از جهنم دره تا گرند کنیون ایران

تنگه شیرز

برخی از افراد عاشق ماجراجویی هستند و سفر به مناطقی را دوست دارند که علاوه بر جذابیت طبیعی بتواند روح ماجراجوی آنها را نیز سیراب کند. دره‌ها و تنگه‌ها با فضاهای متعدد طبیعی از مناطقی هستند که می‌تواند جوابگوی نیاز این دسته از افراد باشد.

دره نوردی در ایران، خصوصاً در سال‌های اخیر طرفداران بسیاری پیدا کرده و هرساله در فصول گرم سال افراد زیادی به صورت شخصی و یا در قالب تورهای ویژه به گشت و گذار در میان دره‌های ایران می‌پردازند.

این سبک از سفر علاوه بر بالا بردن روحیه، آمادگی جسمی و لذت بردن از طبیعتی پاک و دلپذیر، فرصتی برای کشف و ماجراجویی نیز در اختیار گردشگران قرار می‌دهد. چرا که دره‌ها و تنگه‌ها غالباً در اثر فرسایشی که طی میلیون‌ها سال رخ داده به شکل امروزی خود در آمدند و در طول مسیر پیمایش، راه‌ها، دالان‌ها و غارهایی وجود دارد که کشف آنها می‌تواند برای گردشگران بسیار هیجان‌انگیز باشد.

این دره‌ها در مناطق مختلفی از خاک ایران پراکنده‌اند. با آراد مگ همراه باشید تا با چهار دره زیبای ایران در سه استان خراسان جنوبی، آذربایجان غربی و لرستان آشنا شویم.

جهنم دره

شاید بسیاری از ما در اصطلاحات روزمره نام جهنم دره به گوشمان خورده باشد. اما جالب است اگر بدانیم محلی به نام جهنم دره در کشور خودمان وجود دارد.

این دره که بر خلاف نامش بسیار سرسبز و زیباست در استان آذربایجان غربی و در روستایی به نام قریس واقع شده است. جهنم دره طولی در حدود ۱۳ کیلومتر دارد و عرض آن بین ۱۷۰۰ تا ۲۸۰۰ متر متغیر است. این دره بسیار عمیق بوده و به دلیل داشتن شیب‌های تند منظره‌ای بسیار زیبا و آمیخته با هیجان پیدا کرده است.

تنوع گیاهان روییده در این دره، وجود رودها و چشمه سارهای گوناگون، پوشش جانوری غنی، صخره‌های سنگی و قله‌های مرتفع با اشکال گوناگون، این منطقه را به سرمایه‌ای طبیعی و ارزشمند در خاک ایران بدل کرده است.

جهنم دره

چرا جهنم دره؟!

اما چرا این ذخیره گاه سبز، با این طبیعت ناب و زیبا چنین نام مخوفی دارد؟! نام این منطقه را بومیان بر آن نهادند. عده‌ای از آنها معتقدند قله‌های مرتفع و نوک تیز، مسیر نور به این دره را سد کرده  و این مکان از نور آفتاب بهره‌ای ندارد. به گفته آنها بخش زیادی از جهنم دره همیشه در تاریکی است و سایه‌های کوه در این دره وسیع، هراسی دلپذیر ایجاد کرده است.

دلیل دیگر انتخاب این نام، عمق زیاد و  شیب‌های تند و تیز دره است. شیب صخره و دره‌های پر پیچ و خم، کوهنوردان و صخره نوردان بسیاری را که با تجهیزات کم قصد پیمایش این دره را داشتند به کام مرگ کشانده است. صعب‌العبور بودن این دره موجب شده پیکر بسیاری از آنها در همین مکان باقی بماند.

اما دلیل سوم انتخاب این نام به گذشته‌های دور بازمی‌گردد. در گذشته این مکان پناهگاهی برای مخالفین حکومت‌های محلی بود و در دوره‌ای از تاریخ، شورشیان و در زمانی دیگر راهزنان در آن پنهان می‌شدند. این اتفاق ناامنی و هراس را به دل ساکنین منطقه انداخته و باعث شد چنین نامی را برای این دره انتخاب کنند.

