عکاسی با لنز شروع میشود. اگر به تازگی یک دوربین با لنز جداشدنی خریدهاید، احتمالا به فکر خرید لنز دوربین هستید. اما خرید لنز به دانش و اطلاعاتی نیاز دارید که معمولا تازهکارها از آن برخوردار نیستند. در این راهنمای خرید لنز دوربین قصد داریم تمام این اطلاعات را در اختیارتان بگذاریم تا خریدی موفق داشته باشید. با آرادمگ همراه باشید.
دوربین DSLR یا بدون آینه جدیدتان هرچقدر هم که حرفهای باشد، بدون یک لنز خوب نمیتوانید از تمام پتانسیلیش استفاده کنید. پس اگر یک دوربین با لنز جداشدنی خریدهاید، باید به فکر خرید لنز هم باشید. خرید لنز هزینه بیشتری برایتان دنبال دارد اما باعث میشود به کیفیت عکس بهتر برسید و تجربه کاملتری از عکاسی داشته باشید.
اگر سری به فروشگاههای آنلاین بزنید، کلی اصطلاحات تخصصی و حروف عجیب و غریب میبینید. بدون درک همه این اطلاعات تخصصی هم میتوانید لنز بخرید اما انتخاب درست در گروی درک کافی از ویژگیهای اصلی لنزهای دوربین است. در این راهنمای خرید لنز دوربین قصد داریم شما را با این ویژگیها و تاثیر هر کدام روی تجربه و کیفیت عکاسی آشنا کنیم.
راهنمای خرید لنز دوربین
قبل از اینکه سراغ بررسی ویژگیهای مختلف لنزهای دوربین برویم، باید به یک نکته مهم اشاره کنیم. هر کدام از ویژگیها و مواردی که در ادامه به آنها اشاره میکنیم، به یک اندازه مهم هستند. چیزی که اولویت آنها را مشخص میکند، نیازهای شما در عکاسی است. اگر عکاس پرتره هستید، باید به یک سری از ویژگیها توجه کنید و اگر عکاس منظره باشید، ویژگیهای دیگری برایتان مهم خواهد بود. پس قبل از هر چیز نیازها و اهدافتان در عکاسی را شناسایی کنید.
وقتی یک دوربین با لنز جداشدنی میخرید، دیگر مجبور به استفاده مداوم از یک برند و لنزهای متناسب با آن هستید. مثلا دهانههای لنز دوربینهای DSLR نیکون و کانن با هم سازگار نیستند. گاهی دو یا چند کمپانی از دهانههای لنز مشترک استفاده میکنند (مثل پاناسونیک و الیمپوس) اما این امکان استفاده از هر لنزی روی هر دوربینی را به شما نمیدهد. حتی ممکن است همه لنزهای برند دوربینتان به دستگاه شما نخورد. مثلا لنزهای بدون آینه نیکون به دوربینهای DSLR این کمپانی نمیخورند.
فقط به زوم توجه نکنید
دوربینهای DSLR و بدون آینه (بهویژه مدلهای مبتدی) به صورت کیت فروخته میشوند. یعنی یک لنز زوم پایه بین ۵۵-۱۸ میلیمتری تا ۴۲-۱۴ میلیمتری دارند. یک باور غلط رایج درباره دوربینهای با لنز جداشدنی این است که همیشه قابلیت زوم بهتری نسبت به دوربینهای کوچک دارند. اما اکثر اوقات برعکس است. یک لنز ۵۵-۱۸ میلیمتری فقط زوم سهبرابری دارد که خیلی کمتر از زوم ۱۲۵ برابری مدلهای پوینت اند شوت ساده مثل P1000 نیکون است.
