کبد چرب را که به‌عنوان استئاتوز کبدی هم می‌شناسیم به این شکل است که چربی در کبد انباشته می‌شود. اینکه کبد حاوی مقداری کمی چربی باشد طبیعی است اما زیادشدن این چربی‌ها سلامتی را به خطر می‌اندازد و باید کنترل شود.
کبد که دومین عضو بزرگ بدن است وظیفه آن پردازش مواد مغذی از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها است. با این عمل کمک می‌کند مواد مضر از خون شما فیلتر شود.
با انباشته شدن چربی زیاد در کبد می‌تواند باعث التهاب آن شود، به کبد آسیب برساند و زخم در آن ایجاد کند. در موارد شدید، این زخم می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود. بروز کبد چرب در فردی که الکل زیاد مصرف می‌کند بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) نامیده می‌شود.
و کسی که مصرف الکل زیادی ندارد، به بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) دچار می‌شود. طبق تحقیقات انجام‌شده ۲۵ تا ۳۰ درصد مردم در اروپا و ایلات متحده گرفتار این بیماری هستند.
علائم بیماری کبد چرب
کبد چرب علائم قابل‌توجهی ندارد اما در مواردی ندارد؛ اما ممکن است در مواردی علامت‌هایی از جمله احساس خستگی و یا احساس ناراحتی و درد در سمت راست بالای شکم داشته باشید.
برخی از مبتلایان به بیماری کبد چرب به عوارضی از جمله زخم کبد دچار می‌شوند. زخم کبد به عنوان فیبروز کبد شناخته شده است، اگر به فیبروز شدید کبدی مبتلا شوید، به آن سیروز کبدی می‌گویند.
علائم سیروز کبدی مانند:
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف
- خستگی
- خون دماغ
- خارش پوست
- چشمان زرد و پوستی بی‌رنگ
- خوشه‌های از رگ‌های خونی زیرپوست
- درد شکم
- تورم شکم
- تورم پاها
- بزرگ شدن پستان در مردان
- سرگیجه
سیروز یک بیماری بالقوه خطرناک است که بعد از تشخیص حتماً باید آن را کنترل کنید.
دلایل کبد چرب
دلیل دچار شدن به بیماری کبد چرب تولید زیاد چربی یا درست متابولیزه نکردن چربی توسط بدن است… چربی اضافی در سلول‌های کبدی، جایی که تجمع یافته و باعث بیماری کبد چرب می‌شود، ذخیره می‌شود.
این تولید چربی دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد.
به عنوان مثال، نوشیدن الکل زیاد می‌تواند باعث بیماری کبد چرب الکلی شود. این اولین مرحله از بیماری کبد مرتبط با الکل است. در افرادی که الکل زیادی نمی‌نوشند، علت بیماری کبد چرب کمتر مشخص می‌شود.
ممکن است یک یا چند عامل نقش داشته باشند که در زیر آورده شده است:
- چاقی
- قند خون بالا
- مقاومت به انسولین
- مقادیر زیادی چربی به ویژه تری گلیسیرید در خون
علل کمتر شایع می‌شود عبارت‌اند از:
- بارداری
- کاهش سریع وزن
- برخی از انواع عفونت‌ها، مانند هپاتیت C
- عوارض جانبی برخی از داروها مانند متوترکسات (Trexall)، تاموکسیفن (Nolvadex)، آمیودارون (Pacerone) و والپروئیک اسید (Depakote)
- قرار گرفتن در معرض سموم خاص
برخی از ژن‌ها همچنین ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهند.
تشخیص کبد چرب
برای تشخیص کبد چرب، پزشک با گرفتن یک شرح‌حال و با انجام یک معاینه بدنی و یک یا چند آزمایش و سونوگرافی شکم می‌تواند کبد چرب را تشخیص دهد.
شرح‌حال
اگر پزشک مشکوک به کبد چرب در بدن شما شود، در مورد شما سؤالاتی خواهد کرد:
- سابقه پزشکی از خانواده شما، از جمله سابقه بیماری کبد
- مصرف الکل و سایر عادات سبک زندگی
- هر نوع بیماری که ممکن است داشته باشید
- هر دارویی که ممکن است مصرف کنید
- تغییرات اخیر در سلامتی شما
اگر شما دچار خستگی، کم‌اشتهایی یا سایر علائم غیر قابل توضیح هستید، به پزشک اطلاع دهید.
