فصل تابستان که با تعطیلی مدارس و دانشگاهها همراه است، برای بسیاری از مردم، فصل استراحت و سفر محسوب میشود. اما برای برخی از مردم ، مشکلات روحی، از جمله افسردگی تابستانی را بههمراه دارد.
در نظر داریم در این مقاله، شما را با مشکلات روحی که ممکن است در این فصل گریبانگیرتان شود آشنا کنیم. با آراد مگ همراه شوید تا این موضوع را که از آن با عنوان افسردگی تابستانی یاد میشود بررسی کنیم و با پیشگیری از آن، روزهای خوبی را در این فصل گرم، پیش رو داشته باشیم.
افسردگی تابستانی چیست و چه نشانههایی دارد؟
از نظر علمی، افسردگی تابستانی نوعی اختلال روحی است، که اختلال عاطفی فصلی نیز محسوب میشود و در فصل گرم تابستان بروز میکند، که روانشناسان از این نوع افسردگی و اختلال روحی در تابستان بهعنوان نوعی اختلال روحی معکوس یاد میکنند. با اینکه اختلالات عاطفی فصلی معمولا در فصول سرد سال بهویژه زمستان رخ میدهد؛ اما حدود ۱۰ درصد از مردم به سبب عواملی که در ادامه به آن میپردازیم، در فصل گرم تابستان دچارش میشوند.
مبتلا شدن به این افسردگی تابستانی را میتوانیم بهوسیلهی الگوهای مشخص و نشانههایی که دارد، قبل از تشدید آن، شناسایی کنیم و بهراحتی آن را درمان کنیم.
از آنجاییکه این اختلال در تابستان کمتر از فصول دیگر رخ میدهد و انسانهای کمتری را درگیر میکند، پژوهشهای علمی گستردهای دربارهی آن صورت نگرفته است اما نتایجی که از بررسیهای محدود، بهدست آمده، نشان میدهد افزایش دما با تشدید این اختلال در بیماران رابطه مستقیم دارد.
افسردگی تابستانی از نظر علمی
پزشکان و روانشناسان، عوامل مختلفی را در ایجاد اختلال عاطفی و افسردگی تابستانی بیان کردهاند که نشان میدهد، چرا با وجود تابش طولانی مدت آفتاب در فصل تابستان باز هم افرادی مبتلا به افسردگی میشوند؛ و همانطور که آب و هوای سرد و تابش کم نور خورشید ممکن است بر روحیهی افراد تاثیر بگذارد، آب و هوای گرم نیز میتواند اثراتی اینچنینی داشته باشد و ایجاد افسردگی کند.
در ادامه به عواملی که باعث ایجاد افسردگی تابستانی میشود، میپردازیم:
۱. تابش بیش از حد نور خورشید در تابستان
اینکه انسانها در فصل زمستان به دلیل کوتاه بودن روز و کم بودن ساعات تابش نور خورشید، دچار افسردگی میشوند، امری بدیهی است؛ اما چه عاملی باعث میشود که، تابش بیش از حد خورشید نیز این نتیجه را در پی داشته باشد. پژوهشهای انجام شده در اینباره، حاکی بر آن است که افزایش بیش از حد نور خورشید بر تولید هورمون ملاتونین که نوعی هورمون خواب است تاثیر میگذارد و همین امر اختلال در ریتم خواب روزانه را بهدنبال دارد. و همین اختلال در خواب آغازگر افسردگی تابستانی است. اختلال در تولید هورمون ملاتونین بر هورمون سروتونین که بهعنوان تنظیمکنندهی خلق و خو شناخته شده است نیز تاثیر میگذارد و این اختلالات هورمونی زمینهساز افسردگی تابستانی هستند که در واقع از تابش بیش از حد آفتاب ناشی میشوند.
۲.تغییر روال عادی زندگی
با تعطیلی مدارس و دانشگاهها در فصل تابستان، برنامههای روتین زندگی، دچار تغییراتی میشود. که همین تغییرات میتواند عامل بروز افسردگی باشد مخصوصا اگر شاغل باشیم و از طرفی فرزندی داشته باشیم که در طول تابستان با تعطیلی مدارس مسئولیت نگهداری از او نیز به مسئولیتهایمان افزوده شود؛ همین امر باعث برهم خوردن روال عادی زندگیمان میشود و ممکن است بر زندگی شغلیمان نیز تاثیر منفی بگذارد که همهی این عوامل بر افسردگی ما میافزایند.
