مومیایی کردن از قرن ها پیش در کشورهای باستانی به ویژه مصر و کشورهای همسایه آن انجا می شده است. شاید تصور کنید مومیایی کردن اجساد تنها متعلق به دوران مصر باستان بوده است و این پدیده دیگر رواجی ندارد. اما جالب است بدانید که در ایران نیز مومیایی کردن هنوز پابرجاست و حتی با مجوز پزشکی قانونی، برای انتقال اجساد به ویژه با هواپیما صورت می گیرد.
با آراد مگ همراه باشید.
روش مومیایی کردن
البته مومیایی کردن در مصر باستان و دوران قدیم، با کاری که امروزه انجام می شود، کمی تفاوت دارد. مصریان باستان با آئین ها و مراسم خاصی مراحل مومیایی کردن را انجام داده و اصولی تخطی ناپذیر در این خصوص داشتند. اما در حال حاضر مومیایی کردن با هیچ آداب و رسومی همراه نبوده و حین انجام آن مناسک خاصی برگزار نمی شود.
مومیایی کردن در مصر باستان
در مصر باستان برای مومیایی کردن چیزی نزدیک به ۷۰ روز زمان احتیاج بود. کسی که کار مومیایی کردن را برعهده داشت، ابتدا شکافی در قسمت چپ شکم جسد به وجود آورده و محتویات شکم را تهی می ساخت. همین طور شش ها را نیز بیرون آورده و سپس مغز را از طریق حفره ای پشت سر با مهارت کامل بیرون می آورد.
اما قلب، به عنوان حاکم روح و روان افراد، در مصر باستان داخلی اجساد مومیایی ها نگاه داری می شد. زیرا مصریان بر این باور بودند که مردگان دوباره زنده شده و به قلب خود نیاز خواهند داشت. به همین دلیل هم بود که کنار اجساد مومیایی طلا، جواهرات، غذا و نوشیدنی می گذاشتند.
به علاوه اندام داخلی بدن که بیرون آورده می شد نیز داخل محفظه هایی نگهداری شده و با خود مومیایی درون مقبره قرار می گرفت. این محفظه ها را کانوپیک می نامیدند و به عقیده ی مصریان هر یک نگهبانی روحانی داشتند.
سپس نوبت خشک کردن اجساد می رسید. برای خشک کردن جسد مصریان در ادوار مختلف از روش های متفاوتی استفاده می کردند. اما متداول ترین آن ها به کار بردن ناترون بود. ناترون نمکی ست که به شدت آب محیط را به خود کشیده و با سرعت زیادی فرآیند خشک کردن را انجام می دهد.
این نمک به وفور در حاشیه ی رود نیل وجود داشت و می توانست طی ۴۰ روز هر آن چه مایع و رطوبت داخل بدن جسد باقی مانده را به خود جذب کند. پس از جذب کامل رطوبت و خشک شدن جسد، آن را با آب شستشو داده و نمک های خشک شده را می زدودند.
مرحله ی بعدی به پر کردن حفره های بدن مربوط می شد. تمامی حفره های بدن با همین نمک ناترون و برخی گیاهان پر شده و احتمال وجود هر گونه رطوبتی نیز به صفر می رسید.
در نوبت بعدی یعنی پس از گذشتن ۴۰ روز اولیه، زمان باندپیچی جسد بود. این باند پیچی بستگی به میزان وسعت مالی اشخاص با پارچه های کتان یا لنین صورت می گرفت. باندپیچی با دقت و ظرافت تمام به وسیله ی فردی که مهارت زیادی در آن داشت، انجام شده و تمامی اندام ها از جمله انگشتان دست و پا به صورت جداگانه با باندها پوشانده می شدند. سپس باندهای پهن تری به کل بدن و به عنوان لایه ی محافظ دوم چسبانده می شد. صمغ به کار رفته برای این منظور به حدی قوی بود که احتمال باز شدن آن به صفر میل می کرد و این چسب خود مانعی بزرگ برای ورود هوا و اکسیژن به بافت بدن جسد و در نتیجه فساد آن به شمار می رفت.
به این شکل مصریان در ۳ هزار سال پیش با خشک کردن جسد عزیزان خود و به صفر رساندن ورود هوا و اکسیژن به بافت بدن، اجساد را برای سال های سال به شکل مومیایی سالم نگاه می داشتند.
جالب است بدانید که مصریان برخی از حیوانات خود را نیز مومیایی می کردند و به همان شکل حفظ می نمودند.
معروف ترین مومیایی های جهان
مصری ها تنها ملتی نبودند که اجساد خود را مومیایی کرده و به این شکل نگهداری می کردند. بلکه در میان دیگر ملل نیز راهکارهای مشابهی وجود داشت. به طور مثال چهره های سرشناسی در دنیا از کشورهای مختلف، پس از مرگ مومیایی شده اند.
مائو تسه تونگ، بنیان گذار جمهوری خلق چین مومیایی شد. همین طور ژوزف استالین نیز یکی از مشهورترین مومیایی های قرن گذشته می باشد.
مومیایی کردن امروزی
اما همان طور که گفتیم امروزه نیز مومیایی کردن هنوز در برخی از کشورها و به دلایل گوناگون انجام می شود. در ایران نیز مومیایی کردن وابسته به عوامل اتفاق می افتد. عمده دلیل صدور مجوز از سمت پزشکی قانونی برای مومیایی کردن اجساد، درخواست خانواده ی متوفی برای انتقال جسد به خارج از کشور می باشد.
روش مومیایی کردن امروزی با کاری که مصریان ۳ هزار سال قبل انجام می دادند، تفاوت دارد. در روش امروزی هر آن چیزی که داخل معده و روده وجود دارد با یک دستگاه ساکشن تخلیه شده و سپس ماده ای شیمیایی به داخل عروق بدن تزریق می شود. این ماده ی شیمیایی با خاصیت نگهدارنگی بالا، از فساد جسد جلوگیری به عمل می آورد. این ماده موجب خشک شدن تمامی رطوبت موجود در بدن می شود و در واقع چیزی شبیه به همان فرمولی ست که در عهد باستان به کار برده می شد.
