استان زیبای چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌های غربی ایران است که به سبب مرتفع بودن این استان، به بام ایران شهرت یافته است.
با آراد مگ همراه می‌شویم تا ما را با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بام ایران آشنا کند.
چهارمحال و بختیاری
استان چهارمحال و بختیاری که یکی از استان‌های غربی ایران و از بخش‌های کوهستانی فلات مرکزی کشور محسوب می‌شود، یک درصد از کل وسعت ایران را به خود اختصاص داده است و بیست و دومین استان پهناور ایران به شمار می‌رود. مرکز چهارمحال و بختیاری شهر کرد است. این استان از شرق به استان اصفهان، از غرب به استان خوزستان، از جنوب به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و از شمال غربی به استان لرستان محدود می‌شود. شهرستان‌های استان چهارمحال و بختیاری ، شهر کرد، بروجن، لردگان، فارسان، اردل، کوهرنگ، کیار، بن، سامان و خانمیرزا می‌باشند. اهالی این منطقه به زبان‌های لری، بختیاری، فارسی و ترکی صحبت می‌کنند.
این استان با میانگین ارتفاع حدود ۲۱۵۳ متر، بلندترین ارتفاع کشور را به خود اختصاص داده است و به همین سبب به بام ایران شهرت یافته است.
چهارمحال
منطقه چهارمحال، پیشینه‌ای ۹۰۰۰ هزار ساله دارد و با توجه به سفالینه‌ها و ابزارهای سنگی که بر روی تپه‌های باستانی کشف شده است و همچنین بر اساس آثار تاریخی به جای مانده در شهر هفشجان، قدمت این استان را به هزاره هفتم قبل از میلاد تخمین زده‌اند.
بختیاری
بختیاری ک هدر غرب منطقه‌ی فارس و ترک‌نشین چهارمحال قرار دارد، هزاران سال است که محل سکونت انسان‌ها دردوره‌های مختلف تاریخ است. با توجه به امکانات طبیعی مناسب از جمله آب، جنگل، مراتع، بارندگی مناسب، آبگیرهای فراوان و درّه‌های مستعد برای کشاورزی، که در این منطقه وجود دارد، این سرزمین را به یکی از بهترین زیستگاه‌ها و محل سکونت اقوام مختلف در دوره‌های گوناگون تبدیل کرده است. همچنین بلندی‌ها و دامنه‌های زاگرس نیز محیط مناسبی برای رویش نباتات و گونه‌های مختلف حیوانات بوده است که این نیز یک امتیاز بزرگ برای سکونت در این منطقه محسوب می‌شد.
جاذبه‌های چهارمحال و بختیاری
حال که کم و بیش با این استان و پیشینه آن آشنا شدیم، با ما همراه باشید تا شما را با جاذبه‌های طبیعی چشم‌نواز و آثار تاریخی چهارمحال و بختیاری آشنا کنیم.
دره عشق چهارمحال و بختیاری
در شهرستان اردل، ۱۳۰ کیلومتری شهرکرد، یکی از جاذبه‌های چهارمحال و بختیاری جا خوش کرده است. برای دیدار با این جاذبه طبیعی، باید وارد جاده شهرکرد به ایذه شوید و بعد از پشت‌سر گذاشتن جاده‌ای زیبا با درختان بلوط و دیدار با رود کارون و همچنین گذر از باغ‌های انار روستای داروک به یکی از بهترین و زیباترین جاذبه‌های این منطقه خواهید رسید.
تغییر ارتفاعات در فواصل کم این منطقه، باعث شده است تا در حدود دو هزار متر، شاهد آب و هوای گوناگونی باشیم. این تنوع آب و هوایی بر جنس سنگ‌ها، شکل و شیب دامنه‌ها و پوشش گیاهی تاثیرگذار بوده و تنوع در آنها این تداعی یافته است.
دیدنی‌های دره عشق
رودخانه کارون
رودخانه کارون، از میان دره عشق می‌گذرد و به این منطقه و روستاهای اطراف آن حیات می‌بخشد.
آبشار عشق
در قسمت‌هایی از دره عشق، آبشارهای متعددی وجود دارد که مهمترین و زیباترین آن آبشار عشق نام دارد که با سرعت بالایی از دل کوه بیرون میآید و از ارتفاع ۱۰۰ متری به پایین می‌ریزد. این آبشار در کنار انارستان و شالیزارهای منطقه قرار دارد و زیبایی چشم‌نوازی را به این محیط بخشیده است.
چشمه‌ها و روستاها
چشمه سارها نیز دیگر جاذبه‌ی این دره هستند که تعدادی از آنها دارای آب معدنی گوگردی هستند و خواص بالایی دارند. نمونه‌ای از این چشمه‌ها در روستایی با نام معدن در میان همین دره قرار دارد.
روستاهای زیبایی در اطراف دره عشق وجود دارند که از میان آنها می‌توان به گل سفید، جوزستان، پوراز، برنجگان، دورک، دره عشق، سرکون بالا و سرکون پایین، دره بید، دره یاس، سررک، گل کله و معدن اشاره کرد.
منطقه حفاظت‌شده هلن
یکی دیگر از جاذبه‌های زیبای دره عشق، منطقه حفاظت‌شده هلن با وسعت حودو ۴۰ هکتار است که مملو از درختان بلوط است. این منطقه دارای گونه‌های گیاهی ارزشمند و متنوعی از جمله بلوط غرب، گز، بادام، ارژن، گون، زالزالک و جانداری همچون شغال، تشی، گراز، خرگوش، خرس قهوه ای، عقاب طلایی، افعی است. نام این منطقه به احترام پرستار آمریکایی که در سال ۱۹۳۱ در این محل،به مداوای مردم می پرداخته، هلن گذاشته شده است.