معاینه بدنی
برای بررسی التهاب کبد، ممکن است پزشک معالج شما را معاینه بدنی کرده یا بر روی شکم شما فشار وارد کند. اگر کبد شما بزرگ شده باشد، ممکن است این احساس را داشته باشند.
همچنین ممکن است کبد بزرگ نشده باشد اما بااین‌حال کبد ملتهب شود. این امکان وجود دارد که پزشک نتواند تنها با معاینه بدنی متوجه التهاب کبد شود.
آزمایش خون
در بسیاری از موارد، با انجام آزمایش خون بیماری کبد چرب نشان داده می‌شود به این شکل که آنزیم‌های کبدی بالا نشان داده می‌شود. به عنوان مثال، پزشک شما ممکن است تست آلانین آمینوترانسفراز (آزمایش SGPT یا ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (آزمایش SGOT یا AST) را برای بررسی آنزیم‌های کبدی شما تجویز کند.
در صورت بروز علائم یا علائم بیماری کبدی، ممکن است این آزمایشات توصیه شود، یا ممکن است به عنوان بخشی از کارهای معمول خون انجام شود. آنزیم‌های کبدی بالا نشانه فیبروز کبد است. بیماری کبد چرب یکی از علل بالقوه فیبروز کبد است، اما این دلیل تنها کافی نیست.
در صورت مثبت بودن آنزیم‌های کبدی، پزشک معالج آزمایش‌های اضافی را برای شناسایی علت التهاب انجام می‌دهد.
تصویربرداری
پزشک شما ممکن است از یک یا چند آزمایش تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبد شما استفاده کند:
- تست سونوگرافی
- سی‌تی‌اسکن
- ام آر آی
پزشک شما ممکن است از آزمایشی بنام الاستوگرافی سونوگرافی با نام فیبرو اسکن که از امواج صوت برای اندازه گیری سختی بافت کبد استفاده می‌کند، برای شما تجویز کند. سفتی در حقیقت نشانه فیبروز است. در این تست از امواج صوتی با فرکانس پایین برای اندازه گیری سختی کبد استفاده می‌شود.
بیوپسی کبد
بیوپسی کبد یا نمونه‌برداری از کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبدی است. در طی بیوپسی کبد، پزشک سوزن کوچکی را برای جمع‌آوری یک نمونه بافت وارد کبد شما می‌کند و یک قطعه از بافت را برای معاینه خارج می‌کند. آن‌ها به شما بی‌حس کننده موضعی می‌دهند تا درد را کاهش دهد.
این آزمایش می‌تواند به تعیین اینکه آیا شما دچار بیماری کبد چرب و همچنین فیبروز کبدی شده‌اید کمک کند.
درمان کبد چرب
در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب به دست نیامده است. برای تهیه و آزمایش داروها برای درمان این بیماری تحقیقات بیشتری لازم است.
در بسیاری از موارد، تغییر در شیوه زندگی می‌تواند به معالجه بیماری کبد چرب کمک کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است موارد زیرا به شما توصیه کند:
- محدود کردن یا اجتناب از الکل
- پیاده‌روی برای کاهش وزن
- تغییر در نوع رژیم غذایی
در صورت بروز عوارض، پزشک ممکن است درمانهای دیگری را توصیه کند. به عنوان مثال، برای درمان سیروز، ممکن است موارد زیر تجویز شود:
- تغییر در سبک زندگی
- تجویز داروها
- عمل جراحی
سیروز می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود. در صورت بروز نارسایی کبد، ممکن است به پیوند کبد احتیاج داشته باشید.
درمانهای خانگی بیماری کبد چرب
تغییرات شیوه‌ی زندگی اولین راه برای درمان بیماری کبد چرب است. بسته به شرایط فعلی و عادت‌های زندگی شما ممکن است به:
- کاهش وزن
- محدود کردن میزان الکل مصرفی
- رژیم غذایی حاوی مواد مغذی (کالری اضافی، چربی اشباع و چربی‌های ترانس کم کنید)
- حداقل زمان ۳۰ دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته
طبق تحقیقات انجام‌شده، برخی از شواهد نشان می‌دهند که مکمل‌های ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب‌های کبدی ناشی از بیماری کبد چرب کمک کند. بااین‌حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است ناگفته نماند. برخی از خطرات سلامتی مرتبط با مصرف زیاد ویتامین E نیز وجود دارد.
همیشه قبل از امتحان کردن یک مکمل جدید یا داروی سنتی با پزشک خود صحبت کنید. برخی مکمل‌ها یا داروهای سنتی ممکن است بر کبد شما فشار وارد کنند یا با داروهایی که مصرف می‌کنید در تعامل باشند.
رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب
- اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید، پزشک ممکن است به شما برای تنظیم رژیم غذایی کمک کند تا به بر این بیماری غلبه کرده باشید و خطر عوارض این بیماری را کاهش دهد. به عنوان مثال، آن‌ها ممکن است به شما توصیه کنند موارد زیر را انجام دهید:
- رژیمی بخورید که سرشار از غذاهای گیاهی از جمله میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل باشد.
- مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید و سایر محصولات دانه تصفیه‌شده را محدود کنید.
- مصرف چربی‌های اشباع که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی موجود است را کم کنید.
- از چربی‌های ترانس که در بسیاری از غذاهای میان وعده فرآوری شده وجود دارد، خودداری کنید.
- از الکل خودداری کنید.
پزشک ممکن است شما را تشویق به کاهش کالری از رژیم غذایتان کند تا کاهش وزن بیشتری داشته باشید. درباره برخی از تغییرات رژیم غذایی دیگر که ممکن است به شما در مدیریت بیماری کبد چرب کمک کند، اطلاعات بیشتری کسب کنید.
انواع بیماری کبد چرب
دو نوع اصلی از بیماری کبد چرب وجود دارد: کبد چرب الکلی و غیرالکلی. بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) شامل کبد چرب غیرالکلی ساده، استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) و کبد چرب حاد حاملگی (AFLP) است.
- بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شامل ساده AFLD و استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) است.
- بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
- افرادی دچار بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) که مصرف الکل نداشته اما کبد چرب دارند.
- اگر چربی اضافی در کبد شما وجود داشته باشد و سابقه مصرف الکل سنگین وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است شما را به بیماری NAFLD تشخیص دهد.
اگر التهاب یا عوارض دیگری در کنار ایجاد چربی وجود نداشته باشد، این بیماری به عنوان کبد چرب غیرالکلی ساده شناخته شده است.
- استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH)
- استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) نوعی NAFLD است. هنگامی رخ می‌دهد که ایجاد چربی اضافی در کبد با التهاب کبد همراه باشد…
اگر چربی اضافی در کبد شما وجود داشته کبد شما ملتهب باشد در صورت نداشتن سابقه مصرف الکل زیاد، پزشک ممکن است بیماری کبد چرب غیرالکلی را برای شما تشخصی دهد.
در صورت عدم درمان، NASH می‌تواند باعث فیبروز کبد شما شود. در موارد شدید، این می‌تواند به سیروز و نارسایی کبد منجر شود.
کبد چرب حاد بارداری (AFLP)
کبد چرب حاد بارداری (AFLP) یک عارضه نادر اما جدی در بارداری است. علت دقیق آن مشخص نیست. وقتی دچار کبد چرب حاد بارداری شوید، معمولاً در سه‌ماهه سوم بارداری نشانه‌های آن ظاهر می‌شود. در صورت عدم درمان، خطرات جدی برای سلامتی مادر و نوزاد در حال رشد وجود دارد…
اگر به کبد چرب حاد بارداری مبتلا شده باشید، پزشک می‌خواهد هر چه سریع‌تر کودک خود را زایمان کنید. ممکن است لازم باشد چندین روز بعد از زایمان مراقبت‌های لازم را انجام دهید. سلامت کبد شما به‌احتمال‌زیاد طی چند هفته پس از زایمان به حالت عادی باز می‌گردد.
بیماری کبد چرب الکلی (ALFD)
استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) نوعی AFLD است. این اتفاق می‌افتد که ایجاد چربی اضافی در کبد با التهاب کبد همراه است. این همچنین به هپاتیت الکلی معروف است.
بیماری کبد چرب الکلی (ALFD) اولین مرحله از بیماری کبد مرتبط با الکل است. در صورت عدم ایجاد التهاب یا عوارض دیگر همراه با ایجاد چربی، این بیماری به عنوان کبد چرب الکلی ساده شناخته شده است.
استئاتوهپاتیت الکلی (ASH)
استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) نوعی AFLD است. این اتفاق می‌افتد که ایجاد چربی اضافی در کبد با التهاب کبد همراه است. این همچنین به هپاتیت الکلی معروف است.
اگر چربی اضافی در کبد شما وجود داشته باشد، کبد شما ملتهب است و با نوشیدن الکل زیادی پزشک ممکن است در شما بیماری استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) را تشخیص دهد.