داشتن شغل تمام وقت نیز باعث میشود که در طول هفته فرصت نداشته باشیم که تمام برنامههایی که در ذهن داریم را عملی کنیم و بیشتر برنامهها را به آخر هفته موکول کنیم در نتیجه برای اجرایی کردن آنها در تعطیلات پایان هفته مجبور خواهیم بود از زمان استراحت و خوابمان کم کنیم که همین کم خوابیها نیز میتواند زمینهساز ابتلا به افسردگی باشد.
بعضی از افراد از انعطافپذیری کمتری برخوردارند و نمیتوانند به آسانی خود را با تغییرات وفق دهند و تغییرات این چنینی بر روحیه آنها تاثیر میگذارد و آنها را دچار خشم و افسردگی میکند.
۳. استرس برای شرایط مالی
بیشتر مردم، در فصل تابستان، فعالیتهای مختلفی از جمله سفرهای تابستانی،ثبتنام در کلاسهای ورزشی و آموزشی و رفتن به مکانهای تفریحی را برای خود برنامهریزی میکنند که همهی این فعالیتها هزینههایی را در بر دارد. افزایش هزینههای تابستانی در وجود انسان، استرس ایجاد میکند و همچنین بر نیامدن از پس این هزینهها، افسردگی را در پی خواهد داشت.
۴. ناامیدی از عملی شدن برنامههای تابستانیمان
زمانیکه روزهای تابستان میگذرند و به پایان فصل تابستان نزدیک میشویم و میبینیم درگیر مسائل روزمره شدهایم و از بیشتر فعالیتهایی که برای خود برنامهریزی کردهبودیم جا ماندهایم و در زمان باقیمانده تا پایان فصل نیز شرایط تحقق بسیاری از آنها را نداریم، این موضوع باعث ایجاد یاس و ناامیدی در وجودمان میشود. که با نزدیک شدن به روزهای پایانی این احساس به اوج خود میرسد.
۵. داشتن حساسیت به گیاهان و آبوهوا
در آب و هوا و گل و گیاه تابستانی نیز، ذرات آلرژیزا وجود دارد که داشتن حساسیت و آلرژی به آن، باعث تغییرات در خلق و خو میشود و استرس همراه داشتن داروهای ضد حساسیت و یا نداشتن توانایی سپری کردن اوقات فراغت در طبیعت و پارکها به دلیل داشتن آلرژی به آب و هوای تابستان باعث ایجاد افسردگی خواهد شد.
۶. عدم تحمل هوای گرم تابستان
اگر از آندسته از افرادی که به آب و هوای گرم علاقمند هستند بگذریم؛ گروهی از افراد هستند که گرمای هوا برایشان طاقتفرساست و به جای اینکه از نور خورشید انرژی دریافت کنند، در این شرایط، انرژی خود را از دست میدهند و هوای گرم تابستان آنها را دچار کلافگی و گرمازدگی میکند.
افرادی که در هوای گرم دچار کلافگی میشوند مجبورند بیشتر زمان خود را در این فصل در خانه سپری کنند و در نتیجه از بسیاری از فعالیتهای مورد علاقهشان مانند ورزش و تفریح، باز میمانند که همین امر، افسردگی را برایشان بهدنبال دارد. و همچنین گرمای هوا بر عادات غذایی نیز تاثیرگذار است و در بعضی مواقع بیاشتهایی را بههمراه دارد که همین لذت نبردن از خوردن غذا، انسان را دچار افسردگی میکند.
۷. مقایسهی خودمان با افرادی که در تعطیلات خوبی را سپری میکنند
مقایسه کردن روزهای تابستانی خودمان با دیگران، یکی دیگر از عوامل افسردگی تابستانی است. بسیاری از افراد عکس و ویدئو از سفرها و خوشگذارنیهایشان را در صفحات مجازی منتشر میکنند که ممکن است ما با دیدن آنها، دچار حس حسادت شویم ، چراکه که شاید ما به دلیل مسئولیتهایی که داریم و یا شرایط شغلی و مالیمان نتوانیم تابستان را مانند آنها سپری کنیم و همین مقایسه زندگیمان با ظاهر زندگی این افراد، باعث افزایش نارضایتی از زندگی و ایجاد افسردگی در ما خواهد شد.
