داستان فرود روی ماه خیلی ساده است. ایالات متحده سه فضانورد را در ماموریت آپولو ۱۱ به ماه فرستاد، آنها روی ماه فرود آمدند، پیادهروی فضایی کردند، چندین ابزار مستقر کردند، نمونه سنگ گردآوری کردند و به خانه برگشتند.
در تمام این مراحل هیچ توطئهای در کار نبود. از ستهای فیلمبرداری هالیوود هم استفاده نشد. اما اگر یکبار در جمعی با تیپهای متنوع از آپولو حرف بزنید، به احتمال زیاد کسی پیدا میشود که بپرسد از کجا معلوم واقعیت داشته باشد! این سوال برای کسانی که زیاد درباره فرود روی ماه مطالعه کرده باشند، خندهدار به نظر میآید. اما بیایید یکبار ما هم این سوال را از خودمان بپرسیم. از کجا بفهمیم واقعا انسان روی ماه فرود آمده؟ آرادمگ پاسخ این پرسش را در اختیارتان قرار میدهد.
در همین ابتدا بگوییم که ما قصد نداریم به تک تک شبهات مطرح شده پاسخ بدهیم. اصلا چنین کاری ضرورتی ندارد؛ بازگشت به انگیزههای اصلی فرود روی ماه و بررسی شرایط و اقتضائات سیاسی آن دوران به ما پاسخ خواهد داد. اما اگر دوست دارید بدانید طرفداران نظریه توطئه بودن آپولو چه دلایلی مطرح میکنند، به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
دلایل طرفداران نظریه توطئه فرود روی ماه
پرچم در اهتزاز است اما ماه باد ندارد
این نظریه میگوید پرچمی که در عکسهای ناسا وجود دارد در حال اهتزاز است و بنابراین عکس باید روی زمین گرفته شده باشد چون در ماه باد نمیوزد. اگر پرچم در ماه بود باید افتاده میبود. اما واقعیت اینست که پرچم در باد حرکت نمیکند. بلکه با یک ستون تلسکوپی کشیده شده تا بالای پرچم نگه داشته شده است. چروک بودن پرچم هم چون تا رسیدن به ماه بسته بندی شده بود.
عکس کف کفش با عکس رد پا همخوانی ندارد
این نظریه میگوید عکسی که از رد پای انسان روی ماه منتشر شده باید طرح کف کفش لباس فضایی نیل آرمسترانگ همخوانی ندارد. این ادعا تا حدی درست است اما آن رد پای معروف به کفش پیادهروی اختصاص دارد. کفشهایی که فقط هنگام پیادهروی روی ماه پوشیده میشدند. همینجا هم بگوییم آن رد پای معروف برای باز آلدرین است نه نیل آرمسترانگ.
چرا ستارهای در فضا نیست؟
چرا عکسی که روی سنگی بدون اتمسفر در فضا گرفته شده، هیچ ستارهای ندارد؟ پاسخ این فرضیه هم خیلی ساده است: تنظیمات دوربین. برای گرفتن این عکس در نور مستقیم خورشید، دوربین باید دیافراگم بسیار باریک داشته باشد و شاتر فقط برای کسری از ثانیه باز بماند. این یعنی دوربین نور ستارههای دوردست را نمیگیرد و فقط ستاره نزدیکتر یعنی خورشید نور خواهد گرفت.
فضانوردان از کمربندهای تابشی جان سالم به در نمیبرند
کمربندهای ون آلن محدودهای حاوی ذرات باردار با سطح انرژی بالا در میدان مغناطیسی زمین هستند. این نظریه میگوید فضانوردان نمیتوانند از سطح بالای انرژی این تابشها زنده بیرون بیایند.
برای جواب این سوال باید تجربه راه رفتن روی آتش را در نظر بگیرید. اگر بخواهید از روی آتش رد بشوید، نباید معطل کنید. مادامی که نگذارید گرما به اندازه کافی روی پاهایتان متمرکز بشود، موفق خواهید شد. زمان حرکت از میان کمربند تابشی ون آن در ماموریت آپولو هم بسیار کوتاه بود. اگر سرعت عبور از میان این تابشها به اندازه کافی بالا باشد، هیچ آسیبی رخ نخواهد داد.
سایهها موازی نیستند پس نورپردازی وجود داشته
در تصویر اول میبینید که دو سایه جهتدار هستند. برخی گمان میکنند این جهتداری به خاطر استفاده از دو منبع نور مصنوعی است و اگر یک منبع نور (یعنی خورشید) وجود داشت، سایهها موازی میشدند.
علت ایجاد این سایهها به چشمانداز برمیگردد. سطح ماه صاف نیست و بنابراین سایهها به صورت کاملا موازی بازتابانده نمیشوند. در تصویر دوم میتوانید آغاز سایه را ببینید که با خود سایه تراز است.
