شیدایی و افسردگی «چگونه با افراد مبتلا به اختلال دوقطبی همراه شویم؟»

Bipolar disorder-aradmag-009
اختلال دوقطبی- Bipolar disorder

همانطور که در مقاله‌ای مرتبط با انواع اختلالات روانی به علائم این بیماری اشاره کرده بودم؛ در دوران شیدایی شخص به سطح بالایی از خوش بینی و تحریک پذیری می‌رسد، احساس توانمندی و قدرت می‌کند، ایده و افکار موجود در ذهنش مدام تغییر می‌کنند، تصمیم‌گیری‌های عجولانه و عدم تمرکز نیز از دیگر علائم این دوران هستند. با آرادمگ همراه باشید.

در دوره افسردگی نیز شخص با احساسات بسیاری مانند غم، اندوه، ناامیدی، بی علاقگی و… روبرو می‌شود. مشکل در خواب و اشتها، خستگی، احساس گناه، فکر به خودکشی، احساس بی فایده بودن و … نیز از دیگر علائم موجود در دوران افسردگی در اختلال دوقطبی است.

Bipolar disorder-aradmag-001
اختلال دوقطبی

خانواده و اطرافیان شخص مبتلا به اختلال دوقطبی باید محدودیت‌های او را بپذیرند. این بیماری باعث می‌شود تا شخصِ مبتلا با شرایط روحی خاصی زندگی کند و خود به تنهایی در این زمینه مقصرِ رفتارها و احساساتش نیست. خانواده و دوستان باید همواره شرایط روحی این افراد را درک کرده و از آن‌ها دلخور یا ناراحت نشوند و هیچگاه آن‌ها را به خاطر رفتارهایشان مقصر ندانند.

حمایت و کمک خانواده

حمایت خانواده نقش مهمی در ارتباط با افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و درمان آن‌ها دارد. والدین و اعضای خانواده اگر نشانه‌ها و رفتارهای ناشی از این اختلال را به خوبی بشناسند، می‌توانند در هنگام بروز نوسانات خلقی شخص را آرام کرده و به او کمک نمایند.

درمانگران و متخصصان با مطلع کردن والدین از علائم این اختلال و نحوه برخورد با شخص می‌توانند اعضای خانواده را آگاه کنند و از آن‌ها بخواهند تا با حمایت خود در درمان این اشخاص مؤثر واقع شوند.

Bipolar disorder-aradmag-002
اختلال دوقطبی-حمایت خانواده

ارتباط با دیگران

اغلب افرادی که به اختلال دوقطبی مبتلا هستند به علت عدم توانایی کنترل و تنظیم خلق‌وخوی خود باعث ایجاد رفتارها و تمایلاتی ضد اجتماعی می شوند. اگر خانواده کودکی دارند که با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کند و نمی‌تواند با دیگران ارتباط اجتماعی مناسبی برقرار کند؛ باید به متخصص و روان‌درمانگر مراجعه کرده و راهکارهای لازم در این خصوص را دریافت کند.

استفاده از دارو برای کودکان

داروهای مناسب برای اختلال دوقطبی معمولا برای افراد بزرگسال تجویز می شود. از آنجایی که برخی از این داروها برای کودکان عوارض جانبی دارند، ممکن است باعث مشکلات عصبی، از دست دادن تعادل، سرگیجه و… شوند. والدینی که کودک مبتلا به اختلال دوقطبی دارند ابتدا باید با متخصصان و روانپزشکان مشورت نموده و طبق نظر آن‌ها از داروهای خاص استفاده نمایند.

Bipolar disorder-aradmag-003
اختلال دوقطبی-استفاده از دارو برای کودکان

به طور کلی استفاده از دارو برای کودکان و نوجوانان باید به طور مرتب زیر نظر پزشک انجام بگیرد. برخی از داروهای تثبیت کننده خلق باعث می‌شوند افکار نامناسبی مانند خودکشی در نوجوانان ایجاد شود؛ والدین باید در استفاده از دارو توسط تجویز روانپزشک بسیار آگاهانه و دقیق عمل کنند.

برخی از داروهای مربوط به اختلال دوقطبی سبب افزایش غیرطبیعی وزن در کودکان و نوجوانان می‌شود؛ همچنین ممکن است سطح کلسترول و دیابت را در بدن آن‌ها افزایش دهد. علاوه بر تحت نظر پزشک متخصص بودن خانواده‌ها باید رژیم غذایی سالم و مناسبی برای فرزندان خود در نظر بگیرند.

