آلفرد نوبل که نام کامل وی آلفرد برنهارد نوبل است، در ۲۱ام ماه اکتبر سال ۱۸۳۳ میلادی در شهر استکهلم سوئد به دنیا آمد. نوبل شیمی دانی برجسته بوده و دنیا وی را به عنوان مخترع دینامیت به یاد می آورد.
نبوغ و علم را نمی توان در زندگی آلفرد اتفاقی دانست. این ژن در خانواده ی پدری وی وجود داشت و در میان اجداد پدری اش، اولائوس رودبک، دانشمندی سوئدی بود.
دوران کودکی آلفرد نوبل
نوبل دوران کودکی را با دست به گریبانی بیماری های پی در پی و فقر مطلق گذراند. خانواده وی ورشکسته شده و ۴ تا از خواهر و برادرهایش را به دلیل بیماری و فقر و به طبع آن نبود امکانات درمانی از دست داد.
پدر وی امانوئل نوبل بوده و مادرش آندریت آشل نام داشت. مادر نوبل یکی از قهرمانان زندگی اش محسوب می شد و رابطه ی عاطفی عمیقی با وی برقرار کرده بود.
زمانی که پدر آلفرد برای راه اندازی کسب و کاری به فنلاند رفته و خانواده اش در فقر و تنگدستی تنها ماندند، آندریت آستین ها را بالا زده و به یاری پدربزرگ خویش، شروع به تامین هزینه های زندگی فرزندانش کرد. وی آلفرد را که پیوسته تحت آزار بیماری بود، مورد محبت و نگهداری زیاد قرار داده و همین موضوع رابطه ای عمیق تر از آن چه قرار بود، میان این مادر و فرزند به وجود آورد.
آلفرد نوبل نخستین سال های تحصیل خود در مدرسه را با تلخی و عذاب سپری کرد. او که در فقر به سر می برد، ناچار در مدرسه ای سطح پایین که مختص فقرا بود؛ ثبت نام شده و در شرایط اسفناک آن جا به تحصیل پرداخت. البته آلفرد موفق شد از بین کتک ها، توهین ها و بدجنسی های معلمان و مسئولین مدرسه، به یادگیری پرداخته و از لحاظ آموزش بهره ای ببرید.
به موازات این، امانوئل نوبل یعنی پدر آلفرد توانست در روسیه کسب و کار موفقی به دست آورده و کارخانه ی ساخت اسلحه راه اندازی کرده بود. او که از فقر بیرون آمده و انتفاعی به دست آورده بود، خانواده اش را به روسیه آورد. آلفرد توانست از ۹ سالگی به بعد در شرایط بهتری زندگی کرده و از معلمان رتبه داری بهره مند شود. در زندگی نامه ی وی می خوانیم که او طی یک سال بر زبان روسی مسلط شده و بعدها نیز چندین زبان خارجی دیگر را از جمله انگلیسی، آلمانی و فرانسه در حد عالی آموخت.
نویسندگی نوبل
شانزده سالگی زمانی بود که نوبل به سراغ نویسندگی رفت. او که محو آثار شکسپیر و پرسی شلی شده بود، دست به قلم گرفته و به نوشتن و شعر گفتن پرداخت. اما فشارهای موازی امانوئل، وی را وادار ساخت که قلم را زمین گذاشته و برای آشنایی با دنیای تجارت راهی اروپا شود.
پس از سیاحت در اروپا، او به آمریکا رفت و مدتی را در نیویورک به سر برد. نقطه ی عطف زندگی نوبل همین جا و زمانی بود که تحت آموزش جان اریکسون، مخترع کشتی جنگی و دانشمند آمریکایی به تحصیل مشغول شد.
پس از آن آلفرد به روسیه بازگشت. به طور دقیق وی در سال ۱۸۵۲ میلادی دوباره به روسیه آمده و این زمان ۱۹ ساله بود.
امانوئل کارخانه ی تولید اسلحه خود را گسترش داده و بستر برای قدم های بزرگ آلفرد کاملا آماده بود.
اختراعات آلفرد نوبل
حسگر جریان گاز
نخستین اختراع نوبل حسگر جریان گاز بود. این حسگر که اولین ایده ی متبلور شده ی ذهنی آلفرد بود، در سال ۱۸۵۷ میلادی به ثبت رسید.
روش تولید باروت
در اختراع دوم که به واقع روشی برای تولید بود، نوبل تولید باروت را تحول بخشید. این دورانی بود که او به سمت تولیدات مواد منفجره جهشی بزرگ را آغاز کرد.