پل سیمی کوچ‌رو
پل سیمی کوچ‌رو از دیگر جاذبه‌های این منطقه است. این پل سیمی که میان دره عشق و روستای دو پلان قرار دارد، در گذشته محل عبور و مرور کوچ عشایر بوده است و اکنون تنها یک اثر هنری به شمار می‌رود. این پل سیمی از ۸ رشته سیم ضخیم ساخته شده که به وسیله ی میخچه‌های محکم فلزی به دو طرف دره متصل گشته‌اند. برای پوشاندن کف و دیواره کوتاه پل از تخته‌های چوبی استفاده شده تا مسیر مطمئنی برای عبور انسان و حیوان از روی دره به وجود آید. تناسبات و محاسبات این پل به قدری دقیق بوده که به هنگام عبور انسان یا حیوان کمترین حرکت تناوبی نداشته باشد.
رفتینگ
رفتینگ، قایق سواری و گشت و گذار بر روی آب های خروشان است که امروزه به عنوان تفریحی سراسر هیجان، جایگاه خوبی را در میان گردشگران دارد
از آنجایی که رود کارون دارای شیب مناسبی است، می‌توان سوار بر قایقی کوچک بر روی فراز و نشیب‌های آب رودخانه پیش رفت و رفتینگ هیجان‌انگیز را در این منطقه تجربه کرد.
گشت‌گذار در طبیعت بکر و رویایی این منطقه، پیکنیک در کنار عزیزان، عکاسی از جاذبه‌های طبیعی بی‌شمار، کوهنوردی و ماهیگیری از دیگر تفریحاتی است که نصیب کسانی می‌شود که به این منطقه سفر می‌کنند. فصول بهار و تابستان، بهترین زمان سفر به دره عشق است.
پل زمان خان شهرکرد
زاینده رود، بزرگترین رودخانه فلات مرکزی ایران که از کوه‌های زاگرس مرکزی سرچشمه می‌گیرد و در نهایت به تالاب گاوخونی می‌ریزد، در طول این مسیر میزبان پل‌های تاریخی متعددی است. زمان‌خان نیز یکی از این پل‌های تاریخی است که با ۳۲ متر طول و ۴.۵ متر عرض در ارتفاع ۱۲ متری از بستر زاینده رود قرار گرفته است. قرارگیری آن در منطقه‌ای خوش آب وهوا، آن را به یک مقصدی محبوب تبدیل کرده است.
بدنه‌ی این پل از آجر است و در آن از ملات گچ و ساروج استفاده شده است. صخره‌ای که پل بر روی آن احداث شده نقش یک پایه و موج شکن را دارد تا امواج خروشان زاینده رود آسیبی به پل نرساند. نام پل زمان‌خان، به عنوان اثری تاریخی در فهرست آثار فرهنگی ایران نیز قرار دارد.
رفتینگ در زاینده رود، ماهیگیری در بستر زاینده رود که محل زیست ماهی قزل‌آلای وحشی است، پیکنیک و عکاسی از طبیعت بی‌نظیر آن، از تفریحاتی است که نصیب گردشگران پل زمان‌خان می‌شود.
آبشار آتشگاه
در ۲۰ کیلومتری، روستای سردشت شهرلرگان استان چهارمحال و بختیاری و در روستایی زیبا با نام آتشگاه، آبشاری با همین نام جا خوش کرده است. این آبشار بعد از سقوط، در مسیری ۳ کیلومتری، روان است و منظره‌ای زیبا را پدید آورده است. پستی و بلندی های دره ای که آتشگاه در آن قرار دارد سبب شده تا مجموعه آبشارهای پلکانی به وجود بیاید که شما را در مسیر رسیدن به آبشار اصلی همراهی می کنند و از طرفی باعث زیباتر شدن منطقه شده اند. تعداد این آبشارها از ۷ تا ۱۰ عدد بیان شده در فصول مختلف متفاوت است.
این آبشار خروشان و زیبا که به آبشار مینیاتوری نیز شهرت دارد، با داشتن منابع طبیعی بکر در اطراف آن، گردشگران فراوانی در طول سال به ویژه فصل تابستان که دارای هوای دلپذیری است به سوی خود جلب می‌کند. آب‌بازی، گشت و گذار در طبیعت، عکاسی از منابع طبیعی و چشم‌نواز، پیاده‌روی و صخره‌نوردی از تفریحات این منطقه به شمار می‌روند.
چشمه دیمه کوهرنگ
۱۰ کیلومتر آن‌طرف‌تر از شهر چلگرد که در مرکز کوهرنگ قرار دارد، روستایی زیبا با نام دیمه به چشم می‌خورد، در این روستا با گذر از خانه‌های روستایی باصفا و طبیعت بی‌نظیر آن به چشمه‌ای جوشان با نام چشمه دیمه می‌رسیم که آب آن، به سبب داشتن املاح معدنی یکیاز بهترین آب‌های جهان به شمار می‌رود و برای پوسیدگی دندان و درمان سنگ کلیه بسیار مفید است. با وجود این ویژگی‌ها، آب این چشمه را روانه‌ی کارخانه آب معدنی کوهرنگ می‌کنند و تا بعد از بسته‌بندی به نقاط مختلف ایران و جهان صادر شود.
درختان بلند بلوط، کیکم که درختی از خانواده‌ی افرا است و دیگر درختان سردسیری در اطراف چشمه مراتع حاصلخیز، به چشم می‌خورد که پوشش گیاهی این منطقه محسوب می‌شوند.