معمولا حداکثر زوم لنزهای قابل تعویض، زوم ۱۰ برابری است. اما مقایسه دوربین بدون آینه یا DSLR با دوربین پوینت اند شوت درست نخواهد بود. نکته مهم درباره دوربینهای با لنز جداشدنی، اندازه بزرگ سنسور آنهاست که منجر به افزایش بینظیر کیفیت تصویر میشود. این سنسورهای بزرگ به لنزهای بزرگ هم نیاز دارند. دقیقا به همین خاطر است که دوربینهای کوچک خیلی راحت زوم میکنند اما دوربینهای بزرگتر برای پوشش همان محدوده به چندین لنز نیاز دارند.
اکثر مردم فکر میکنند زوم به معنای مقداری است که میتوان یک جسم را جلو آورد. مقدار زوم (مثلا ۳x) فقط نشاندهنده محدوده بین عریضترین و باریکترین زاویه دید لنز دوربین است. در واقع زوم معیار خوبی برای تعیین میزان انعطاف لنز است. برای اینکه بدانید یک لنز چقدر میتواند اجسام را جلو بیاورد، باید فاصله کانونی را بررسی کنید.
اکثر برندهای دوربین برای تبلیغ دوربینهای پوینت اند شوت از مقدار زوم لنز استفاده میکنند اما دوربینهای بدون آینه و DSLR معمولا با مقدار فاصله کانونی معرفی میشوند.
در ادامه راهنمای خرید لنز دوربین درباره فاصله کانونی بیشتر توضیح خواهیم داد اما همینجا باید به دو نکته اشاره کنیم. فاصله کانونی معمولا به صورت محدوده و با دو عدد نشان داده میشود (مثل ۵۵-۱۸ میلیمتری). اگر فاصله کانونی یک لنز فقط یک عدد داشت (مثلا ۵۰ میلیمتری) آن لنز از نوع پرایم است و اصلا زوم نمیکند. در عوض وضوح و عمق میدان بیشتری دارد و میتواند نور بیشتری دریافت کند.
فاصله کانونی چیست و چرا مهم است؟
یکی دیگر از مواردی که باید در راهنمای خرید لنز دوربین به آن توجه کرد، فاصله کانونی است. فاصله کانونی به طور غیرمستقیم زاویه دید لنز را مشخص میکند. پس هرچه فاصله کانونی لنز بیشتر باشد، قابلیت زوم آن هم بیشتر خواهد بود. فاصلههای کانونی مختلف در شرایط عکاسی متفاوت کاربرد دارند. پس باید از خودتان بپرسید بیشتر دوست دارید چه عکسهایی بگیرید و پاسخ این سوال میزان فاصله کانونی مورد نیاز و نوع لنز را مشخص میکند.
لنز واید میتواند فاصله کانونی ۱۸ یا ۲۴ میلیمتری داشته باشد و این مقدار برای لنز تلهفوتو به ۱۰۰، ۲۰۰، ۴۰۰ و حتی بیشتر هم میرسد. در دوربینهای فول فریم حرکت از لنز واید به تلهفوتو روی درجه ۵۰ میلیمتری رخ میدهد چون این مقدار برای اکثر دوربینها به عنوان فاصله کانونی نرمال شناخته میشود.
همانطور که قبلا گفتیم مقدار فاصله کانونی لنز به نیازهای عکاس بستگی دارد. در ادامه محدودههای فاصله کانونی استاندارد را به شما معرفی میکنیم تا انتخاب برایتان راحتتر بشود.
لنز اولترا واید ۲۴-۱۴ میلیمتری
این لنزها جزو لوازم عکاسی تخصصی محسوب میشوند و معمولا روی کیت دوربین قرار نمیگیرند. زاویه دید این لنزها آنقدر زیاد است که ممکن عکسهایی که با آنها میگیرید، غیرعادی به نظر برسند. علتش هم اینست که چشم انسان قادر به دیدن محدوده دید این لنزها نیست.
با لنزهای واید و اولترا واید میتوانید خودتان را در مرکز عکس قرار بدهید و فقط به ضبط کل صحنه یا سوژه اکتفا نکنید. این نوع لنزها برای عکاسی پرتره مناسب نیستند چون با تمرکز بیش از حد روی سوژه باعث غیرطبیعی شدن اجزای چهره خواهند شد.