اگر ASH به‌درستی درمان نشود، می‌تواند باعث فیبروز کبد شما شود. فیبروز حاد کبدی به عنوان سیروز شناخته می‌شود. این می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود.
برای درمان کبد چرب الکلی، اجتناب از الکل مهم است. اگر به الکل، یا اختلال در مصرف الکل مبتلا هستید، ممکن است پزشک شما مشاوره یا سایر روش‌های درمانی را توصیه کند.
عوامل خطرناک بیماری استئاتوهپاتیت الکلی (ASH)
نوشیدن مقادیر زیاد الکل، شما را در معرض خطر ابتلا به کبد چرب قرار می‌دهد. همچنین ممکن است با داشتن موارد زیر در معرض خطر شدید این بیماری قرار داشته باشید:
- اضافه‌وزن
- مقاومت به انسولین
- دیابت نوع ۲
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- بارداری
- سابقه عفونت‌های خاص مانند هپاتیت C مصرف برخی داروهای خاص مانند متوترکسات (Trexall)، تاموکسیفن (Nolvadex)، آمیودورون (Pacerone) و اسید والپروئیک (Depakote)
- سطح کلسترول بالا
- سطح تری گلیسیرید بالا
- قند خون بالا
- سندرم متابولیک
- سابقه کبد چرب در خانواده
مراحل ابتلا به کبد چرب
کبد چرب می‌تواند طی چهار مرحله پیشرفت کند:
- کبد چرب ساده. وجود چربی اضافی در کبد وجود دارد.
- استئوته هپاتیت. علاوه بر چربی اضافی، در کبد التهاب نیز وجود دارد.
- فیبروز التهاب در کبد باعث ایجاد فیبروز شده است.
- سیروز. فیبروز حاد شده است.
سیروز یک وضعیت بالقوه تهدیدکننده زندگی است که می‌تواند باعث نارسایی کبد شود. ممکن است غیرقابل‌برگشت باشد. به همین دلیل جلوگیری از پیشرفت آن در وهله اول بسیار مهم است. برای جلوگیری از پیشرفت کبد چرب و ایجاد عوارض، برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک خود را اجرا کنید.
برای جلوگیری از کبد چرب و عوارض احتمالی آن، پیروی از یک سبک زندگی سالم حائز اهمیت است.
- محدود کردن یا اجتناب از الکل
- نگه‌داشتن وزن در حالت ایدئال
- داشتن یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی همراه با چربی‌های اشباع، چربی‌های ترانس و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده کم
- تلاش برای کنترل قند خون، سطح تری گلیسیرید و کلسترول خود
- برنامه‌ریزی برای درمان دیابت در صورت وجود برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک
- انجام حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته
انجام این مراحل همچنین می‌تواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کند.
چشم‌انداز
در بسیاری از موارد، برگرداندن کبد چرب از طریق تغییر در سبک زندگی ممکن است. این تغییرات ممکن است به جلوگیری از آسیب کبد و زخم کمک کند. در صورت عدم درمان این بیماری می‌تواند باعث التهاب، آسیب به کبد شما و فیبروز برگشت‌ناپذیر شود. فیبروز حاد کبدی به عنوان سیروز کبدی شناخته می‌شود.
در صورت ابتلا به سیروز، خطر ابتلا به سرطان کبد و نارسایی کبد زیاد است. این عوارض می‌تواند باعث مرگ شود.
۱۲ غذا برای کمک به درمان کبد چرب
درمان بیماری کبد چرب با غذا
دو نوع عمده بیماری کبد چرب وجود دارد – بیماری کبد چرب ناشی از الکل و غیرالکلی. بیماری کبد چرب تقریباً یک‌سوم بزرگ‌سالان آمریکایی را مبتلا می‌کند و یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در نارسایی کبد است. بیماری کبد چرب غیرالکلی بیشتر افرادی را که چاق هستند یا دچار کم‌تحرکی می‌باشند و همچنین افرادی که رژیم غذایی نادرستی دارند، درگیر می‌کند.
یکی از اصلی‌ترین راه‌های درمان بیماری کبد چرب، صرف‌نظر از نوع بیماری، رژیم گرفتن است. همان‌طور که از نام این بیماری پیداست، بیماری کبد چرب به این معنی است که چربی زیادی در کبد خود دارید. در بدن سالم، از جمله سم‌زدایی بدن، ساخت و ترکیب پروتئین‌ها و ساخت مواد شیمیایی که نقشی مؤثر در فرایند گوارش غذا بر عهده دارند. بیماری کبد چرب به کبد صدمه می‌زند و مانع از عملکرد صحیح آن می‌شود.