گرگ، روباه، شغال، کفتار و پرندگانی همچون کبک نیز حیواناتی هستند که در این منطقه زندگی می‌کنند. پیکنیک، گشت و گذار و پیاده‌روی در طبیعت و عکاسی از مناطق بکر، از تفریحات این منطقه محسوب می‌شود. فصل بهار و تابستان، بهترین زمان سفر به روستای دیمه است، چراکه از هوای دلپذیری برخوردار است. اما این منطقه در اردیبهشت‌ماه به سبب رویش لاله‌ها بسیار دیدنی است.
تالاب بین‌المللی چغاخور
تالاب بین‌المللی چغاخور، تالابی زیبا با وسعت ۲۳۰۰ هکتار در ارتفاع ۲۱۰۰ متری کوهستان مرکزی زاگرس در میان دشتی سبز به وسعت ۷۰۰ هکتار و در دامنه ارتفاعات برآفتاب در شمال وکلار در نزدیکی شهر بلداجی واقع شده است. این تالاب که از جاذبه‌های گردشگری استان چهارمحال و بختیاری به شمار می‌رود، در مسیر جاده شهرکرد به خوزستان قرار دارد.
از سال ۷۸ به دلیل گونه های جانوری نادر در اطراف این تالاب و شرایط متنوع زیستی آن سازمان حفاظت محیط زیست آن را منطقه شکار ممنوع اعلام کرده است و آن را تحت پوشش و حمایت خود گرفته است. منطقه ی شکار ممنوع تالاب تا ۲۵۰۰ هکتار مساحت دارد.
پوشش گیاهی و جانوری
در این منطقه گیاهان شناور و نم پسند چون بید، مرغ جگن، پتامژتون، پلى گونیوم و ساز یافت می‌شود. و زیستگاه پرندگاانی همچون لک لک سفید، کشیم، باکلان، فلامینگو، شکارى ها، حواصیل، اکراس، قو، سلیم و کاکایى ها و خروس کولی، انواع مرغابی، غاز و اردک، آنقوت، چنگر و انواع حواصیل است که علاقه مندان به دنیای پرندگان را به اینجا می‌کشاند.
در آب چغاخور گونه‌های مختلف ماهی مانند ماهى گورخرى، زرده پر، عروس و کپور، فیتوفاک، آمور و شیرماهی نیز زندگی می‌کنند. به سبب عدم وجود آلاینده در آب تالاب، ماهیان این تالاب از ارزش غذایی بالایی برخوردارند
منطقه حفاظت‌شده چغاخور محل زندگی خزندگانی نظیر انواع مارها، بزمجه، لاک‌پشت آبزى و پستاندارانی چون گراز، شغال، سمورسنگى، شنگ، روباه، خرگوش، گرگ، انواع قرباغه نیز می‌باشد.
تفریحات در تالاب چغاخور
عکاسی از تالاب و طبیعت چشم‌نواز اطراف آن، پرنده‌نگری، ماهیگیری، قایق‌سواری، دوچرخه‌سواری، کوهنوردی و دیدار با دشت شقایق از تفریحات در تالاب چغاخور به شمار می‌رود.
هترین فصل برای سفر به تالاب چغاخور، بهار و تابستان است که این منطقه از آب و هوای مطبوع و دلپذیری برخوردار است اما فصل زمستان آن نیز به جهت یخ زدن تالاب و سفیدپوش شدن کوه‌های اطراف آن، بسیار تماشایی است.
روستای سرآقاسید چهارمحال و بختیاری
روستای سرآقاسید در استان چهارمحال و بختیاری و در ۱۳۴ کیلومتری شهرکرد قرار دارد. این روستا در دامنه قله هفت تنانِ رشته کوه زاگرس و در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است و کوه کنگله از شمال، کوه نرمه از شمال شرق و کوه وند و خیمه از جنوب، آن را در بر گرفته‌اند. این روستا که به ماسوله زاگرس شهرت دارد، جلوه نابی از معماری پلکانی را به نمایش می‌گذارد. خانه ها دارای دو بخش مجزا برای سکونت اهالیِ خانه و نگهداری دام و طیور و انبار هستند. در این روستا هم مانند آنچه که در سایر روستاهای پلکانی دیده می شود، پشت بام منزل پایینی، حیاط خانه بالایی و محل گذر ساکنان روستا است.
فضای بومی روستا همچنان بکر و دست‌نخورده باقی مانده است و اهالی ساده و بی‌آلایش روستا حس صداقت و امنیت را به گردشگران منتقل می‌کنند. با سفر به این روستا می‌توانید یک زندگی بومی را تجربه کنید و چند روزی را به دور از زندگی شهرنشینی، سپری کنید. در فصول گرم سال، همیشه فرصت همنشینی با عشایر را در سفر به این روستا دارید چرا که سرآقاسید اتراقگاه ییلاقی عشایرِ منطقه در بهار و تابستان است.
جاذبه‌های روستا
بارگاه امامزاده سرآقاسید
یکی از دیدنی‌هایی روستا، با قدمتی ۶۰۰ ساله، که در واقع هسته اصلی روستا به شمار می‌رود، بارگاه مقدس سیدآقا عیسی است که با پنج واسطه به امام هفتم (علیه السلام) می‌رسد و به سید صوفی و امامزاده سرآقاسید شهرت دارد.