لنزهای چشم ماهی یکی از زیرمجموعههای لنزهای اولترا واید هستند. زاویه دید این لنزهای گرد حتی به ۸ میلیمتر هم میرسد.
لنز واید ۳۵-۲۴ میلیمتری
لنزهای کیت اکثر دوربینهای فول فریم از این مقدار فاصله کانونی شروع میشود. فاصله کانونی ۲۴ میلیمتری جایی است که کشیدگی دو طرف عکس که غیرعادی دیده میشود به حالت طبیعی دید انسان نزدیکتر میشود.
این نوع لنزها معمولا توسط روزنامهنگاران و برای ثبت صحنههای زنده و واقعی استفاده میشود. لنز واید آنقدر عرض دارد که بتواند در عین حفظ ظاهر واقعی، حداکثر جزییات و اجزای صحنه را ضبط کند.
لنز استاندارد ۷۰-۳۵ میلیمتری
این محدوده فاصله کانونی (دقیقا بین ۵۰-۴۵ میلیمتر) جایی است که لنز دید واقعی انسان را شبیهسازی میکند. این نوع لنزها برای عکاسی از رویدادهایی مثل مهمانی، عکاسی خیابانی و هر صحنه و ایده زنده و رئالیستی دیگر بسیار مناسب است چون نزدیکترین تصویر به تجربه انسان را ضبط میکند.
لنز تلهفوتوی کوتاه ۱۰۵-۷۰ میلیمتری
لنز کیت دوربین معمولا به این محدوده فاصله کانونی ختم میشوند. جایی که وارد محدوده لنزهای تلهفوتو و پرایم پرتره (حدود ۸۵ میلیمتر) میشود. اگر عکاس پرتره هستید، این یکی از بهترین محدودههای فاصله کانونی برای کارتان است. دید طبیعی این نوع لنز میتواند چهره را بدون ایزوله کردن از پسزمینه متمایز کند.
لنز تلهفوتو ۳۰۰-۱۰۵ میلیمتری
انتخاب این فاصله کانونی بیش از هر چیز به مدل دوربینتان بستگی دارد. اکثر دوربینهای بازار، سنسور کراپ دارند و گذاشتن لنز تلهفوتو روی آنها بیفایده است چون سایز سنسور کوچکتر است و تصویر را کراپ میکند.
لنز ماکرو
این نوع لنزها معمولا فاصلههای کانونی متفاوتی دارند اما این امکان را فراهم میکنند که سوژه را با حداکثر جزییات و از نزدیک ثبت کنید.
کدام لنز برای چه کاری مناسب است؟
اگر دانستن محدوده فاصله کانونی لنزها انتخاب را برایتان سادهتر نمیکند، در این قسمت راهنمای خرید لنز دوربین اطلاعات بیشتری در اختیارتان میگذاریم. اینجا قصد داریم کاربردهای هر نوع لنز را مفصلتر برایتان توضیح بدهیم تا انتخاب برایتان سادهتر بشود.
لنزهای واید معمولا برای عکاسی از مناظر و فضاهای تنگ استفاده میشوند. در مقابل لنز تلهفوتو بیشتر برای عکاسی ورزشی و حیات وحش کاربرد دارد. همانطور که قبلا گفتیم لنزهای پرتره معمولا در دسته تلهفوتوی کوتاه با فاصله کانونی ۵۰ تا ۱۰۵ میلیمتری قرار میگیرند اما این مقدار میتواند بیشتر هم باشد.
اگر بپرسید میشود با لنز واید، پرتره گرفت، جواب مثبت است. چنین امکانی وجود دارد اما باید بدانید لنز واید احتمال کجریختی عکس را بیشتر میکند. دقیقا به همین خاطر است که بینیمان در سلفیهای گوشی بزرگتر دیده میشود چون لنز گوشی هوشمند هم از نوع واید است. البته از همین کجریختی میتوان برای تاکید روی فاصله استفاده کرد و به همین خاطر این نوع لنز در عکاسی ورزشی کاربردهای گستردهای دارد.