آیا فرود روی ماه یک افسانه بوده؟
پرسیدن این سوال مثل اینست که بپرسیم از کجا معلوم جنگهای تاریخی رخ دادهاند؟ شواهد کجایند؟ شاید اینها را افراد خاصی از خودشان درآوردهاند تا افکارمان را جهت بدهند.
این سوال را درباره هر چیزی که در گذشته رخ داده بپرسید. یک مثال دیگر: از کجا بدانیم اصلا روزی تایتانیکی بوده که غرق شده باشد؟
شاید اگر الان سری به محل وقوع این رویدادها بزنید هیچ نشانهای از آنها باقی نمانده باشد. اما در مورد آپولو ۱۱ و رقابت فرود روی ماه اینطور نیست و شواهد و دفاعیات کاملی وجود دارد.
رقابت برای قدم گذاشتن بر سطح ماه در دهه ۶۰ میلادی واقعیت داشته و یک رقابت واقعی در جریان بوده است.
موفقیت برنامه فضایی شوروی (از اسپوتنیک و استرلکا گرفته تا بلکا و یوری گاگارین) دلیل اصلی وقوع آپولو بود. دلیل جان افکندی برای فرستادن امریکا به ماه چیزی جز شکست دادن روسها نبود.
کندی ناامید از اینکه مهمترین دستاورد فضایی نصیب شوروی شده، کتبا از معاونش لیندن جانسون خواست سریعا راهکاری پیدا کند. این یادداشت هنوز موجود است و در آن آمده:
«شانسی داریم که شوروی را با احداث آزمایشگاه در فضا شکست بدهیم؟ یا با سفر به دور ماه، فرود آوردن موشک روی ماه، فرود آمدن موشک سرنشیندار روی ماه و برگشتنش به خانه؟ برنامه فضایی دیگری وجود دارد که نتایج خارقالعاده در پی داشته باشد و بردمان را رقم بزند؟»
بردن. کندی میخواست بداند چطور شوروی را شکست بدهد. چطور رقابت فضایی را ببرد.
این یادداشت یک ماه قبل از سخنرانی تاریخی کندی درباره سفر به ماه نوشته شد. رقابت سفر به ماه که کندی راه انداخت تا لحظه فرود روی ماه ادامه داشت. یعنی ۱۰۰ ماه بعد از سخنرانی و زمانی که آپولو ۱۱ با موفقیت فرود آمد.
این رقابت نقش چشمگیر اما نامحسوسی در شکلگیری برنامههای فضایی امریکا و شوروی داشت.
آپولو ۸ اولین ماموریت امریکایی برای سفر به ماه بود. کپسول آپولو و سفینه خدمات به همراه فرانک بورمن، بیل آندرس و جیم لوول در کریسمس ۱۹۶۸ به سمت ماه سفر کردند اما سفینه ماهنشین نداشتند. سفینه قمری در زمین مانده بود و هنوز برای فرود روی ماه آماده نبود.
نگاه دقیق به ماموریت آپولو ۸ نشان میدهد ناسا عجولانه برنامه پرواز به ماه را دستکاری کرد تا عدم آمادگی سفینه ماهنشین را جبران کند. ایده آنها خیلی ساده بود: امریکاییها باید زودتر به ماه برسند حتی اگر برای فرود به ماه آماده نباشند. باید قبل از شوروی ماه را به نام خودشان ثبت کنند.
زمانیکه این ماموریت طراحی میشد و زمانبندی برای یک نوع آپولوی ۸ دیگر از نو نوشته میشد (اواخر تابستان ۱۹۶۸)، مسئولین ناسا نگران بودند شوروی دقیقا همین ماموریت را اجرا کند. فضانوردان را در کپسول بگذارد و آنها را به مدار ماه بفرستد؛ بدون اینکه روی سطح ماه فرود بیایند. در این صورت شوروی اولین کشوری میشد که به ماه رفته است.
آپولو ۸ برای جلوگیری از چنین سناریویی انجام میشد و موفقیتآمیز هم بود.
در اوایل دسامبر ۱۹۶۸، رقابت فضایی سفر به ماه همچنان پرتنش بود. حتی مجله تایم هم جلد یک شمارهاش را به این موضوع اختصاص داد. روی جلد این شماره عنوان Race for the Moon خورده بود و یک فضانورد امریکایی و یک فضانورد روس را در حال پریدن روی سطح ماه نشان میداد.
هفت ماه بعد در نوزدهم جولای ۱۹۶۹، وقتی آپولو ۱۱ با مایکل کولینز، نیل آرمسترانگ و باز آلدرین وارد مدار ماه شد، یک سفینه فضایی روسی آنجا منتظر بود. این سفینه لونا ۱۵ بود و چند روز قبل از آپولو ۱۱ به ماه فرستاده شده بود. هدفش ساده بود؟ روی ماه فرود بیاید، آنجا سنگ و خاک جمع کند و قبل از اینکه آرمسترانگ، آلدین و کولینز با سنگهای خودشان برگردند در شوروی فرود بیاید.