چشمه نمک
چشمه و حوضچه نمک، یکی از جاذبه‌های این روستا به شمار می‌رود که در ۲۰ کیلومتری روستا واقع شده است. حوضچه‌هایی در حوالی این چشمه ساخته شده است که آب چشمه به آنها می‌ریزد. زنان روستا از این حوضچه‌ها، نمک برداشت می‌کنند. به سبب اینکه این منطقه از آب و هوایی کوهستانی برخوردار است، از این رو بهترین زمان سفر به این روستا فصل تابستان است.
در سفر به این روستا، خوردن آش کاردین، آش برگ، نان کَلگ که از میوه درخت بلوط تهیه می‌شود و همچنین کباب ناب بختیاری که گوشت قرمز تازه و گوشت پرندگان تهیه می‌شود را هرگز فراموش نکنید.
آبشار شیخ علی‌خان، غار یخی چما، پیست اسکی چلگرد و کوه‌های زردکوه بختیاری، از جاذبه‌های دیدنی چهارمحال و بختیاری هستند که در نزدیکی روستای امامزاده سرآقاسید قرار دارند.
قلعه دزک
قلعه دزک که یکی از مهمترین پایگاه بختیاری در زمان مشروطیت و فتح تهران به شمار می‌رفته، در جنوب شرقی روستای دزک واقع شده است. این قلعه، عمارت و منزل مسکونی چند نسل از ایلخانان بختیاری بوده است. این بنای تاریخی شامل دو طبقه است که در ابتدا به منظور استفاده به عنوان یک قلعه و با ساختار نظامی بنا شد اما به مرور زمان و با توجه به تزیینات داخلی و طراحی اتاق‌ها، شکل کاخ به خود گرفت و به نوعی کاخ‌قلعه بدل شد. طبقه اول قلعه دارای یک هشتی ورودی در وسط است که از دو طرف به محوطه بزرگ قلعه منتهی می‌شود. در دو طرف هشتی، چهار ایوان دیده می‌شود که دو تا از آنها رو به شمال و دو تای دیگر رو به جنوب ساخته شده‌اند.
تزیینات قلعه
تالار سفره‌خانه، یکی از مهمترین بخش‌های این قلعه محسوب می‌شود که دارای تزیینات گچ‌بری و قاب کتیبه‌های تسمه‌دار است. در این تالار یه تخته فرش ۵۰ متری با قدمتی ۹۰ ساله که از ممتازترین فرش‌های بختیاری از لحاظ بافت و نقشه بوده است، قرار دارد. در کنار سفره‌خانه، اتاقی با نام اتاق آیینه قرار دارد که از بخش‌های ویژه‌ی قلعه به شمار می‌رود. تزیینات تالار بسیار باشکوه و به سبک قصرهای اروپایی با آینه تزیین شده است..
بنای قلعه با توجه به آب و هوای منطقه، مشرف به کوهستان و رو به قبله بنا شده، به طوری که اتاق‌های طبقه اول از نور و گرما در فصول سرد برخوردار و در فصول کرم بسیار خنک هستنند. جالب است بدانید که «علامه دهخدا» به مدت شش ماه در این قلعه اقامت داشته و به گفته ایشان، نوشتن کتاب «امثال و حکم» در این قلعه به ذهن‌شان رسیده است.
هم اکنون در طبقه دوم کاخ‌قلعه دزک، موزه پوشاک و در حیاط کناری این قلعه، موزه سنگ استان چهارمحال و بختیاری راه‌اندازی شده است. در این موزه، سنگ‌هایی از دوره صفویه تا قاجار و تصاویری از نمونه‌های پوشاک بختیاری در زمان گذشته، به نمایش گذاشته شده است.
گردشگاه پیرغار
مکان تفریحی پیرغار که یکی از جاذبه‌های گردشگری استان چهارمحال بختیاری به شمار می‌رود، در روستای ده چشمه، شهرستان فارسان قرار دارد. این مکان با ارتفاع ۲۰۰۰ متر از سطح دریا علاوه بر داشتن طبیعتی زیبا و رودخانه‌ای خروشان، دارای یکی از مهمترین کتیبه‌های تاریخ معاصر و عصر مشروطیت است.
آبشار پیرغار
یکی از مهمترین جاذبه‌های این گردشگاه، آبشار زیبای پیرغار است که نامش را از غاری آهکی و ناشناخته می‌گیرد. این آبشار یکی از زیباترین آبشارهای فصلی ایران و استان چهارمحال و بختیاری است که بعد از سرازیر شدن، بسیاری از کشتزارهای روستای ده‌چشمه را سیراب می‌کند.
کتیبه پیرغار
ازدیگر جاذبه‌های این منطقه، کتیبه‌های پیرغار هستند که بر روی قسمتی از رشته‌کوه زاگرس، روی تخته سنگی به زبان فارسی کنده‌کاری شده‌اند. این سه سنگ‌نوشته که قدمت آنها به دوره قاجاریه باز می‌گردد، نقش بختیاری‌ها را در انقلاب مشروطه روایت می‌کنند. نوع خط این کتیبه‌ها نستعلیق است. نام کتیبه‌های پیرغار از سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.
در کنار درب ورودی مجموعه تفریحی پیرغار یک برد سنگی (شیر سنگی) قرار دارد که مربوط به دوره قاجاریه است.
این منطقه به سبب موقعیت جغرافیایی و نزدیکی به شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری مکان مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت گردشگران به‌شمار می‌رود و با داشتن چشمه پرآب، آبشار زیبا و درختان سرسبز در فصول مختلف سال به‌ویژه بهار و تابستان، گردشگران و طبیعت‌دوستان بسیاری را به سوی خود جلب می‌کند. این منطقه در تابستان و بهار یکی از شلوغ‌ترین مراکز گردشگری استان چهارمحال و بختیاری به‌شمار می‌رود.