چه کسانی بیشتر در معرض افسردگی تابستانی قرار دارند؟
با توجه به پژوهشهایی که توسط روانشناسان و دانشمندان دربارهی علائم و نشانههای افسردگی تابستانی انجام شده است؛ مشخص شده بعضی از افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی تابستانی قرار دارند که به شرح زیر است:
۱. افرادی که سابقهٔ ژنتیکی دارند
پژوهشهای انجام شده حاکی بر آن است که از هر سه نفری که به آشفتگیهای عاطفی فصلی مبتلا هستند، دو نفر از آنها سابقهٔ ژنتیکیِ ابتلا به اختلالهای روحی و افسردگی دارند، این بدان معناست که افرادی که در خانوادهٔ خود، شاهد سابقهٔ ابتلا به افسردگی هستند بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به افسردگی تابستانی قرار دارند.
۲. کودکان و نوجوانان
به گزارش مؤسسهٔ ملی سلامت روان آمریکا (NIMH)، خطر ابتلای افراد بالغِ جوان، نوجوانان و کودکان به آشفتگیهای روحی فصلی بیشتر است. این احتمال برای ابتلا به افسردگی تابستانی نیز صدق میکند.
۳. زنان
پژوهشها حاکی بر آن است که زنان بیش از مردان در معرض افسردگی تابستانی قرار دارند.؛زیرا در مواجهه با اختلالهای فصلی ، زنان تا چهار برابر حساستر از مردان هستند.
علائم افسردگی تابستانی
افسردگی تابستانی نیز مانند اکثر اختلالات و بیماریهای روحی دارای علائم و نشانههایی است که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد. لازم به ذکر است که برخی از این علائم در انواع مختلف افسردگی مشترک است.
- بیخوابی
- حواسپرتی
- کاهش وزن
- کلافهشدن از تابش نور خورشید
- احساس اضطراب
- احساس آشفتگی
- احساس ناامیدی
- عدم تمرکز
- سردرگمی در تصمیمگیری
- بیاشتهایی
- بروز تفکرات مرتبط با اقدام به خودکشی
- عدم علاقه به انجام فعالیتهایی که قبلا از انجام آن لذت میبردید
روشهای مناسب برای بهبود افسردگی تابستانی
افسردگیهای فصلی مانند افسردگی تابستانی موقتی هستند و معمولا با پایان فصل، افسردگی مربوط به آن فصل نیز خاتمه مییابد و بیمار خود به خود به سمت بهبودی پیش میرود اما این دلیل نمیشود که در این شرایط خود را رها کنیم تا به مرور زمان بهبود یابیم زیرا با بهرهگیری از راهکارهایی ساده میتوانیم با این افسردگی غلبه کنیم و سلامتی خود را قبل پایان فصل بهدست آوریم و از ادامه فصل لذت ببریم.
راهکارها و روشهای مؤثر برای بهبود اختلال افسردگی تابستانی
۱. اولویتبندی برنامههای روز آینده، قبل از خواب
اگر نمیخواهید با ناامیدی به تختخواب بروید و دوست دارید هر روز با هدف از خواب برخیزید؛ بهتر است پیش از خواب به برنامههای روز گذشتهٔ خود فکر کنید و برنامههای فردای خود را اولویتبندی کنید. این کار باعث جلوگیری از اختلالات خواب و بروز بیخوابیهای ناشی از افسردگی خواهد شد.
به این ترتیب، بیدار شدن از خواب و قرار گرفتن بدن در معرض نور خورشید، بدن شما به دلیل داشتن خواب کافی در شب گذشته، ملاتونین تولید میکند و میزان هورمونها در بدنتان به تعادل میرسد. در تابستان، بیش از آنکه به فکر تاریک و سرد نگهداشتن اتاق خود باشید، باید مطمئن شوید که استراحت کافی داشتهاید.
