من همیشه به افرادی که می‌توانند انتقادهای سازنده را پذیرا بوده و به شکلی خاصیت انتقادپذیری قابل توجهی دارند، حسادت کرده‌ام. شاید بارها خودم نیز سعی به تقلید چنین حسی کرده باشم، اما واقعیت درونم غالبا با هر انتقادی به جدال پرداخته و از پذیرفتن آن درون خود امتناع می‌کنم. وقتی شخصی انتقادی ولو سازنده نسبت به من ابراز می‌دارد، هزاران نیزه تدافعی درون من شکل می‌گیرد و برای نپذیرفتن آن انتقاد، دلایل زیادی به ذهنم هجوم می‌آورند. خب، به نظر می‌رسد که من با این نعمت خدادادی و با این خصلت زاده نشده‌ام، اما قطعا یک راه حل منطقی وجود دارد که با استفاده از تکنیک‌های پرورش خصلت انتقادپذیری برای رسیدن به این نقطه تلاش کنم.
لحظه‌ای که من کلمات حاکی از انتقاد را می‌شنوم، ضربان قلبم سریع‌تر شده و در ذهن من مسابقه‌ای برای جستجوی توضیحی برای رد کردن آن انتقاد، شکل می‌گیرد. اما روش‌های پرورش حس انتقادپذیری به من کمک می‌کنند تا این خصلت را درون خود شکل داده و بیاموزم که چطور انتقادهای سازنده را پذیرا باشم.
[box type=”success” align=”” class=”” width=””]همین طور بخوانید: چطور مهارت نه گفتن را بیاموزیم[/box]
اگر شما نیز به دنبال رسیدن به چنین سطح ظرفیتی درون خود هستید، این تکنیک‌ها را با من دنبال کنید.
تکنیک‌های پرورش خصلت انتقادپذیری
۱. برای پرورش حس انتقاد پذیری خود، از واکنش سریع پرهیز کنید
معمولا پس از شنیدن نخستین انتقاد، سریعا واکنش نشان می‌دهیم. اما رفتار صحیح در مقابل دریافت یک انتقاد این است که به هیچ وجه سریع واکنش نشان ندهیم. حداقل چند ثانیه به خود فرصت دهید تا آرامش را دوباره به دست آورده و در مورد زوایای آن انتقاد کمی بیندیشید. به این صورت می‌توانید از عکس العمل‌های تند و شدید خودداری کرده و به خود یادآوری کنید که لازم است با آرامش برخورد داشته باشید.
۲. مزایای کسب بازخورد اعمال خود را به یاد آورید
اکنون چند ثانیه نیز فرصت دارید تا به سرعت فواید دریافت بازخورد و انتقادهای سازنده را به یاد بیاورید. اگر این انتقاد در مورد عملکرد کاری شما است، شنیدن آن برای رفع نواقص و پیشرفت بسیار سازنده خواهد بود. به یاد داشته باشید مهم نیست که چه کسی این انتقاد را ارائه می دهد، حتی ناشی ترین و نامتخصص ترین افراد نیز می توانند انتقاداتی سازنده داشته و به شما در مسیر رشد و پیشرفت، از این طریق کمک کنند.
۳. برای درک کردن، به انتقاد گوش دهید
نشان دادن واکنش‌های سریع، راحت‌ترین کار است؛ اما برای درک کردن آن چیزی که طرف مقابل می‌گوید، خوب گوش دهید. خود را آماده سازید تا به عنوان یک فرد شایسته و دارای تفکر، به معنای چیزی که در قالب یک انتقاد به شما گفته می‌شود، گوش داده و آن را درک نمایید. به طرف مقابل اجازه دهید بدون ملاحظه و وقفه آن چه را که می‌خواهد بازگو کرده و آن را توضیح دهد. آن چه را که به عنوان یک انتقاد شنیده‌اید، با خود دنبال کرده و زوایای آن را بررسی نمایید.
از ارزیابی و تجزیه تحلیل فردی که انتقاد را بیان داشته است، پرهیز کرده و به اصل ماجرا بپردازید. مهم نیست که چه کسی این انتقاد را بیان داشته است، مهم آن است که او چه گفته و در مفهوم کلام او چه چیزی نهفته است؟
۴. برای پرورش حس انتقادپذیری خود، از طرف مقابل تشکر کنید
از فردی که انتقادی نسبت به شما ارائه کرده است، تشکر کنید. شاید ظاهر ماجرا اینطور به نظر برسد که او عملکرد شما را زیر سوال برده و به این صورت موقعیت‌تان را تضعیف کرده است، اما در واقع این فرد به پیشرفت شما آگاهانه یا ناآگاهانه، کمک می‌کند. توجه داشته باشید ابراز قدردانی حتما به این معنا نیست که شما با ارزیابی و انتقاد وی موافق هستید، بلکه نشان می‌دهد که شما توجه و تلاش وی برای ارزیابی و به اشتراک گذاشتن آن چه استنباط کرده را تصدیق کرده و به آن ارج می‌نهید.
۵. برای ارزیابی انتقاد، سوالاتی بپرسید
در این مرحله زمان آن می‌رسد که انتقاد دریافت شده را پردازش و بررسی کنید. در این زمان می‌خواهید شفافیت بیشتری کسب کنید و دیدگاه خود را نسبت به انتقاد ارائه شده، به دست آورید. دقت کنید که تاکید کردیم سوال بپرسید و معنای این سوال پرسیدن آن نیست که با طرف مقابل وارد بحث و جدل شوید. این سوالات برای این مطرح می‌شوند که شما به ریشه انتقاد پی برده و برای درک آن، موقعیت بهتری پیدا کنید. سعی کنید موارد مشابه را در رفتارها و اعمال قبلی خود پیدا کنید. آیا چنین وضعیتی تنها یک بار اتفاق افتاده و یا شما چنین عادتی را در گذشته نیز داشته‌اید؟ پس از آن می‌توانید با سهولت بیشتری به دنبال راه حل‌های مشخص برای برطرف کردن ضعف خود باشید.
۶.برای پیگیری پس از افزایش سطح انتقادپذیری خود، زمان بگذارید
در آخرین فاز، باید موضوع مورد انتقاد را در رفتار و عملکرد خود پیگیری کرده و برای رفع آن قدم بردارید. به واقع شنیدن یک انتقاد سازنده و پذیرفتن آن، زمانی معنا پیدا می‌کند که برای برطرف ساختن آن، قدم بردارید. در حقیقت به همین دلیل از فردی که انتقاد کرده، تشکر می‌کنیم و برای پرورش حس انتقادپذیری در تلاش هستیم.
سخن پایانی
انتقاد سازنده، اغلب تنها راهی است که در مورد نقاط ضعف خود می‌آموزیم و بدون آن نمی‌توانیم پیشرفت کامل داشته باشیم. وقتی در لاک دفاعی فرو رفته و هیچ انتقاد و بازخوردی را پذیرا نیستیم، در خطر بزرگ از دست دادن بینش صحیح نسبت به اعمال خود قرار می‌گیریم. به یاد داشته باشید که دریافت انتقادات سازنده در حقیقت یک فرصت بزرگ برای پیشرفت است و در دراز مدت کمک زیادی خواهد کرد. شما تا چه اندازه انتقادپذیر هستید و چطور این حس را در خود تقویت می‌کنید؟