به‌طورکلی رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب شامل موارد زیر است:
- مصرف زیاد میوه و سبزیجات
- گنجاندن گیاهان پر فیبر مانند حبوبات و غلات کامل در رژیم غذایی خود
- خوردن مقدار کمی قند، نمک، چربی ترانس، کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده و چربی اشباع‌شده
- حذف الکل
رژیم کم کالری و کم چربی می‌تواند به شما در کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب کمک کند. در حالت ایدئال، اگر اضافه‌وزن دارید، قصد کنید حداقل ۱۰ درصد از وزن بدن خود را کم کنید.
۱۲ غذا و نوشیدنی که باید برای درمان کبد چرب مصرف کنید
در اینجا چند غذای مورد نیاز در رژیم غذایی سالم کبد شما آورده شده است:
- قهوه برای کاهش آنزیم‌های غیرطبیعی کبد
مطالعات نشان داده است که اشخاص مبتلا به بیماری کبد چرب که مصرف قهوه زیادی دارند نسبت به افرادی که این نوشیدنی کافئین دار را نمی‌نوشند، دچار آسیب کبدی کمتری می‌شوند. به نظر می‌رسد کافئین میزان آنزیم‌های غیرطبیعی کبدی افراد در معرض خطر بیماری‌های کبد را کاهش می‌دهد.
- مصرف سبزیجات برای جلوگیری از ایجاد چربی
آزمایشات نشان داده است که کلم بروکلی به جلوگیری از تولید چربی در کبد موش‌ها عمل می‌کند. خوردن سبزیجات بیشتر مانند اسفناج، جوانه و کلم برو کلی نیز می‌تواند به کاهش وزن کمک کند.
- توفو برای کاهش چربی بدن
یک مطالعه در دانشگاه ایلینویز در مورد موش‌ها نشان داد که پروتئین سویا که در غذاهایی مانند توفو موجود است، ممکن است باعث افزایش چربی در کبد شود. به علاوه، توفو کم چرب بوده و پروتئین زیادی دارد.
- ماهی برای التهاب و سطح چربی
ماهی‌های چرب مانند ماهی قزل‌آلا، ساردین، ماهی تن و ماهی قزل‌آلا بسیار سرشار ازنظر اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. اسیدهای چرب امگا ۳ می‌توانند کمک کنند چربی کبد را بهبود ببخشید و التهاب آن را پایین بیاورید. این را حتماً امتحان کنید، به ویژه که دارای چربی کمی است.
- جو دوسر برای افزایش انرژی
کربوهیدرات‌های موجود از غلات کامل مانند جو دوسر باعث افزایش انرژی بدن می‌شوند. داشتن فیبر بالا در این مواد غذایی شما را سیر نگه می‌دارد که این خود باعث کمک برای کاهش وزن می‌شود.
- گردو برای کمک به بهبود کبد
این آجیل‌ها سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. افراد مبتلا به بیماری کبد چرب که گردو می‌خورند، آزمایش عملکرد کبد رو به بهبود داشته‌اند.
- آووکادو برای کمک به محافظت از کبد
آووکادو دارای چربی‌های سالم است و تحقیقات نشان می‌دهد که آن‌ها حاوی مواد شیمیایی هستند که ممکن است آسیب کبدی را کند کنند. آن‌ها همچنین سرشار از فیبر هستند که می‌تواند در کنترل وزن به شما کمک کند. این طعم‌دهنده سالاد آووکادو و قارچ را برای رژیم غذایی کبد چرب امتحان کنید.
- شیر و سایر لبنیات کم چرب برای محافظت از آسیب کبدی
لبنیات سرشار از پروتئین آب‌پنیر است که ممکن است کبد را از آسیب بیشتر محافظت کند.
- تخمه آفتابگردان آنتی‌اکسیدان‌ها
این دانه‌ها با طعم مغذی سرشار از ویتامین E هستند. تخمه آفتابگردان آنتی‌اکسیدانی است که ممکن است کبد را از آسیب بیشتر محافظت کند.
- روغن زیتون برای کنترل وزن
این روغن سالم بسیار سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ است. برای پخت‌وپز سالم‌تر از مارگارین و کره است.
- سیر برای کاهش وزن به بدن کمک می‌کند
این گیاه نه‌تنها عطروطعم را به غذا می‌دهد، بلکه مطالعات تجربی نیز این موضوع را نشان می‌دهد که پودر سیر ممکن است به کاهش وزن بدن و چربی در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب کمک کند.