لنزهای ماکرو معمولا با لنزهای تلهفوتو یکی گرفته میشوند اما یک تفاوت مهم وجود دارد. این تفاوت در نرخ بزرگنمایی یا نرخ تکثیر لنز ماکرو است. این نوع لنزها معمولا نرخ بزرگنمایی ۱:۱ دارند. یعنی اگر با لنز ماکرو از یک سکه عکس بگیرید، عکسی که لنز روی سنسور میاندازد هماندازه سکه واقعی خواهد بود. حالا تصور کنید در چنین حالتی بعد از پرینت عکس یا تماشای آن در کامپیوتر چقدر جزییات خواهید داشت.
لنز پرایم یا لنز زوم؟
لنز زوم محدوده فاصله کانونی گسترده دارد اما فاصله کانونی لنز پرایم ثابت است. همین تعریف ساده نشان میدهد کار با لنز زوم سادهتر است و انعطاف بیشتری دارد. اما آیا بهترین انتخاب برای شماست؟ در این قسمت راهنمای خرید لنز دوربین با ویژگیها و کارکردهای این دو نوع لنز آشنا خواهید شد.
لنز زوم
به جز لنزهای اصلی ۳x، لنزهای زوم ۷x و ۱۲x هم با نام لنزهای سوپرزوم در بازار موجود است. فاصله کانونی این لنزها در حدود ۲۰۰-۱۸ میلیمتری و ۳۰۰-۲۸ میلیمتری است. بقیه لنزهای زوم هم برای پر کردن نواقص لنز کیت طراحی میشوند؛ مثل لنز زوم ۲۱۰-۵۵ میلیمتری.
این نکته را در نظر داشته باشید که زوم به معنای تلهفوتو نیست. شما میتوانید یک لنز زوم واید داشته باشید که کل فاصله کانونی را در نقطه ۵۰ میلیمتری به کار بگیرد. مثل لنز Sigma 14-24mm f/2.8 zoom که در تصویر بالا میبینید.
اشکال لنزهای زوم – به خصوص لنزهای قوی که محدوده بزرگتری را پوشش میدهند – در کاهش وضوح و نور عکس نسبت به لنزهای پرایم است. لنزهای زوم حرفهای در این زمینه خوب هستند اما معمولا قدرت زوم ۳x دارند و گرانتر از کیتهای لنز زوم و لنز پرایم هستند.
اگر قصد خرید لنز زوم دارید، گزینههای زیادی پیش رویتان قرار دارد. اگر فقط میخواهید چیزی قویتر از لنز کیت دوربین داشته باشید، لنزهای بین ۲۰۰-۵۵ تا ۳۰۰-۷۰ میلیمتری برایتان کافی خواهد بود. در ضمن خودتان را به برند دوربین محدود نکنید. برندهای شخص ثالث مثل Sigma و Tamron برای همه دوربینهای برندهای مختلف لنزهای متنوع میسازند.
لنز پرایم
این نوع لنز که با عنوان لنز فاصله کانونی ثابت هم شناخته میشود، فقط یک میدان دید در اختیارتان قرار میدهد. لنز پرایم یکی از ارزانترین انواع لنزهای موجود در بازار است و در اکثر موارد کیفیت عکس بهتری نسبت به لنزهای زوم دارد. ضمن اینکه عملکردش در نور کم هم بهتر است. اگر قصد خرید لنز مکمل برای دوربینتان را دارید و انتخابتان لنز پرایم است، لنز ۵۰ میلیمتری بخرید. این فاصله کانونی به خاطر قیمت مناسب، کیفیت بالا و عملکرد خوب در نور کم یکی از بهترین پیشنهادها برای عکاسهای تازهکار است.