آبشار زردلیمه
در قسمت غربی شهرستان اردل استان چهارمحال و بختیاری، منطقه‌ای به نام دیناران قرار دارد که آبشاری زیبا در آن جا خوش کرده است. این آبشار در میان صخره‌ها و کوه‌های بلند زاگرس در انتهای درهای سرسبز به نام زردلیمه رخ‌نمایی می‌کند. ارتفاع آبشار زردلیمه، ۴۰ متر و عرض تاج آن حدود ۶۵ متر است که یکی از عریض‌ترین آبشارهای کشور محسوب می‌شود.
کوهستان های مرتفع، رودخانه ای زیبا به ننام بازفت، جنگل، مراتع سرسبز، پل خدا آفرین، ایل راه باستانی و سنگ حجاری شده ۶۰۰۰ ساله، از دیگر جاذبه‌های این منطقه به شمار می‌روند.
جنگل‌های پراکنده بلوط، معروف‌ترین نوع پوشش گیاهی در کوهپایه‌های زاگرس است که دومین منابع طبیعی جنگلی کشور، پس از جنگل‌های شمال کشورمحسوب می‌شوند ودر واقع ریه‌های تنفسی زاگرس هستند. گون، گونه اصلی مرتعی این ناحیه، درختان بادام وحشی و صنوبر از دیگر پوشش گیاهی این ناحیه به شمار می‌رود. دره لیمه، اقلیمی گرم سیری دارد و بهترین فصل سفر به این منطقه فصل بهار و از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت ماه است.
مجموعه تاریخی چالشتر
مجموعه تاریخی چالشتر در ۸ کیلومتری شمال غرب شهر کرد، استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد که بیانگر پیشینه چهارمحال است و قدمت آن به دوران صفویه باز می‌گردد. این مجموعه تاریخی از قلعه خان، خانه ستوده، خانه آزاده، خانه اسحاقی‌ها، خانه منزوی، خانه گله‌داری، خانه طالب‌زاده و مسجد جامع تشکیل شده است. مجموعه چالشتر، در زمینی به وسعت ۱۲ هزار مترمربع ساخته شده است. بنای شمالی این مجموعه تا دهه هفتاد هجری شمسی، مورد استفاده قرار می‌گرفت اما بخش زیادی از بنای جنوبی ویران شده است.
قلعه تاریخی چالشتر
قلعه تاریخی چالشتر که به آن قلعه خانی یا خانه تاریخی خدا رحم خان نیزگفته می‌شود بخشی از این مجموعه است، که حدود ۱۲۰ سال پیش، در دوران قاجار در چالشتر ساخته شده است. خانه ستوده چالشتر قسمتی از قلعه چالشتر است که به‌عنوان بخش اندرونی و حاکم‌نشین قلعه، در اواخر دوران حکومت قاجاریان به منظور سکونت یکی از خان‌های آن زمان یعنی خدا رحم خان و پسرش ستوده احداث شد که با توجه به معماری و تزیینات به کار رفته در آن، قدمت آن به اوایل قرن ۱۴ هجری قمری تخمین زده شده است. نقاشی‌ها زیبا با موضوعات افسانه‌ای و ازاره‌های سنگی از تزیینات به کار رفته در این اثر تاریخی به شمار می‌روند.
در حال حاضر سه موزه با عنوان‌های موزه کار و زندگی، موزه مردم‌شناسی و موزه آثار سنگی دایر شده است که وسایلی همچون ابزارآلات کشاورزی، لباس‌های روستایی، سنگ‌نوشته‌ها، کتیبه و وسایل زندگی به معرض نمایش قرار گرفته شده است.
مسجد جامع شهرکرد
مسجد جامع شهرکرد، از لحاظ معاری و وسعت، باارزش‌ترین و مهمترین مسجد استان چهارمحال و بختیاری به شمار می‌رود و تنها مسجد چهار ایوانی این استان است. این مسجد که با نام مسجد خان نیز شناخته می‌شود. در مرکز شهرکرد واقع شده است.
مسجد جامع با وسعت دو هزار و پانصد متر، چهار ایوانی و دارای دو شبستان زمستانه و بهاره و یک صحن بزرگ حدود هفتصد متری است. شبستان زمستانه در ضلع غربی صحن و به عمق یک متری زمین قرار دارد و دارای ستون‌های سنگی در زیر طاق و گنبد است. شبستان بهاره با گنبد مرکزی و گنبد خانه‌های جانبی، در ضلع جنوبی واقع شده و حجره‌ها و رواق، صحن مسجد را دربر گرفته‌اند. سبک معماری مسجد به مسجد حکیم اصفهان شباهت دارد. از ویژگیهای معماری و هنری مسجد می‌توان به کاشی‌کاری هفت رنگ، طاق نماها، حوض، طاق‌نماهای جناقی، آجرکاری، درهای چوبی، گره چینی و منبر منبت‌کاری شده اشاره کرد.
تزیینات مسجد
این مسجد دارای سه در ورودی است که در شمال، شرق و غرب آن واقع شده‌اند. طاق‌های جناقی و نیم گنبد از سمت جلو و عقب این ورودی‌ها را پوشش داده‌اند. طاق‌نماهایی با عمق حدود پانزده سانتی‌متر در راهروهای ورودی ایجاد شده و با کاشی هفت رنگ تزیین شده‌اند. ایوان اصلی در جلوی گنبد و با ارتفاع بیشتری نسبت به شبستان‌ها و طاق نماهای طرفین قرار دارد و سقف کفپوش آن با قطاربندی‌ها و تزئینات آجری شکل گرفته است. محراب زیر گنبد دارای لچکی و پشت بغل‌های کاشی خشت هفت رنگ است.