- چای سبز برای جذب چربی کمتر
داده‌ها تائید می‌کنند که چای سبز می‌تواند به کاهش جذب چربی کمک کند، اما نتایج هنوز قطعی نیستند. محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا چای سبز می‌تواند باعث کاهش ذخیره چربی در کبد و عملکرد بهتر آن شود؛ اما چای سبز فواید زیادی نیز دارد، از جمله کاهش کلسترول تا کمک به خواب در شب.
در صورت داشتن کبد چرب از ۶ ماده غذایی خودداری کنید
قطعاً غذاهایی وجود دارد که در صورت ابتلا به بیماری کبد چرب باید از آن جلوگیری یا آن‌ها را محدود کرد. این مواد غذایی به‌طورکلی در افزایش وزن و افزایش قند خون نقش دارند.
اجتناب کردن از موارد زیر:
- الکل: الکل عامل اصلی بیماری کبد چرب و همچنین سایر بیماری‌های کبدی است.
- شکر اضافه: از خوردن غذاهای قندی مانند آب‌نبات، شیرینی، شیرین و آب‌میوه خودداری کنید. قند خون زیاد باعث افزایش چربی در کبد می‌شود.
- غذاهای سرخ شده: این‌ها چربی و کالری بالایی دارند.
- نمک: خوردن بیش از حد نمک می‌تواند آب بدن شما را کم کرده و مجبور به خوردن آب اضافی باشید. سدیم را به کمتر از ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز محدود کنید.
- نان سفید، برنج و ماکارونی: سفید معمولاً به این معنی است که آرد بسیار فرآوری شده که می‌تواند قند خون شما را به خاطر فقدان فیبر بالا ببرد…
- گوشت قرمز: گوشت گاو و جگر پر از چربی است.
برنامه رژیم غذایی به چه صورت است؟
این چیزی است که ممکن است منوی شما در طی یک روز عادی در برنامه رژیم غذایی برای کبد چرب باشد.
| وعده غذایی | منو |
| صبحانه | ۲۵۰ گرم جو دوسر داغ مخلوط شده با ۲ قاشق غذاخوری کره بادام و ۱ موز خردشده
۱ فنجان قهوه با شیر کم چرب یا چربی |
| ناهار | سالاد اسفناج با سرکه بالزامیک و سس روغن زیتون ۱۰۰ گرم مرغ کبابی ۱ عدد سیب زمینی پخته شده کوچک ۱ فنجان کلم برو کلی پخته شده، هویج یا سایر سبزیجات ۱ عدد سیب ۱ لیوان شیر |
| خوراک ساده | ۱ قاشق غذاخوری کره بادام زمینی روی سیب‌های خردشده یا ۲ قاشق غذاخوری هوموس با سبزیجات خام |
| شام | سالاد کوچک لوبیا مخلوط ۱۰۰ گرم ماهی کباب شده ۱ لیوان کلم برو کلی پخته شده ۱ لیوان غلات کامل ۱ لیوان توت مخلوط ۱ لیوان شیر |
روش‌های دیگر برای درمان بیماری کبد
علاوه بر اصلاح رژیم غذایی، چند تغییر دیگر در شیوه زندگی شما می‌تواند به روند بهبود بیماری کبد چرب کمک کند.
- فعال‌تر شوید. ورزش، همراه با رژیم غذایی، می‌تواند به شما در کاهش وزن اضافی و مدیریت بیماری کبد چرب کمک کند. در بیشتر روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه ورزش هوازی داشته باشید.
- کلسترول پایین. مقدار چربی اشباع‌شده و مصرف شکر خود را تحت کنترل داشته باشید تا به حفظ کلسترول و میزان کلسترول تحت کنترل خود کمک کنید. اگر رژیم غذایی و ورزش برای پایین آوردن کلسترول شما کافی نیست، از پزشک خود بخواهید تا برایتان دارو تجویز کند.
- دیابت را کنترل کنید. دیابت و بیماری کبد چرب اغلب در کنار هم اتفاق می‌افتند. رژیم و ورزش می‌تواند به شما در مدیریت هر دو بیماری کمک کند. اگر قند خون شما هنوز زیاد است، پزشک می‌تواند برای کاهش آن، دارو تجویز کند.