برخی از لنزهای تخصصی هم بیشتر به شکل پرایم عرضه میشوند. لنزهای ماکرو، لنزهای چشم ماهی، لنزهای پرتره و برخی از لنزهای سوپر تلهفوتو از این دست هستند. لنزهای پرایم معمولا دیافراگم بزرگتری دارند (که با عددی شبیه به f/1.8 نشان داده میشود) و این باعث میشود نور بیشتری وارد دوربین بشود. این نور بیشتر پسزمینه را تیره میکند که مزیت بزرگی برای عکاسی پرتره محسوب میشود.
وقتی لنز پرایم داشته باشید، خیلی کمتر از فلش استفاده خواهید کرد. در صورتی که لنزهای زوم در تاریکی پیش از شب هم به فلش نیاز پیدا میکنند. دلیل دیگر انتخاب لنز پرایم هم میتواند ابعادش باشد. این لنزها نسبت به لنزهای زوم کوچکتر هستند و این استفاده و جابجاییشان را سادهتر میکند.
دیافراگم عریض چرا مهم است؟
وقتی خرید لنز دوربین را شروع کنید، یک موقعیت خیلی برایتان پیش میآید. ممکن است دو لنز ۵۰ میلیمتری از یک سازنده با دو قیمت خیلی متفاوت ببینید. عوامل زیادی میتواند روی قیمت این محصولات با فاصله کانونی یکسان تاثیر بگذارد که مهمترین آنها دیافراگم است. بگذارید ابتدا دیافراگم را به زبان ساده تعریف کنیم: دیافراگم یعنی لنز دوربین به صورت عرضی چقدر باز میشود. دیافراگم با f اندازهگیری میشود و هرچقدر مقدار عدد f کوچکتر باشد، لنز نور بیشتری جذب خواهد کرد. وقتی لنز دوربین را میخرید سعی کنید با دو شرط کمترین مقدار f را بخرید: تا جایی که بودجهتان اجازه میدهد و فاصله کانونی مورد نظرتان کم نمیشود.
شکی نیست که دیافراگم عریضتر، کیفیت عکس بیشتری به همراه دارد. اما بسیاری از فعالیتهای حرفهای عکاسی هم به لنزی با دیافراگم f/1.2 نیاز ندارند. اما اگر زیاد در نور کم (و بدون فلش) عکاسی میکنید، خرید لنزی با دیافراگم f/1.8 تا f/2 هم برایتان به صرفه خواهد بود.
برای اینکه درک بهتری از عرض دیافراگم مورد نیازتان پیدا کنید، یک مقایسه ساده کمک زیادی میکند. دیافراگم اکثر لنزهای زوم کیت دوربین عریضتر از f/3.5 نیست. این را هم در نظر داشته باشید که هرچه بیشتر زوم کنید، دیافراگم کوچکتر میشود. دقیقا به همین خاطر است که مشخصات برخی لنزها به این صورت نوشته میشود: ۱۸-۵۵mm f/3.5-5.6. این یعنی در فاصله کانونی ۱۸ میلیمتری، عریضترین دیافراگم f/3.5 و در فاصله ۵۵ میلیمتری عریضترین دیافراگم f/5.6 است. به عبارت دیگر، حداکثر دیافراگم در طول محدوده زوم تغییر خواهد کرد.
تثبیتکننده تصویر را فراموش نکنید
اگر تازهکار هستید، این بخش از راهنمای خرید لنز دوربین برایتان خیلی مهم خواهد بود. اکثر دوربینهای بدون آینه یک تثبیتکننده تصویر توکار دارند که لرزشهای حین عکاسی را خنثی میکند. اما این امکان به ندرت در دوربینهای DSLR دیده میشود. اگر میخواهید این ویژگی را به یک دوربین اضافه کنید، باید سراغ لنزهای تثبیتشده بروید.