توجه به حالات و رفتار

بعد از اینکه شخص مبتلا به اختلال دوقطبی تحت نظر پزشک قرار گرفت و درمان خود را شروع کرد؛ اعضای خانواده و اطرافیان وظیفه دارند رفتارها و حالات روزانه شخص را زیر نظر بگیرند. این کنترل و توجه به رفتار شخص مبتلا به اختلال دوقطبی سبب می شود تا اطرافیان از پیشرفت و بهبودی که در این مسیر به وجود می‌آید، آگاه شوند. در صورت لزوم نیز می توانند مشاهدات خود را با پزشک متخصص در میان بگذارند.

Bipolar disorder-aradmag-004
اختلال دوقطبی-توجه به حالات و رفتار

به معلم و مسئولان مدرسه درباره مشکل فرزندتان توضیح دهید

از آنجا کودکان و نوجوانان مدت زیادی از روز را در مدرسه می‌گذرانند؛ والدین وظیفه دارند تا معلم و مسئولان مدرسه را از وجود این اختلال مطلع کرده و درباره ملاحظات خاصی که آن‌ها باید نسبت به فرزندشان داشته باشند، توضیحات لازم را بدهند. در صورت نیاز می‌توانند گواهی یا مدرکی دال بر وجود این مشکل و عوارض آن از پزشک تهیه کرده و به مسئولین مدرسه ارائه دهند.

با افراد مبتلا به اختلال دوقطبی درباره بیماریشان گفتگو کنید

خانواده و دوستان فرد مبتلا به اختلال دوقطبی باید همواره تلاش کنند تا اعتماد این افراد را به دست آورده تا آن‌ها مشکلاتشان را بیان کنند. احساسات و نگرانی‌های خود را باید با روشی مؤثر و دلسوزانه به این اشخاص بیان کرده و به آن‌ها اطمینان دهید که می توانند از پس این بیماری و عوارضش بربیایند. همانطور که اشاره شد حمایت خانواده و اطرافیان مهمترین اصل در روند درمان بیماران اختلال دوقطبی است.

گاهی اوقات این افراد تنها نیاز دارند تا کسی به حرف‌هایشان گوش بدهد بدون اینکه قضاوت یا نصیحت شوند. گوش سپردن به حرف‌های فرد مبتلا به اختلال دوقطبی بدون ارائه پیشنهادهای کلیشه‌ای می تواند کمک بزرگی در این مسیر برای آن‌ها باشد تا احساس امنیت کنند.

Bipolar disorder-aradmag-005
اختلال دوقطبی-گفتگو و بیان احساسات

به افراد مبتلا به اختلال دوقطبی اطمینان دهید که آزاری برای شما ندارند

یکی از حالات این اختلال دوران افسردگی است که در این دوران شخص ممکن رفتارهایی داشته باشد یا حرف‌هایی به زبان بیاورد که اطرافیانش را ناراحت کند. اطرافیان و خانواده این افراد بهیچوجه نباید در مقابل این رفتارها عکس‌العمل هیجانی از خود نشان دهند و باید بعد از گذرِ دوره افسردگی و خشم به آن‌ها اطمینان بدهند که درکشان می‌کنند و ناراحت نیستند.

همچنین در دوران سرخوشی و شیدایی ممکن است دست به عمل نابهنجار یا غیرمعقولی بزنند که اطرافیان باید آگاه باشند و بر روی اعمال و رفتار آن‌ها نظارت داشته باشند تا حادثه‌ای ناگوار رخ ندهد. در این دوران هیچکدام از حرف‌ها یا مسائلی که توسط شخص بیان می شوند را شخصی نکنید و جدی نگیرید؛ به خود یادآوری کنید که این شخص بیمار است، رفتارهای او ناشی از اختلال است و او مقصر نیست.

شخص مبتلا به اختلال دوقطبی را تشویق کنید تا داروهای خود را مصرف کند

بسیاری از افرادی که به این اختلال مبتلا هستند؛ به محض مطلع شدن از مراجعه مجدد به پزشک خودداری می‌کنند و بیماری خود را انکار می‌کنند. برخی از آن‌ها نیز اعتقاد دارند مصرف دارو چیزی را بهتر نخواهد کرد و تنها آن‌ها به دارو اعتیاد پیدا می کنند.