بازگشت دوباره به فقر
محاسبات امانوئل نوبل درست پیش نرفته و او در تولید و تجارت اسلحه شکست خورد. شکست روسیه در جنگل کریمه باعث شد که خریدهای اسلحه دولت از کارخانه نوبل، بدون پرداخت مانده و این کارخانه ورشکسته شود. به علاوه ساخت سلاح با نیتروگلیسیرین، اصلا ایده ی خوبی نبود و شرایط را در مسیر سراشیبی و سقوط قرار داد.
زمین خوردن مجدد خانواده ی نوبل این بار سخت تر بود و ورشکستگی آن ها را به شدت تحت فشار قرار داد. زمانی که آلفرد در سن ۲۵ سالگی به سر می برد، خانواده اش و البته خود وی در محاصره مشکلات مالی شدیدی واقع شدند. (البته بیماری های آلفرد نیز رنج های وی را افزون می ساختند.)
امانوئل چندین خط تولید کارخانه را واگذار کرده و بخش کوچکی از آن را به مسئولیت لودویگ (برادر بزرگ تر آلفرد) وانهاد.
پس از آن آلفرد و خانواده اش به جز لودویگ و دیگر برادرش یعنی رابرت به سوئد مراجعت نمودند.
آلفرد نوبل اما از تحقیق و تفحص بازنماند و در سوئد تحقیقات خود را دنبال کرد.
آلفرد در سن ۲۹ سالگی کشف بزرگ خود را انجام داد. او از ترکیب باروت و نیتروگلیسیرین (همان عامل بدبختی پدرش) به ماده ای دست یافت که می توانست انفجار تحت کنترل داشته باشد.
وی آزمایشات خود در این زمینه را در شهر هلنبرگ ادامه داد. وی به کشف بزرگی در زمینه ی انفجار دست یافته بود و با تولید انبوه نیتروگلیسیرین در سال ۱۸۶۴ به آن وجه ی عملی بخشید.
در همین سال پروژه ی نیتروگلیسیرین نوبل، فاجعه ای آفرید و باعث شد تا برادر کوچکترش یعنی امیل و یکی از دوستانش در حین آماده کردن نیتروگلیسیرین دچار حادثه ی انفجار شده و جان خود را از دست بدهند.
اگر چه این اندوه بزرگی برای آلفرد که اتفاقا فردی خانواده دوست بود، قلمداد می شد؛ اما باعث نگردید که او از تلاش های خود دست بردارد.
در آن زمان سفارشات برای نیتروگلیسیرین نوبل افزایش چشمگیری پیدا کرده بود و آلفرد به تولیدات انبوه خود گسترش نیز داد. او کارخانه ی اولیه را توسعه داده و در نقاط مختلفی در اروپا و آمریکا واحدهای تولیدی دیگر راه اندازی نمود.
چاشنی انفجار نوبل
نوبل توانست در سال ۱۸۶۴ چاشنی انفجار را برای نتیروگلیسیرین خود اختراع نماید. این اختراع در واقع چیزی شبیه به یک استوانه ی چوبی بود که در یک قالب فلزی جای گرفته بود. در این قالب فلزی نیتروگلیسیرین قرار داده می شد. نخستین انفجار در استوانه ی چوبی رخ داده و سپس گلیسیرین نیز در پی آن منفجر شده و انفجار اصلی را به بار می آورد.
اختراع دینامیت
اما دینامیت که مشهورترین اختراع نوبل است نیز در همین دوران شکل گرفت. وی با ترکیب نیتروگلیسیرین و زغال سنگ، به ماده ای دست یافت که هم قدرت انفجار بیشتری داشت و هم این که با ضریب بالاتری تحت کنترل قرار می گرفت.
نوبل موفق شد در سال ۱۸۶۶ میلادی به صورت رسمی دینامیت را به ثبت برساند. مراحل ثبت اختراع وی نیز چالش های خود را داشت و با مشکلات زیادی همراه بود.
او دینامیت را با ترکیب نیتروگلیسیرین و سیلیکات به وجود آورد. دینامیت نوبل که پوشش کاغذی و فرم ساده ای داشت، با قدرت انفجار کمتر و ضریب ایمنی بالاتری همراه بود.
همان طور که می دانید از دینامیت های نوبل به اندازه ی زیادی برای موارد صلح جویانه و عملیات احداثی استفاده شده است؛ به موازات آن خود وی نیز معتقد بود که مردم جهان با داشتن علم به نابودی از آن دوری خواهند کرد.
اختراع ژلینیت
ژلینیت نیز به عنوان اختراع انفجاری بعدی نوبل در سال ۱۸۷۵ میلادی به ثبت رسید. ژلینیت از ترکیب گلیسیرین ژلاتینه و نیتروسلولز به وجود آمد. خاصیت اصلی و تمایز ژلینیت با دینامیت، قدرت انفجار آن در فضای زیر آب بود.