یکی از مصالحی اصلی که در ساخت این بنا مورد استفاده قرار گرفته، کاشی است که در انواع هفت رنگ، لاجوردی و فیروزهای کار شده‌اند و بیشتر آنها را کاشی هفت رنگ با نقوش اسلیمی که در اکثر بناهای دوره قاجار نیز از آن استفاده می‌شد، تشکیل داده است. کاشی‌های فیروزهای و لاجوردی نیز در برخی از طاق‌نماها به‌کار رفته که مشتمل بر آیاتی از قرآن کریم و ادعیه مختلف است. پشت نعل‌های داخل صحن از کاشی‌های هفت رنگ و بدنه شمالی نیز کاشی‌هایی که شامل آیات قرآن و اشعار محتشم کاشانی است، نصب شده است.
تزیینات و کاشی‌کاری‌های به کار رفته در این مسجد، بسیار تماشایی است و نظر هر گردشگری را به سوی خود جلب می‌کند.
پارک ملی تنگه صیاد
پارک ملی تنگه صیاد با مساحتی حدود ۲۷ هزار هکتار در استان چهارمحال و بختیاری و در ۱۵ کیلومتری شهرکرد واقع شده است. این حیات‌وحش باورنکردنی شامل مناطق حفاظت‌شده و پارک ملی می‌باشد و از تنوع حیات‌وحش زیبایی‌های طبیعی منحصر به فردی است که نظر گردشگران فراوانی را به سوی خود جلب کرده است.
در این تنگه حدود ۷۰ چشمه بزرگ و کوچک دیده می‌شود که آب مورد نیاز پارک ملی را فراهم می‌کنند. از جماه این چشمه‌ها می‌توان به چشمهی تنگه صیاد، نساء بنو، دره خرس، چشمه ماران و کاسه‌چی اشاره کرد. که جریان آب در فواصل نمختلف در این چشمه‌ها گوناگون است.
پوشش گیاهی تنگه صیاد
این منطقه دارای ۲۰ تیپ گیاهی و ۲۵۲ گونه گیاهی متعلق به ۵۲ تیره است که حدود ۳۰ گونه‌ی آن، انحصاری ایران می‌باشد. شاخص‌ترین گونه‌های گیاهی منطقه تنگه صیاد شامل گون، کرک و جاز است.
گونه‌های جانوری تنگه صیاد
گونه‌های مختلف جانوری در کنار گونه‌های متنوع گیاهی در منطقه زندگی می‌کنند. گونه‌های جانوری تنگه صیاد عبارت‌اند از ۲۴ گونه پستاندار از ۱۹ جنس که شامل کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، روباه، گربه وحشی می‌شود ؛ ۷۰ گونه پرنده از ۵۴ جنس که شامل کبک دری، عقاب طلایی و کبک است؛ ۲۶ گونه خزنده که می‌توان به لاک پشت برکه‌ای خزری، آگامای الیویه و مار پلنگی اشاره کرد.۴ گونه از پستاندارانی که در این منطقه زندگی می‌کنند در معرض انقراض هستند.
جاذبه‌های گردشگری تنگه صیاد
همانطور که گفته شد این منطقه دارای پوشش‌های گیاهی و جانوری متنوعی و چشمه‌های دائمی فراوانی است. علاوه بر اینها، آب و هوای معتدل و دلپذیر، دره‌های زیبایی با نام‌های پاچفت و بستان شیر و وجود تفریحات پتحرک و فرح‌بخش مانند کوهنوردی، صخره‌نوردی، دسترسی آسان به جاده آسفالته، نزدیکی به مرکز استان چهارمحال و بختیاری و استان اصفهان، این منطقه رابه مکانی ایده‌آل از نظر گردشگری تبدیل کرده است.
موزه باستان‌شناسی (حمام پرهیزگار)
موزه باستان‌شناسی شهرکرد یکی از جاذبه‌های گردشگری استان چهارمحال و بختیاری است که به سبب وجود اشیای قدیمی با پیشینه‌ای متعلق به دوران نوسنگی در بین علاقه‌مندان به تاریخ، از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است.
در این موزه، قدیمی‌ترین میراث باقی‌مانده از تاریخ چهارمحال و بختیاری وجود دارد که قدمت آن به ۹ هزارسال پیش باز می‌گردد. در موزه باستان‌شناسی ابزار و اشیاء مختلفی از جنس استخوان، وسایل سنگی در ابعاد مختلف، ظروف سفالی مزین به نقوش هندسی، مجسمه‌های گلی، کاسه و لیوان و … به نمایش گذاشته شده است که در ساخت آن از تکنیک‌های خاصی استفاده شده و به معرفی فرهنگ و تمدن ان دورا ن پرداخته است. همچنین در این موزه کتیبه‌ای باارزش به خط میخی که متعلق به دوران هخامنشی است نیز دیده می‌شود.
ساختمان این موزه در گذشته حمام پرهیزگار بوده است. این حمام سال ۱۳۲۶ هجری شمسی در زمینی به وسعت ۶۲۰ متر مربع بنا شد.