Bipolar disorder-aradmag-007
اختلال دوقطبی

خانواده و اطرافیان وظیفه دارند در این مواقع با همفکری و توصیه‌های درمانیِ پزشکِ متخصص؛ شخص مبتلا به این اختلال را قانع کنند که با مصرف دارو در مسیر بهبود قرار می‌گیرند. همانطور که اشاره شد باید اعتماد و اطمینان را در این افراد به وجود بیاوریم تا آن‌ها با صحبت کردن درباره احساسات خود سبک شده و به درمان علاقه نشان دهند.

ورزش کنید

در هفته یک یا دو روز از شخص مبتلا به اختلال دوقطبی درخواست کنید تا به همراه شما به پیاده‌روی بیاید. ورزش و تمرینات ورزشی منظم می توانند کمک بزرگی در بهبود برخی از علائم افسردگی داشته باشند. در دوران شیدایی که شخص از انرژی بالایی برخوردار است؛ ورزش کردن می تواند راهی مناسب برای تخلیه انرژی در فرد باشد.

افراد مبتلا به اختلال دوقطبی تنها نیستند

این افراد با آگاه شدن درباره بیماری ممکن است احساس ترس و تنهایی کنند. با مطلع کردن این افراد از تعداد اشخاص مبتلا به این اختلال به آن‌ها ثابت کنید که در این دنیا تنها نیستند؛ افراد زیادی در جهان به این اختلال مبتلا هستند اما با وجود این مشکل به زندگی خود ادامه داده‌اند و بسیاری از آن‌ها در زندگی شخصی و اجتماعی خود موفق و شاد هستند.

Bipolar disorder-aradmag-007
اختلال دوقطبی

به آن‌ها اطمینان بدهید که با پیگیری مداوم دوره‌های درمانی و مصرف دارو می توانند به زندگی عادی خود ادامه داده و از آن لذت ببرند. یکی دیگر از تصورات غلطی که در ذهن این افراد ایجاد می شود؛ تصور دیوانه بودن است. با کمک گرفتن از مشاوره‌های روانشناسان و متخصصان علت علمی این اختلال را برایشان شرح دهید تا اطمینان یابند که تنها مبتلا به یک بیماری هستند و هیچ نشانه‌ای از زوال عقل و دیوانگی در آن‌ها وجود ندارد.

از آن‌ها بخواهید هر زمان که لازم می‌دانند از احساسات و افکار خود با خانواده و دوستانشان گفتگو کنند و در بروز احساساتی مانند گریه و غم ترسی نداشته باشند.

اشخاص مبتلا به اختلال دوقطبی می‌توانند با ارتباط برقرار کردن با افرادی شبیه به خودشان ترس و اضطراب درونی خود را کاهش دهند. با صحبت کردن با کسانی که رفتارها و افکاری شبیه به ما دارند سبب می‌شود تا کمتر احساس تنهایی کرده و بپذیریم که ما هم می‌توانیم همانند آن‌ها قوی بوده و به زندگی ادامه دهیم.

شرکت در جلسات و گروه‌های روان درمانی با موضوع اختلال دوقطبی یکی دیگر از روش‌های مؤثر در این زمینه است.

برنامه منظم زندگی و سلامت

افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند باید با کمک خود و اطرافیانشان سبک زندگی خود را تغییر داده و در جهت بهبود قدم بردارند. این افراد باید برنامه خواب منظمی داشته باشند، به طور منظم ورزش کنند، در طول روز از استراحت کافی برخوردار شوند، تکنیک‌های کاهش استرس را بیاموزند و به کار بگیرند، از مصرف مواد مخدر و الکل دوری کنند، رژیم غذایی سالم و باکیفیتی را برای خود برگزینند.

Bipolar disorder-aradmag-008
اختلال دوقطبی

در آخر ذکر این نکته الزامی است؛ افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند باید در ابتدا بیماری خود را پذیرفته و دوره درمان خود را بهیچوجه نادیده نگیرند زیرا این اختلال تنها در صورت مصرف منظم داروها و پیگیری جلسات روان درمانی و مشاوره در مسیر بهبود قرار می گیرد.

این افراد باید از مشکل خود با خانواده و دوستان خود صحبت کرده و از بیان احساسات خود هیچگاه ترس نداشته باشند زیرا آن‌ها به حمایت و درک شدن نیاز دارند. اطرافیان این افراد نیز باید صبوری پیشه کنند و در مقابل رفتارهای ناخواسته ناشی از بیماری واکنش منفی نشان ندهند و تنها با همدلی و ایجاد اعتماد به آن‌ها اطمینان خاطر دهند که این تنها یک بیماری است و نمی تواند از آن‌ها فردی آسیب پذیر و ضعیف بسازد.