۲. عینک آفتابی را فراموش نکنید
اگر مجبور هستید که زمان زیادی را در بیرون از خانه بگذرانید عینکهای آفتابی استاندارد را فراموش نکنید. عینکهای آفتابی و یا لنزهای کنترلکننده نور، مانع از بروز آزارها و سردردهای ناشی از نور خورشید میشوند.
۳. برنامهریزی انعطافپذیری داشته باشید
اگرچه داشتن برنامهریزی دقیق، بهترین نتایج را برای رسیدن به اهدافمان برایمان به دنبال دارد اما اگر دچار افسردگی تابستانی هستید بهجای داشتن یک برنامهریزی سفت و سخت، سعی کنید برنامهای منعطف داشته باشید تا به شما آزادی عمل بدهد. زیرا برنامههای سختگیرانه باعث ایجاد استرس و اضطراب در وجودتان میشود و همین استرسهای گاه و بیگاه، باعث تشدید این اختلال روحی خواهد شد.
۴. فعالیتهای سر گرم کننده را در برنامههای روزانهی خود بگنجانید
داشتن برنامههای سرگرم کننده مانند رفتن به کنسرت، رفتن به مهمانیهای دوستانه، رفتن به پارک و گذراندن ساعاتی از روز در دل طبیعت، نه تنها شما را از افسردگی تابستانی دور میکند بلکه اگر دچار این اختلال روحی باشید، تاثیر بالایی در بهبود آن خواهد داشت. پس برنامهریزیهای سرگرمکننده داشته باشید و آنها را حتما اجرا کنید.
۵. ورزش را جزئی از برنامهی روزانهی خود قرار دهید
ورزش کردن باعث افزایش ضربان قلب و تعرق بدن میشود و این امر افزایش انرژی و بهبود شرایط روحی را بههمراه دارد و یکی از بهترین راههای پیشگیری و درمان اختلالات روحی از جمله افسردگی تابستانی است. بهمنظور منظمتر شدن برنامههای ورزشی، بهتر است در باشگاههای ورزشی که دارای سیستم تهویهی مناسبی هستند عضو شوید. و همچنین برای جلوگیری از گرمازدگی، تمرینات ورزشی خود را در زمان صبح یا عصر که از شدت نور خورشید کاسته شده است، انجام دهید.
۶. روابط اجتماعی خود را افزایش دهید
برقراری ارتباط صمیمانه با افرادی دیگر ، برقراری تماسهای تلفنی، شرکت در کلاسهای ورزشی و آموزشی،سفر کردن و آشنایی با افراد مختلف و داشتن روابط اجتماعی و ایجاد روابط اینچنینی میتواند باعث صرف زمان بیشتر در اجتماع شود و این امر برایتان مفید است چراکه هنگام صحبت و برقراری ارتباط با دیگران، احساس ناامیدی کمتری در شما پدید خواهد آمد. اگر وقت بیشتری با مردم بگذرانید، در درمان و پیشگیری از افسردگی تابستانی خود، نقشی مؤثری را ایفا خواهید کرد.
۷. ریلکس کردن و خنک نگهداشتن دمای بدن
ریلکس کردن باعث کاهش استرس و از بین رفتن علائم افسردگی میشود. پس حتما در طول روز زمانی را جهت ریلکس کردن و آرامسازی خود در نظر بگیرید. شما میتوانید با پوشیدن یک لباس راحت و گوش دادن به یک موسیقی ملایم و انجام حرکات یوگا و مدیتیشن، آرامش روحی را به خود هدیه کنید و تمامی نگرانیها و انرژیهای منفی را از درون خود بیرون بریزید و آرامشی عمیق را تجربه کنید. برای آرامسازی خود از مناجات با خدا غافل نشوید چراکه عبادت یکی از روشهای رسیدن به آرامش است.
خنک نگهداشتن دمای بدن نیز، یکی دیگر از روشهای رسیدن به آرامش و دور شدن از کلافگیهای ناشی از گرمای هواست. پس در روزهای گرم تابستانی، یک دوش آب سرد را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
۸. به روانشناس مراجعه کنید
بهرهمندی از کمکهای حرفهای افراد متخصص را فراموش نکنید. رسیدگی به بیماریهای روحی، امر مهمی است که نباید از آن غافل شد.