معماری حمام
حمام پرهیزگار را یکی از آخرین ساختمان‌هایی دانست که در عصر حاضر با چنین ویژگی‌ها و معماری ساخته شده است. این ساختمان دارای دو حمام کوچک و بزرگ است که حمام بزرگ در جبهه جنوبی و حمام کوچک متصل به آن و در ضلع شمالی قرار دارد . حمام بزرگ از هشتی، راهرو، سربینه، میان در، گرمخانه، خزینه و شاه نشین تشکیل شده و حمام کوچک شامل سربینه، راهرو، گرمخانه و خزینه است. ستون های سنگی گرد با شیارهای قاشقی عمیق، کف پوشیده شده با کاشی سفید و فیروزهای، حوض سنگی چند ضلعی در وسط و حوض‌های عمیقی در سه طرف آن با طاق نماهای سکوهای سنگی که کاربردشان رختکن بوده است از ویژگیهای معماری آن محسوب می‌شوند.
در سال ۱۳۷۶ طرح تبدیل حمام پرهیزکار به موزه باستان‌شناسی شهرکرد آغاز شد و و زیربنای آن به ۱۴۰۰ متر افزایش یافت، تا سر انجام در بهار سال ۱۳۸۲ این موزه افتتاح گردید.
مسجد اتابکان شهرکرد
مسجد اتابکان شهرکرد که به نام‌های دیگری نظیر مسجد درب امامزاده و مسجد امام صادق (علیه السلام) نیز شناخته می‌شود شهرکرد، استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. این مسجد به دوران حکومت اتابکان لر بزرگ در اوایل قرن هفتم هجری قمری باز می‌گردد. مؤسس این سلسله ابوطاهر است که او را اتابک سلغریان برای رفع طغیان در لر بزرگ به این ناحیه فرستاد.
مسجد اتابکان که قدمتی ۸۰۰ ساله دارد از لحاظ معماری به سبک مساجد قرون اولیه اسلامی ساخته شده است. این مسجد در زمان حاکمیت صفویان، مرمت شده و نمای آن، آجرکاری شده است. بعد از آن، مسجد در دوره قاجار و پهلوی نیز مرمت شده است.
مصالح به کار رفته در مسجد اتابکان شهرکرد خشت خام و ملات گل و آجر هستند و دیواره بیرونی مسجد در دوره صفویه ساخته شده است. این مسجد دارای پلان شبستانی مربعی‌شکل با ابعاد ۱۶ در ۵ متر است. این مسجد تاریخی دارای درِ چوبی نفیس و زیبایی است که از دو لنگه چوب سیاه و منقش و قاب‌بندی شده دارای گل میخک کوچک و ظریف و نقش ستاره‌ای به ارتفاع ۵٫۲ متر ساخته شده که در پشت لنگه دست راست تاریخ ۶۰۵ هجری حک شده است. این درب به دلیل کاربرد انواع هنرهای چوبی بر روی آن از لحاظ قدمت تاریخی و هنری دارای اهمیت بسیار زیادی است. در اطراف درب مسجد دو سکو قرار دارد که در بالای آن عبارت «انا مدینه العلم و علی بابها» با خط نستعلیق نوشته شده است.
نام مسجد اتابکان از سال ۱۳۵۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه سردار اسعد بختیاری
در ۴۰ کیلومتری مرکز استان زیبای چهارمحال وبختیاری شهرستانی به نام جونقان قرار دارد که در احاطه کوه‌های این استان است. در این شهر یکی از آثار تاریخی چهارمحال و بختیاری با قدمت صد ساله به نام قلعه سردار اسعد بختیاری یا قلعه جونقان قرار گرفته است. معمار یاین قلعه برگرفته از معماری فرانسه و مطابق با کاخ‌های اروپایی قرن ۱۹ است که به دستور امین السلطان، صدر اعظم ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده است.
این کاخ دارای باغ‌های بزرگ در اطراف، استخری بزرگ در مرکز، ورودی که به جاده‌ی سنگ‌فرش باستانی مشرف بود، کتابخانه‌ای بزرگ و سردری بسیار زیبا و مجلل و تزئیناتی چشم‌نواز از هنر دست اساتید ایرانی همچون آیینه‌کاری و نقاشی دیواری مشاهده می‌شد؛ اما امروزه از این کاخ مجلل و دو طبقه، تنها یک سردر و یک شاه‌نشین برجای مانده است.
معماری قلعه
در طبقه‌ی فوقانی کاخ که به بخش شاه‌نشین شهرت دارد، می‌توان ایوانی با ستون‌های سنگی در سه جهت شمالی، جنوبی و شرقی مشاهده کرد که در مرز‌های اتصال، آجرکاری متنوع و دیدنی اجرا شده است. در بخش غربی، کاخ به صورت یک دیوار یک دست و فاقد ستون و آجرکاری مشاهده می‌شود. درواقع این بخش از کاخ ساده و بدون تجملات است. همچنین در این قسمت از کاخ سردار اسعد اتاق‌ها را با سقفی که به صورت هندسی توفال کوبی شده، پوشانده‌اند.
در عمق یک متری از سطح محوطه‌ی کاخ، طبقه‌ی دیگری قرار دارد که طبقه زیرزمین است. برای ورود به این بخش باید از زیر پله هایی که در طبقه‌ی فوقایی تعبیه شده است، استفاده کرد. راهروها و اتاق‌هایی منشعب در این طبقه قرار دارد که سقف تمامی آنها به سبک قمی پوش، طاق‌بندی شده است. سازندگان در هر کدام از اتاق‌ها یک بخاری دیواری با گچبری‌های ساده، ساخته‌اند که درواقع به عنوان انبار خدمتکاران مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در نزدیکی این اثر تاریخی ارزشمند، تنگه‌ای مشهور با نام درکش و مرکش که در راه باستانی دزپارت قرار دارد.