دینامیت دارای این نقطه ضعف بود که در مجاورت گرما یا تعریق، می توانست بدون اراده ی فرد منفجر شود. اما در ساخت ژلینیت این مشکل نیز مرتفع گردیده بود. نوبل با اختراع ژلینیت، داستان موفقیت های نظامی خود را ارتقا بخشید.
اختراع بالیستیت
اختراع دیگر نوبل که هم در انگلستان و هم در آمریکا به ثبت رسید، بالیستیت بود. بالیستیت نیز ماده ی انفجاری بود که دود کمتری نسبت به دو مورد قبلی داشت. آلفرد در زمان این اختراع در فرانسه به سر می برد ولی دولت فرانسه از این تولید حمایت نکرده و برعکس با حملات رسانه ای، آزمایشگاه و متعلقات وی توسط دولت مسدود شد.
همین موضوع سبب شد که آلفرد خاک فرانسه را برای همیشه ترک کند. او از آن جا به ایتالیا سفر کرد.
سایر اختراعات نوبل
تصور نکنید که دنیای نوبل به مواد منفجره منتهی می شد. او در زمینه ی چرم و ابریشم مصنوعی نیز موفقیات زیادی داشت و به ویژه آخرین سال های زندگی اش را در این حوزه ها صرف نمود.
و اما؛ نشان صلح و بنیاد نوبل
اما سوال بزرگی که همیشه در مورد زندگی نامه نوبل وجود دارد، این است که چرا این مرد دنیای نظامی که نقش بزرگی در تولید ملزومات جنگی و کشتار داشته ، با نام صلح پیوند خورده است؟
علی رغم تلاش های نوبل برای ساخت مواد منفجره و کارخانه های تولید این ترکیبات که در سراسر دنیا نفرت افراد صلح طلب و خارج از دنیای تجارت نظامی را برمی انگیخت؛ وی احساس متفاوتی نسبت به ایده های خود داشت.
همان طور که گفتی؛ نوبل علی رغم این که جیب های خود را از ثروت انبوه کارخانه های ساخت مواد منفجره می انباشت، اما افکار صلح طلبانه و حمایت از جامعه ی علمی را در سر می پروراند.
او رفته رفته به فکر پایان کار خویش افتاده و جمعیت جهان را در مقابل خود دید. به همین دلیل در تصمیمی انقلابی ۹۴ درصد از ثروت کسب شده ی خود را که مقدار زیادی نیز بود، برای جوایز سالانه به مفاخر در حوزه های فیزیک، شیمی، ادبیات، پزشکی و … اختصاص داده و بنیاد صلح نوبل را تاسیس کرد.
اما اصلی ترین جوایزی که نوبل در نظر گرفته بود، به افرادی تعلق پیدا می کرد که به نحوی قدم های بزرگی در اشاعه ی صلح برمی داشتند و یا به صورتی از جنگ افروزی و تبعات جنگی جلوگیری می کردند.
به گواهی تاریخ، برثا کینسکی دستیار و معشوق نوبل، تاثیر زیادی در این تصمیمات صل جویانه آلفرد داشت. آلفرد به این زن به شدت علاقه مند بود، اما متاسفانه نتوانست پاسخ مثبت ازدواج را از وی دریافت کند. اما برثا از تلاش های نوبل بهره برده و در سال ۱۹۰۵ میلادی جایزه ی صلح نوبل را دریافت نمود.
آلفرد نوبل در ماجراهای عشقی زندگی اش به هیچ وجه موفق نبود و در نهایت نیز آخرین عشق زندگی اش که دختری به نام سوفیا بود را به شکلی دردناک از دست داد. او در سال ۴۳ سالگی به این دختر ۲۰ ساله دل باخته، اما سرانجام شاهد ازدواج او با مرد دیگری بود و برای موفقیت این ازدواج و خوشبختی دختر، کمک های مالی فراوانی نیز به آن ها کرد.
آلفرد نوبل در سال ۱۸۹۶ میلادی با سکته ی قلبی دار فانی را وداع گفت. او تمام زندگی با بیماری ها دست و پنجه نرم کرده و علی رغم ثروت هنگفتی که اندوخته بود، فردی تنها با زندگی خالی از عشق قلمداد می گردید.
در وصیت نامه اش درخواست کرده بود که پس از مرگ جسدش را با اسید تجزیه کنند، اما جسد او را سوزانده و در گورستانی در سوئد به خاک سپردند.
نوبلیوم
نوبلیوم با عدد اتمی ۱۰۲ و نشان NO، در شمار عناصر شیمیایی جدول تناوبی می باشد. این عنصر شیمیایی رادیواکتیور، در سال ۱۹۵۷ در کشور سوئد کشف گردید و به دلیل آن که کشف آن به وسیله ی انسیستو نوبل انجام شد؛ نام آن را به افتخار آلفرد؛ نوبلیم نهادند.