بردن
در حال حاضر هیچ دارویی در بازار وجود ندارد که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای بیماری چربی کبد تائید شود. درحالی‌که از دست دادن ۱۰ درصد وزنتان ایدئال است، حتی فقط ۳ تا ۵ درصد می‌تواند کمک کند. از پزشک خود بخواهید که خون شما را برای واکسن‌های هپاتیت A و B چک کند. این‌ها می‌توانند به جلوگیری از آسیب زدن به کبد کمک کنند.
کبد و کلسترول: آنچه باید در مورد آن‌ها بدانید
سطح متعادل کلسترول برای حفظ سلامتی مهم است. کبد بخشی ناشناخته از این تلاش است. کبد بزرگ‌ترین غده در بدن، واقع در بخش سمت راست بالای شکم است. این عضو سم‌زدایی کننده مواد مخدر و سایر مواد خارجی است. این گلیکوژنی را که بدن برای انرژی از آن استفاده می‌کند، ذخیره می‌کند. همچنین در متابولیزه کردن چربی، کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها حائز اهمیت است.
عملکرد مهم کبد تولید و پاک‌سازی کلسترول در بدن. است؛ اما کلسترول برای ایجاد هورمون‌ها، ویتامین D و آنزیم‌های مورد نیاز برای هضم لازم است.
بسته‌هایی به نام لیپوپروتئین‌ها کلسترول بدن را در بدن خود حمل می‌کنند. دو نوع مهم لیپوپروتئینهای با چگالی بالا (HDL) و لیپوپروتئینهای با چگالی کم (LDL) هستند. “زیاد” و “کم” به نسبت نسبی پروتئین به چربی موجود اشاره دارد. بدن به نسبت تنظیم شده به هر دو نوع نیاز دارد.
سطح کلسترول در بدن سالم
دانستن میزان HDL (کلسترول خوب)، LDL (کلسترول بد) و کلسترول کلی در بدن بسیار مهم است. یک تخمین تقریبی از کلسترول کل HDL، به علاوه LDL، به علاوه یک‌پنجم نوع سوم چربی به نام تری گلیسیرید است.
سطح HDL حداقل ۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر (میلی‌گرم در لیتر) خون است. هر چیزی کمتر از این، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. سطح حداقل ۶۰ میلی‌گرم در دسی لیتر به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
| سطح کلسترول LDL | |
| کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر | بهینه |
| ۱۰۰-۱۲۹ میلی‌گرم در دسی لیتر | نزدیک بهینه / بالاتر از حد مطلوب |
| ۱۳۰-۱۵۹ میلی‌گرم در دسی لیتر | خط مرزی بالا |
| ۱۶۰-۱۸۹ میلی‌گرم در دسی لیتر | زیاد |
| کلسترول کل | |
| کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر | مطلوب |
| ۲۰۰-۲۳۹ میلی‌گرم در دسی لیتر | خط مرزی بالا |
| ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر و بالاتر | زیاد |
عوارض عملکرد کبد
عوارض عملکرد کبد می‌تواند مانع از توانایی اندام در تولید یا پاک کردن کلسترول شود. هر دو حالت می‌توانند باعث افزایش سن در کلسترول شوند و بر سلامتی فرد تأثیر بگذارند. شرایط زیر می‌تواند کبد را به نوعی تحت تأثیر قرار دهد و باعث شود سطح کلسترول غیرطبیعی باشد.
بیماری کبد چرب غیرالکلی
شایع‌ترین شکل بیماری کبد، بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) است. تقریباً یک‌چهارم جمعیت دنیا به کبد چرب مبتلا هستند. این بیمار اغلب در بین افرادی که اضافه‌وزن دارند یا به دیابت مبتلا هستند، بیشتر دیده می‌شود.
NAFLD با دیس لیپیدمی، سطح غیرطبیعی کلسترول و ترکیبات مشابه همراه در خون است. همچنین NAFLD می‌تواند باعث شود لیپودیستروفی، بی‌نظمی در نحوه توزیع چربی بدن. شود
سیروز کبد
سیروز کبدی می‌تواند باعث ایجاد فیبروز شود و از انجام عملکردهای اساسی متابولیک کبد جلوگیری کند. این بیماری در برابر صدمات طولانی‌مدت که به اندام وارد می‌شود به وجود می‌آید. این آسیب می‌تواند شامل التهاب ناشی از بیماری مانند هپاتیت C باشد. پس از هپاتیت C، اعتیاد شدید به الکل شایع‌ترین علت سیروز در ایالات‌متحده است.