اگر علائم افسردگی تابستانی شما شدید است و تأثیر جدی و ناخوشایندی بر زندگی شما گذاشته است، بهتر است به سراغ یک روانشناس و درمانگر حرفهای بروید. . برای درمان افسردگی تابستانی خود، اهمیت قائل شوید و از مراجعه به متخصص روانشناس نترسید.
در ادامه این مطلب، تأثیر گرما بر خلق و خو و رابطه آن با پرخاشگری افراد را مورد بررسی قرار دادهایم.
آیا گرمای هوا عصبانیت افراد را تشدید میکند؟
بسیاری از افراد وقتیکه هوا گرم میشود،دچار کلافهگی میشوند و اعصابشان به هم میریزد و زودتر از کوره در میروند. اما این سوال پیش میآید که آیا واقعاً گرمای هوا افراد را پرخاشگر میکند؟ در ادامه، پاسخ این سؤال را از دید پرفسور فرانک تی مکاندرو، محقق و روانشناس امریکایی میخوانیم که نتایج تحقیقات او در رسانههای معتبر دنیا منتشر میشود.
رابطهٔ میان گرما و پرخاشگری
برخی از مردم بر این باورند که هوای گرم باعث بروز عصبانیت و رفتارهای خشونتبار میشود و افزایش دمای هوا با میزان بالا رفتن عصبانیت رابطهی مستقیم دارد. اما در واقع نمیتوان بهطور قطع گفت که این موضوع صحت دارد؛ شاید بهدلیل اینکه در فصل تابستان مردم بیشتر برای خرید و تفریح به خارج از خانه میروند و در نتیجه با تجمع افراد در فضاهای عمومی، احتمال برخورد و درگیری بین افراد افزایش مییابد و همین امر باعث بالا رفتن خشونت و پرخاشگری در فصول گرم سال میشود. از اینرو برای بررسی بیشتر و پاسخ صحیح به این سوال تحقیقاتی انجام شده است که در ادامه به آن میپردازیم:
بررسی تأثیر گرما بر خلق و خو با پژوهشهای آزمایشگاهی و میدانی
آزمایشگاههای متعددی تحقیق دربارهی رابطهٔ میان گرما و پرخاشگری را موضوع آزمایش خود قرار دادهاند. در بیشتر این پژوهشها، افراد در موقعیتهایی قرار داده شدهاند که پرخاشگرانه رفتار کنند. نتیجه این پژوهشها ، رابطهٔ U شکل معکوسی را نشان میدادند که طی آن، پرخاشگری بهواسطهی بالا رفتن دما تا حد مشخصی، تا حدود ۲۶ درجهٔ سانتیگراد، افزایش پیدا میکرد؛ اما پس از آن، اگر دما را بالاتر هم میبردند، میزان پرخاشگری کاهش مییافت.
اما نتایج بهدست آمده از پژوهشهای میدانی نتیجه متفاوتی را نسبت به نتایج پژوهشهای آزمایشگاهی بهدنبال داشت. در پژوهشهای میدانی افزایش دما نسبت مستقیم با افزایش رفتارهای پرخاشگرانه داشته است. روانشناسی بهنام کریگ اندرسون (Craig Anderson) از منابع آرشیوی شهرهای مختلف امریکا برای جمعآوری اطلاعات دربارهٔ نرخ قتل، تجاوز، سرقت و دزدی موتورسیکلت استفاده کرد. درنهایت این روانشناس تأیید کرد که با بالا رفتن دما، جرائم خشونتآمیز هم افزایش مییابند؛ اما در مورد جرائم غیر خشونتآمیز اینطور نبود.
بر اساس پژوهشهای میدانی، پرخاشگری در مناطق گرمتر جهان، سالهای گرمتر، فصلها، ماهها و روزهای گرمتر سال، بیشتر است.