زیبایی‌های جهنم دره

نفوذ ناپذیر بودن این دره آن را به منطقه‌ای بکر تبدیل کرده است. جایی که جانوران آزادانه در آن زندگی می‌کنند و گیاهان از خطر لگد مال شدن و چیده شدن در امان‌اند. در این دره جانوران بسیاری چون کفتار، خرس، گراز، آهو و انواع پرندگان چون عقاب و شاهین زیست می‌کنند و رویش گیاهان دارویی تنوع ارزشمندی به این منطقه بخشیده است.

طراوت و سرسبزی جهنم‌دره محصول رود خروشان و پر آبی است که از دل این دره در جریان است. رودی که با پیچ و تاب خود سرسبزی و طراوت را برایش به ارمغان آورده است.

دره راز آلود جهنم دره یکی از مکان‌هایی است که زیبایی‌های آن گردشگران بسیاری را به سوی خود می‌کشاند. این منطقه از تفرجگاه‌های اصلی مردم این خطه است و ساکنین و گردشگران در روزهای تعطیل به روستای قریس آمده و ساعاتی را به تماشای این دره اسرارآمیز سپری می‌کنند.

جهنم دره یکی از مکان‌های مورد علاقه کوهنوردان و صخره نوردان بوده و با آشنایی کامل به مسیر پیمایش، آمادگی بدنی و تجهیزات مناسب قله‌های مرتفع این دره را می‌پیمایند.

بهترین زمان سفر

آذربایجان غربی منطقه‌ای کوهستانی است پس بهترین زمان سفر به این منطقه فصل تابستان است.

مسیر دسترسی

اگر علاقه‌مند به دیدن طبیعت زیبا و بی رحم جهنم دره هستید باید بار و بندیل سفر را مهیا کرده و راهی استان آذربایجان غربی و شهر خوی شوید. از خوی باید به سمت چالدران بروید. با طی مسافتی در حدود ۲۶ کیلومتر به روستای زیبایی به نام قریس خواهید رسید. جهنم دره در کنار این روستا جا خوش کرده است.

کال جنی دره ای در دل کویر

یکی دیگر از دره‌های اسرار آمیز ایران، دره معروف کال جنی است. کال جنی یا دره جن‌ها مکان عمیق و مخوفی است که در ۳۵  کیلومتری شمال شهر طبس در استان خراسان جنوبی قرار دارد. موقعیت جغرافیایی این دره پنهان  ۳۳ درجه و ۴۹ دقیقه عرض شمالی و ۵۶ درجه و ۵۰ دقیقه طول شرقی است.

بومیان این منطقه این مکان را یکی از خوف انگیزترین مکان‌ها دانسته و معتقدند که جایگاه ارواح و جنیان است. برخی نیز پا را از این فراتر گذاشته و معتقدند در هنگام غروب صداهای عجیب و وهم انگیزی از این دره به گوش می‌رسد و عده‌ای نیز معتقدند گردشگرانی در این منطقه ناپدید شده‌اند.

کال جنی

کال به معنای محل عبور آب است. مرموز بودن این مکان، مسیرهای تو در تو و سخت گذر بودن برخی مناطق موجب شده نام این دره با نام جنیان عجین شود و نام کال جنی بر روی آن گذاشته شود.

گشت و گذار در  دره کال جنی

کال جنی محصول دست طبیعت بوده و آب و سیلاب طی قرن‌ها باعث فرسایش خاک شده و مناظر بدیع و زیبایی در این مکان پدید آورده است. این دره پرپیچ و خم با دالان‌های شگفت‌انگیز و شکاف‌های تو در تو، روح ماجراجوی گردشگران را به سمت خود می‌کشاند.

کال جنی دارای دو بخش است. بخش سرسبز و بخش خشک.