داروها
یکی دیگر از دلایل مهم مشکلات کبدی، آسیب دیدن از داروها است. کار کبد متابولیسم مواد شیمیایی موجود در بدن می‌باشد. این امر باعث می‌شود در اثر آسیب‌های ناشی از تجویز دارویی بدون نسخه مستعد شوند.
آسیب‌های کبدی ناشی از دارو و داروهای مرتبط با این شرایط عبارت‌اند از:
هپاتیت حاد
داروهای مرتبط:
- استامینوفن
- برومفناک
- ایزونیازید
- نویراپین
- ریتوناویر
- تروگلیتازون
- هپاتیت مزمن
داروهای مرتبط:
- دانترولن
- دیکلوفناک
- متیل دوپا
- مینوسیکلین
- نیتروفورانتوئین
الگوی مختلط یا هپاتیت حاد
داروهای مرتبط:
- مهارکننده‌های ACE
- • آموکسی سیلین-کلاولانیک اسید
- کلرپرومازین
- اریترومایسین
- سولینداک
استئاتو هپاتیت غیرالکلی
داروهای مرتبط:
- آمیودارون
- تاموکسیفن
استئاتوز میکرو جی
داروهای مرتبط:
- NRTI ها
- اسید والپروئیک
بیماری انسداد ریه
داروهای مرتبط:
- بوسولفان
- سیکلوفسفامید
پس از قطع دارو، آسیب کبدی به‌طورمعمول شدید نیست و اغلب فروکش می‌کند. در موارد نادر، آسیب می‌تواند شدید یا دائمی باشد.
اثرات کلسترول بالا
سطح بالای کلسترول LDL خطر رسوبات چربی در عروق خون را به قلب افزایش می‌دهد. مقادیر بسیار پایین کلسترول HDL نشان می‌دهد که بدن ممکن است قادر به پاک کردن پلاک‌ها و سایر ذخایر چربی از بدن نباشد. هر دو بیماری خطر بیماری قلبی و حمله قلبی را ایجاد می‌کنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
آسیب‌های کبدی می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها بدون علائم پیشرفت کند. با ظهور علائم، آسیب‌های کبدی اغلب گسترده است. برخی علائم مراجعه به پزشک را ضمانت می‌کند. این شامل:
- زردی (پوست و چشم)
- خستگی
- ضعف
- کاهش اشتها
- تجمع مایعات در شکم
- تمایل به کبودی
تشخیص
پزشک ممکن است با مشاهده علائم و تکمیل سوابق پزشکی، مشکلات کبدی را تشخیص دهد. همچنین ممکن است شما آزمایشات مربوط به عملکرد کبد را انجام دهید. این آزمایشات شامل:
- تست آنزیم کبد: آنزیم‌های رایج در این پانل عبارت‌اند از: آلانین ترانس آمیناز، آسپارتات ترانس آمیناز، آلکالن فسفاتازو گاما گلوتامیل تری پپتیداز. مقادیر زیاد هر یک از این آنزیم ها ممکن است آسیب را نشان دهد.
- آزمایش پروتئین کبد: سطوح پایین پروتئین گلوبولین و آلبومین می‌تواند منجر به از دست رفتن عملکرد کبد شود. پروترومبین یک پروتیین کبد مورد نیاز برای لخته شدن است. یک تست مشترک این است که چقدر طول می‌کشد تا خون شما لخته شود. زمان انعقاد سریع می‌تواند به معنای کمبود پروترومبین و آسیب کبدی باشد.
- آزمایش بیلی روبین: خون بیلی روبین را به کبد و کیسه صفرا منتقل می‌کند، سپس در مدفوع دفع می‌شود. خون در ادرار یا بیلی روبین اضافی در خون می‌تواند آسیب کبدی را نشان دهد.
- پانل لیپوپروتئین: این پانل کلسترول خون و تری گلیسیریدها را با هم آزمایش می‌کند.
این نکته قابل توجه بوده که سیروز کبدی می‌تواند باعث ایجاد فیبروز شود و از انجام عملکردهای اساسی متابولیک کبد جلوگیری کند. این بیماری در برابر صدمات طولانی‌مدت که به اندام وارد می‌شود به وجود می‌آید. این آسیب می‌تواند شامل التهاب ناشی از بیماری مانند هپاتیت C باشد. پس از هپاتیت C، اعتیاد شدید به الکل شایع‌ترین علت سیروز در ایالات‌متحده است.
بنابراین باید نسبت به بیماری کبد چرب بسیار حساس بوده و مراقبت کافی هم از خود داشته باشید.