اگر این اتفاق میافتاد، شوروی میتوانست بگوید برای اولین بار سنگهای ماه را به زمین آورده. برای اینکار هم نیاز به نیروی انسانی نداشته است.
یک دقیقه ماجرای توطئه بودن فرود روی ماه را کنار بگذارید (به اینکه چطور ماجرا تا به امروز لو نرفته هم فکر نکنید). بیش از ۴۱۰هزار امریکایی از بیش از ۲۰هزار کمپانی برای آپولو کار کردند. کار همه این آدمها جعلی بوده؟ همهشان برای یک توطئه کار میکردند؟ همه اینها به کنار، این آدمها و خانوادههایشان (بیش از یک میلیون نفر) هرگز از کسانی نبودهاند که آپولو را توطئه بدانند.
خبرنگاران چطور؟ صدها خبرنگار این ماجراجویی فضایی را پوشش میدادند، نوشتارهایی منتشر میکردند که فقط به لحظات هیجانی نمیپرداخت و کمپانیهای سازنده فناوریهای فضایی در سرتاسر امریکا را در برمیگرفت.
هزاران ساعت ضبط صدا را هم کنار بگذارید. مکالمات بین سفینه فضایی و کنترل ماموریت، مکالمات درون واحد کنترل ماموریت جایی که دهها اپراتور با هم حرف میزنند، مکالمات درون سفینه فضایی جایی که فضانوردان با هم حرف میزنند. ماموریتهای آپولو در مجموع ۲۵۰۲ ساعت طول کشیده؛ یعنی بیش از ۱۰۰ روز. اگر همه اینها توطئه بوده باشد، تصور کنید چه تلاشی صرف نوشتن این همه داستان و خرده داستان شده. راضی کردن مردم برای نمایش آن با صداقت و هیجان تمام را هم کنار میگذاریم. میتوانید همین حالا تمام این مکالمات را آنلاین گوش بدهید. کاری که چند سال طول میکشد!
اما کسانی که گمان میکنند فرود روی ماه افسانه بوده، همه اینها را میتوان نادیده گرفت. یک سایه عجیب در عکسی از ماه یا یک نویز غیرعادی در یک لحظه از مکالمات ضبط شده نشان میدهد همه ماجرا یک برنامه ساختگی بوده است.
همه چیزهایی که تا اینجا گفتیم را فراموش کنید.
اگر ایالات متحده درباره فرود روی ماه دروغ میگفته، یک گروه نباید بخشی از این توطئه میشد: شوروی! اگر شوروی کوچکترین سر نخی داشت در یک چشم بر هم زدن تمام دنیا را باخبر میکرد.
اما دقیقا برعکس عمل کرد. اتحاد جماهیر شوروی یکی از معدود کشورهایی بود (در کنار چین و کره شمالی) که امکان تماشای همزمان فرود آپولو ۱۱ روی ماه در آنها برای مردم عادی وجود نداشت. این یعنی سفر به ماه برای روسها آنقدر واقعی به نظر آمده بود که نگذاشتند مردم آن را ببینند.
این بهترین و کاملترین اثبات است. اگر فرود روی ماه جعلی بود، بخشی از آن ساختگی بود یا حتی در آن اغراق شده بود، شوروی دنیا را مطلع میکرد. آنها شش چشمی مراقب بودند. در این رقابت فضایی پا به پای امریکا پیش رفته بودند و انگیزه کافی برای پس گرفتن عنوان اولین فرود روی سطح ماه را داشتند.
این یکی از معدود دلایلی است که طرفداران نظریه توطئه فرود بر سطح ماه نمیتوانند انکارش کنند.
یک واقعیت دیگر هم درباره این نظریه توطئه وجود دارد: نمیتوانید کسی که توطئه بودن آپولو ۱۱ را باور کرده، منصرف کنید. یک دلیل خاص، تصویر مشخص یا شواهد متقنی که این افراد ببینند و نتوانند دربارهاش شک کنند یا سوالی مطرح کنند، وجود ندارد. اگر کسی نخواهد سفر انسان به ماه را باور کند، راحتش بگذارید.
ما فکر میکنیم انسان پنجاه سال پیش روی ماه قدم گذاشته. دستاوردی که آنقدر مهم بوده که ناسا قصد دارد دوباره تکرارش کند. شما جزو کدام دسته هستید؟ فرود روی ماه را باور دارید یا آن را بلوف امریکا در دوران رقابت فضایی بین بلوک شرق و غرب میدانید؟
پاسخ دهید