حافظه تصویری یک اصطلاح است که به قدرت حافظه برای به یاد آوری اطلاعات بصری با جزئیات زیاد یا کامل اطلاق می شود. این نوع حافظه در هرم یادگیری تاثیر به سزایی دارد.
حافظه تصویری چیست؟
درست مانند لحظه ای که با دوربین عکاسی یک تصویر را ثبت می کنیم، حافظه تصویری افراد نیز با یک فلش عکس های فکری ایجاد کرده و آن ها را در خود نگه می دارند. سپس مغز می تواند این عکس های ذخیره شده را بدون خطا فراخوانی کند.
اما در واقع حافظه سلول ها و قابلیت ذخیره یک تصویر کلی را ندارد. حافظه بیشتر شبیه به یک پازل است تا عکس! برای یادآوری یک رویداد از گذشته، ما عناصر مختلف را به هم متصل کرده و به شکل یک یادآوری کلی آن را به خاطر می آوریم. گذشتن از جزئیات به ما کمک می کند تا مفاهیم کلی را شکل دهیم.
البته افراد در توانایی خود برای یادآوری گذشته متفاوتند. بعضی افراد مسائل را با جزئیات کامل به راحتی به یاد می آورند و برخی دیگر حتی در به یادآوری کلیات نیز به مشکل برخورد می کنند.
شما می توانید حافظه خود را به صورت تصویری به یاد آورده و جزئیات آن را بررسی کنید. همین طور قابلیت زوم کردن روی برخی قسمت ها را نیز دارید.
برای اکثر مردم به یاد آوری بصری بسیار بهتر و دقیق تر از انواع دیگر به خاطر آوردن است. به عنوان مثال، بسیاری از ما یک چهره را راحت تر از نامی که با آن چهره مرتبط است به یاد می آوریم.
جالب است بدانید که حافظه تصویری باثبات ترین و پایدار ترین نوع حافظه محسوب می شود. اشخاصی که دارای حافظه تصویری قوی تری هستند، به واقع قدرت به یادآوری بالاتری نیز دارند و خیلی بهتر رویدادها را بازیابی می کنند.
حافظه تصویری چطور عمل می کند؟
حافظه تصویری در سه مرحله عمل می کند: دریافت، پردازش و به یاد آوری
حافظه تصویری در مرحله دریافت
در این مرحله ذهن شخص تصاویر را به شکل قطعات یک پازل دریافت کرده و به خود راه می دهد. رنگ ها، ابعاد، برجستگی ها و مفاهیم متمایز بیشترین تاثیر را در این مرحله برجای می گذارند. رنگی دیدن تصاویر یا حتی رنگ بخشیدن مجازی به آن ها، موجب تقویت قوای حافظه در به خاطر سپردن آن ها می شود. به همین دلیل است که عکس ها را بهتر از متون نوشته شده، به خاطر می سپاریم. احتمالا شما تمام تصاویر کتب درسی تان را به خاطر دارید، اما آیا نوشته ها را نیز به همان دقت به یاد می آورید؟
حافظه تصویری در مرحله پردازش
مرحله پردازش از همان زمانی که تصویری را می بینیم یا آن را در ذهن تجسم می کنیم، آغاز می شود. این همان پروسه ای ست که طی آن تکه های پازل کنار یکدیگر قرار گرفته و از هم گسسته می شوند. در مرحله ی بازیابی این تکه ها دوباره به یکدیگر متصل خواهند شد.
در بخش پردازش رنگ ها، نکات برجسته شده و مفاهیم متمایز در ذهن امتیاز می گیرند. این امتیازها به شکل کلیدهایی نشانه گذاری شده، در زمان بازخوانی حافظه تکه های پازل را فراخوانی می کنند.
به عنوان مثال برای به یاد آوردن تصویر یک شخص، ممکن است به خاطر بیاورید که چشمان وی آبی بوده است. با به خاطر آوردن رنگ چشمان شخص، تمام قطعات کنار هم جمع شده و کل چهره را به یاد می آورید. رنگ چشمان شخص همان کلید نشانه گذاری شده در این تصویر است.
حافظه تصویری و بازیابی
در این مرحله شخص مفهومی را از ذهن خود فراخوانی می کند. همان طور که گفتیم این تصویر از تکه های رها شده ای در مغز تشکیل شده است که با فراخوانی و به وسیله ی نشانه هایی دوباره به شکل یک تصویر منسجم و گاهی ناقص به یاد آورده می شوند.
ممکن است شما تصویر شخص چشم آبی را به خاطر بیاورید، اما نتوانید فرم موهای وی را دوباره فراخوانی کنید.
تقویت حافظه تصویری
اما برای تقویت حافظه تصویری چه کارهایی می توان انجام داد؟
برای تقویت حافظه تصویری لازم است که خود را در موقعیت های تمرینی گوناگونی قرار دهید. برخی از تمرینات پیشنهاد شده به شرح زیر هستند:
تمرین با تصاویر سیاه و سفید
با حذف رنگ و نگاه کردن به تصاویر سیاه و سفید به مغز خود این فرصت را می دهید تا بدون تکیه بر رنگ ها، جزئیات خطوط و شکل ها را دریافت کرده و به پردازش آن ها بپردازد.
تمرین با تصاویر رنگی
تمرین با تصاویر رنگی راحت ترین نوع دریافت و به خاطر آوردن است. رنگ ها از همان ابتدا به عنوان کلیدهای نشانگر ایفای نقش کرده و پروسه ی به خاطر آوری را ساده تر می سازند. اما این نوع تمرین به مانند عضله پروری، قدرت حافظه تصویری شما را افزایش می دهد.
تمرین با تصاویر طنزآمیز
نکات طنزآمیز تصاویر نقش همان رنگ ها و نشانگرها را ایفا می کنند. این نکات می توانند در ذهن مانند قطراتی نشسته و به محض فراخونی به واسطه ی آن ها، تصویر را به خاطر می آورید.
تمرین با تصاویر غم انگیز
تصاویر غم انگیز نیز با داشتن بار معنایی و مفهوم تحریک کننده ی ذهن، فرآیند به خاطر سپاری سریع تری دارند و با سهولت بیشتری به یاد آورده می شوند. با نگاه کردن به تصاویر در مدل های فوق می توانید ذهن خود را در به یاد آوردن جزئیات قوام بخشید.
هر بار بخشی از تصویر را به عنوان نشانه در نظر گرفته و این نشانه گذاری را در مساحت تصویر به چرخه دربیاورید. ذهن شما به این شکل می آموزد تا روی یک نقطه تکیه نداشته و قادر باشد با شروع از هر نقطه ای، کل مفهوم را فراخوانی کند.