پل خراجی
در ۳۰ کیلومتری شهرکرد، شهرستان کیار، روستایی با نام خراجی وجود دارد که در آن پلی تاریخی با همین نام وجود دارد و قدمت آن به دوران قاجار باز می‌گردد. این پل دارای ۱۰ دهانه و طول آن ۵۴ متر است، ارتفاع پل در بالاترین حالت خود به ۵ متر می‌رسد و فاصله دهانه‌های آن به طور میانگین ۲.۵ متر است. مصالح به کار رفته در این پل، سنگ و گچ است. نام این بنای تاریخی از سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه سورک
در روستای سورک که از توابع کیار در ۴۰ کیلومتری شهر کرد است، قلعه‌ای تاریخی با نام سورک که قدمت آن به دوران قاجار باز می‌گردد، قرار دارد که نام خود را از نام روستایی که در آن قرار دارد به ارث برده است. این قلعه حدود نود سال پیش به دستور نصیرخان سردار جنگ بنا شده است.
ساختمان قلعه سورک در فاصله ۲۵۰ متری از خانه‌های مسکونی روستا و در محوطه‌ای به مساحت ۱۵ هکتار قرار دارد. زیربنای این ساختمان دو طبقه ، شش هزار متر است. ساختمان اصلی قلعه شامل یک طبقه زیرزمین و یک طبقه شاه‌نشین است.
زیرزمین
زیرزمین بنا در ارتفاع یک متری از سطح زمین دارای یک راهرو و اتاق‌های کناری است که محل سکونت خدمه، انبار و ذخیره آذوقه ساکنین قلعه بوده و با مصالح خشت و گل ساخته شده است.
بنای شاه نشین
بنای شاه‌نشین از طریق دو پلکان سنگی شمالی و جنوبی قابل دسترسی است و شامل ایوانی طویل و چهارده ستونه، چند اتاق بزرگ و مرتفع می‌شود که گپبری تزیین شده است. سقف بنا تیرپوش و نمای آن با ورقه‌ای فلزی قاب‌بندی شده‌اند.
حمام
در ضلع جنوبی این قلعه و متصل به بنای اصلی، حمامی اختصاصی قرار دارد. این حمام شامل رختکن با ستون‌های سنگی، گرمخانه و خزینه است. گرمخانه حمام با کاشی‌های اسلیمی تزیین شده است
آنچه امروز از بنای قلعه باقی مانده، دو طبقه اصلی ساختمان، محوطه قلعه، حوض، ورودی ، بناهای جانبی و حمام خصوصی است. اطراف بنا را زمین‌های کشاورزی احاطه کرده است و مصالح به کار رفته در ساختمان از خشت است. بیرون ساختمان و نمای آن با آجر تزیین شده است. در قلعه سورک گچ‌بری‌هایی با نقش‌های گیاهی برای تزیین سربخاری‌های ساختمان به کار برده شده است.
نام این اثر تاریخی از سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تالاب گندمان
تالاب گندمان با مساحت حدود ۱۲۰۰ هکتار و با عمر حدود ۱ میلیون سال، در نزدیکی جاده بروجن به لردگان در نزدیکی شهر گندمان از شهرستان بروجن در استان چهارمحال و بختیارى قرار گرفته است.
تالاب گندمان یکی از زیباترین تالاب های کشورمان است که در همسایگی شهری با همین نام از توابع شهرستان بروجن در استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفته است. تالاب گندمان علاوه بر زیبایی های فراوانی که دارد محل مهاجرت پرندگان است و در لیست ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری کشور قرار گرفته است. این تالاب به جز زیبایی‌های طبییعی دارای جاذبه‌های تاریخی نیز می‌باشد.
پوشش گیاهی و جانوری
از پوشش‌های گیاهی این منطقه که در شرایط مرطوب رشد می‌کنند می‌توان به درختان بید، مرغ، جگن، نی، لوئی، زنبق، آلاله آبی، هزار نی، بارهنگ آبی، نخل مرداب، عدسک آبی، بزواش، سه کوله خیز، و اسپارگانیوم اشاره کرد.
گونه‌های جانواری که در کنار تالاب زندگی می کنند پرندگانی هستند که برخی از آنها در زمستان به این تالاب مهاجرت می‌کنند و برخی دیگر در تمام طول سال ساکن تالاب هستند. از میان پرندگان مهاجرمی‌توان به مرغابی، باکلان، کوکر، سلیم، حواصیل و آنقوت و لک لک، شکاریا و یلوه است و از جمله پرندگان بومی ساکن تالاب می‌توان به لک لک‌ها، چنگر، سنقر وشکاری‌ها اشاره کرد. همچنین انواع مارها ، قورباغه‌ها، لاک پشت و پستاندارانی نظیر گراز، شغال، گرگ، خفاش، روباه، خرگوش و نیز ماهی گورخری، سفید کولی، ماهی پوزه‌ای و سیاه ماهی از دیگر گونه‌های جانوری این تالاب به شمار می‌آیند.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم برخی از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی استان زیبای چهارمحال و بختیاری را معرفی کنیم. اما جاذبه‌های این استان تنها به این آثار و منابع طبیعی محدود نمی‌شود.
در مقاله‌ای مجزا به معرفی غذاهای خوش‌طعم محلی و سوغات وصنایع دستی استان چهارمحال و بختیاری خواهیم پرداخت.
شما تا کنون به این استان سفر کرده‌اید؟
کدامیک از آثار تاریخی و یا جاذبه‌های طبیعی که در این مقاله معرفی شده را از نزدیک دیده‌اید؟
تجربیات سفر خود به این استان زیبا را با ما به اشتراک بگذارید.