تأثیر گرما بر کمک به همنوعان
وقتی گرما با شلوغی همراه میشود، میزان همراهی و کمک ما به دیگران هم کاهش پیدا میکند. پژوهشها حاکی بر آن است که دمای بسیار پایین یا بالای هوا در زمستان و تابستان، تمایل مردم برای کمک به دیگران را کاهش میدهد. همچنین پژوهشها نشان داده است رانندههایی که خودروشان کولر ندارد، در روزهای گرم سال، عصبیتر و کمطاقت میشوند و در نتیجه بیشتر از دیگران از بوق استفاده میکنند.
تأثیر گرما بر سلامتی
گرمای هوا میتواند روی سلامت انسان هم تأثیر منفی داشته باشد. و در واقع، گرما نهتنها ما را عصبانی میکند؛ بلکه میتواند باعث بیماری ما هم بشود. این موضوع در شهرهایی که هوای گرمتری دارند و یا وجود کارخانهها و حجم بالای وسایل نقلیه و دستگاههای تهویه هوا، باعث شده است دمای هوای آنها بالاتر از شهرهای اطرافشان باشد، بیشتر صدق میکند. آثار استرس ناشی از گرما، میتواند از خستگی و سردرد شروع شود و به حمله قلبی و حتی مرگومیر برسد.
تأثیر گرمای تابستان بر ایجاد اضطراب و افسردگی
بنابر تحقیقات انجمن روانپزشکی و عصبشناسی ژاپن، تغییرات آبوهوا نهتنها میتواند باعث افسردگی شود، بلکه نشانههای اضطراب را هم تشدید میکند.
اگر شما هم با افزایش دما دچار اضطراب میشوید، نگران نباشید، زیرا امری طبیعی است و در واقع نشانههایی که در اثر گرم شدن در انسان ایجاد میشود با نشانههایی که در هنگام رعب و وحشت دچارش میشود، یکسان است
رواندرمانگری بهنام آلن یام (Ellen Yom) میگوید: «کسانی که در گذشته دچار وحشتزدگی شدهاند، بیشتر ممکن است در اثر گرمای تابستان دچار اضطراب شوند.» نشانههای روانی که طی تجربهٔ وحشتزدگی به وجود میآیند، بسیار شدید هستند، بنابراین افرادی که سابقهٔ چنین حملاتی را دارند، ممکن است در ماههای گرم تابستان دچار سطوح بالاتری از اضطراب شوند و همان نشانههای روانی مانند تعریق، تپش قلب، لرزش، تنگی نفس و غش کردن را تجربه کنند.
توصیه کارشناسان
کارشناسها توصیه میکنند برای اجتناب از این نشانهها و به حداقل رساندن آنها، زمانی که دمای هوا و میزان رطوبت خیلی بالاست، تا جایی که امکان دارد، از بیرون رفتن بپرهیزید. همچنین، به نشانههای طبیعی بدن خود هم توجه کنید. حواستان به بیحوصلگی، تحریکپذیری، افکار و نگرانیهای آزاردهنده، خستگی، تنگی نفس و تهوع باشد. همچنین نوشیدن آب کافی، رژیم غذایی سالم و متعادل، خواب کافی و ورزش منظم، میتوانند به درمان اضطراب تابستانی کمک کنند.
نکته پایانی
افسردگی تابستانی میتواند لذت از پیادهروی در زیر تابش نور خورشید و لذت بهره بردن از روزهای دلانگیز تابستان را از برخی افراد بگیرد. اگر از فصل گرم و آفتابی تابستان لذت میبرید و خوشحال هستید که خوشا به حالتان، اما اگر دچار اختلالهای روحی فصلی در گرمای تابستان شدهاید، بهتر است برای بهبود حال روحی خود هرچه زودتر اقدام کنید. آشنایی با مهارتهای جلوگیری از افسردگی فصلی، داشتن شناخت کامل نسبت به وضعیت روحی و آشنایی با مشکلات عاطفی، در پیشگیری از ابتلا به افسردگی تابستانی بسیار مؤثر است. با وجود اینکه افسردگی تابستانی، تنها درصد کمی از افراد را تحت تأثیر خود قرار میدهد، باز هم نباید فراموش کنیم که این اختلال یک بیماری روحی است. رسیدگی به بیماریها و اختلالات روحی موضوعی مهم است که نیاز به پیگیری دارد.
پاسخ دهید