برندهای مختلف از علامتهای متفاوت برای نشان دادن این ویژگی در لنزهایشان استفاده میکنند. کانن از IS (مخفف Image Stabilization)، نیکون از VR (مخفف Vibration Reduction) و سونی از OSS (مخفف Optical Steady Shot) استفاده میکنند.
البته تثبیتکننده همیشه برای عکاسی ثابت ضروری نیست (عکاسی با سرعت شاتر بالا هم میتواند وضوح عکس را بالا ببرد). اما هنگام عکاسی در نور کم با سرعت شاتر پایین، ضبط ویدیو در شرایط مختلف یا استفاده از فاصله کانونی زیاد، تثبیتکننده تاثیر زیادی روی افزایش کیفیت عکس خواهد داشت.
تثبیتکننده بیشتر در لنزهای زوم به کار میرود چون در لنزهای پرایم دیافراگم عریض امکان عکاسی با سرعت شاتر بالا را فراهم میکند.
بهترین لنزها را بشناسید
باز هم یادآوری میکنیم که بهترین لنز به نیازهای شما بستگی دارد. اما اگر بخواهیم چند لنز برای دوربینهای مختلف و نیازهای تازهکارها معرفی کنیم، موارد زیر از بهترینها خواهند بود.
- لنز ۵۰mm f/1.8 – این لنز پرایم یک آپگرید عالی برای هر دوربینی است. به ویژه اگر دنبال عکاسی پرتره، عکاسی در نور کم یا تیره کردن پسزمینه عکسهایتان باشید. یکی از مهمترین مزیتهای این لنز قیمتش است. لنزهای پایه ۵۰ میلیمتری معمولا کمتر از ۲۰۰ دلار قیمت دارند. سایر لنزهای پرایم خوب ۳۵، ۸۵ و ۱۰۵ میلیمتری هستند که قیمتشان کمی بیشتر است.
- لنز ۱۴-۲۴mm f/2.8 – این لنز اولترا واید برای عکاسی خیابانی و عکاسی منظره بینظیر است و دیافراگم آن از اکثر لنزهای کیت روشنتر است.
- لنز ۷۰-۳۰۰mm – لنزهای تلهفوتوی حرفهای برای عکاسی ورزشی و حیات وحش معمولا گران هستند اما لنز ۷۰-۳۰۰mm گزینه خوب و ارزانی برای تازهکارهاست. این لنزها زوم خیلی روشن نیستند و به همین خاطر آنها را برای عکاسی در نور شب پیشنهاد نمیکنیم اما ابزار جانبی خوبی برای اکثر عکاسان در حوزههای مختلف هستند.
- لنز ۱:۱ Macro lens – اگر به دنبال حداکثر جزییات در سایز کوچک هستید، لنز ماکرو بخرید. لنزهای ماکرو با فاصلههای کانونی مختلف عرضه میشوند اما چیزی مهمتر از فاصله کانونی دربارهشان وجود دارد. نرخ بزرگنمایی آنها باید ۱:۱ باشد تا بتوانید کاملا به اجسام نزدیک بشود. اگر محدودیت بودجه دارید، نرخ بزرگنمایی ۱.۲:۱ و ۲:۱ هم خوب است. در ضمن اگر میخواهید از اجسام ریز و متحرک – مثل حشرات – عکاس کنید، لنز ماکرو با فاصله کانونی بالا انتخاب کنید.
سخن آخر
این اطلاعات به شما کمک میکند لنز بهتری بخرید. فراموش نکنید همه مواردی که در راهنمای خرید لنز دوربین به آنها اشاره کردیم، به یک اندازه مهم هستند و اولویتشان به نیازهای شما بستگی دارد.
اگر دنبال بهبود کیفیت فیزیکی عکسهایتان هستید، خرید لنز بهترین روش است. لنزهای پرایم این کیفیت را با قیمت کمتر برایتان فراهم میکنند. تا جایی که پولتان اجازه میدهد، سراغ محدوده فاصله کانونی گستردهتر بروید.
پاسخ دهید