب تاریخی و قدیمی یافت می شود. مانند کلماتی چون کرسی، کحال، هشتی، اندرونی، بیرونی، سورچی، داروغه، محتسب و …

جدا از این که در زندگی روزمره جایگاهی برای استفاده از برخی از این کلمات وجود ندارد- به طور مثال خانه های ما دیگر اندرونی و بیرونی ندارد- اما برخی دیگر نیز با معادل های جدید و به روز شده تعویض شده اند.

زبان ها از جمله زبان فارسی به صورت مستقیم به اجتماع و نظامات اجتماعی وابسته است. به همین تناسب فرهنگ جامعه و دگرگونی های اجتماعی، در زبان رایج آن ملت تاثیر می گذارند. تاثیر دگرگونی های اجتماعی و تحول یک ملت، به صورت کاملا مستقیم بر صورت ظاهری واژگان زبان آن ملت می نشیند.

Literature (1)

علت تغییر ساختار واژه ای در زبان فارسی

همان طور که اشاره کردیم، علت تغییرات ساختاری واژگان در زبان فارسی، تحولاتی ست که در جوامع و سبک زندگی کردن و افکار مردم شکل می گیرد.

زبان فارسی در طی قرن های گذشته به سمت ساده نویسی و روانی گفتار و نوشتار روی گردانده و از تکلفات پیشین خود فاصله گرفته است.

از آمیختگی با زبان عربی دور شده و سختی واژگان جای خود را به راحتی و روانی داده اند. این موضوع در کتاب های دوران تاسیس مدرسه ی دارالفنون به وضوح دیده می شود. درست در همین دوران تکلف رفته رفته از زبان فارسی رخت بربسته و بسیاری از واژگان دستخوش تغییر شدند.

اکنون واژگان زبان فارسی را بسیار ساده تر و روان تر در تکلم می یابیم و به نظر می رسد که پختگی زبان مادری ما در عصر حاضر در سمت و سوی فعلی خود قرار می گیرد.

سمیرا نقیبی
کارشناسی ریاضی محض خواجه نصیر/ چندین سال سابقه کاری در سرپرستی فروش محصولات شبکه داشتم و از سال 93 به بعد سفر هیجان انگیز به دنیای بی انتهای تولید محتوا و سئو برای من آغاز شد. به تکنولوژی، گردشگری، بهداشت و سلامت و هر چیز زمینی و آدمیزادی علاقه مند هستم...