بخش سرسبز

 ورودی بخش سرسبز، که ورودی اصلی نیز می‌باشد متصل به کوه بوده و به دلیل وجود چشمه آب، مسیری سرسبز با مناظری زیبا پیش رویمان است.

وجود آب در این دره و رد آب در طول تاریخ صحنه‌های شگرف و عجیبی از خود به یادگار گذاشته و موجب شده حوضچه‌های کوچکی در مسیر پدید آید که خصوصاً در فصول گرم سال مرهمی بر جان گردشگران است و می‌توانند در این حوضچه‌ها تنی به آب بزنند.

در انتهای این حوضچه‌ها، کانال‌هایی توسط روستاییان ایجاد شده که آب را به قنات روستا هدایت می‌کند و ادامه کال جنی را از مایه حیات بی‌نصیب می‌گذارد.

کال جنی طبس

بخش خشک

از اینجا به بعد بخش خشک دره آغاز می‌شود. ورودی دیگر دره، در این بخش قرار دارد. این ورودی، پلکانی طبیعی است که می‌توان با عبور از آن به میانه دره رسید و بخش خشک دره در این ورودی قابل مشاهده است. این مسیر بی‌بهره از آب نیز دیدنی‌های منحصر به فردی دارد.

علاوه بر دالان‌های تو در تو و شکاف‌های متعدد طبیعی، فضاهای دستکندی در ارتفاعی حدود ۱۰ متری از سطح به چشم می‌خورد که  به عقیده محققین محل چله نشینی زرتشتیان بوده و قدمت آنها به دوره ساسانیان بازمی‌گردد.

کال جنی طبس

 ورودی این اتاقک‌ها در ارتفاع دو متری از زمین تعبیه شده که توسط دالانی عمودی به تالار و اتاقک‌های بالا متصل می‌شود. شاید مرتبط دانستن این منطقه با حضور جنیان به دلیل وجود همین خانه‌های دستکند در ارتفاع زیاد از سطح دره است.

بهترین زمان سفر

بهترین زمان سفر به این منطقه دو ماه فروردین و اردیبهشت است. زیرا طبس شهری کویری است و تابستان‌های بسیار گرم و پاییز و زمستان بسیار سردی دارد.

مسیر دسترسی

برای دیدن این دره اسرار آمیز باید به استان خراسان جنوبی و شهرستان طبس سفر کنید. پس از طی ۳۰ کیلومتر از طبس به سمت شمال، در حوالی روستای ازمیغان با جدا شدن از جاده آسفالته در سمت راست، با جاده‌ خاکی باریکی روبرو می‌شوید که متأسفانه هیچ تابلوی راهنما یا  نشانه‌ای که هدایتگر گردشگران به این مکان دیدنی و عجیب باشد وجود ندارد. پس از طی حدود ۵ کیلومتر از این جاده به تدریج شکافی عمیق و بی انتها در دل زمین پدیدار می‌شود. اینجا مقصد شماست.

دره شیرز

یکی دیگر از دره‌های اسرارآمیز ایران دره‌ای موسوم به شیرز است. برای دیدن این تنگه باید به استان لرستان و شهرستان کوهدشت برویم. تنگه شیرز محصول هنرنمایی آب، باد و خاک است. این شاهکار طبیعی که طی میلیون‌ها سال پدید آمده ۵ کیلومتر طول دارد و ارتفاع دیواره آن بین ۱۰ تا ۲۰۰ متر متغیر است. کمترین ارتفاع دره در منطقه گدارگَه بوده و اوج آن در پرتگاه هفت رک است.

این تنگه متعلق به دوره سوم زمین شناسی است و آثاری از فسیل‌های جانوری در آن پیدا شده است. علاوه بر طبیعت بکر و دست نخورده، این منطقه در گذشته سکونتگاه بوده و یافته‌های باستان شناسی حکایت از سکونت بشر در غارهای این منطقه دارد.

 

دره شیرز

دیدنی‌های تنگه شیرز

رودخانه‌ای از میان تنگه جاری است. عبور رودخانه از میان دره با آبشارها و حوضچه‌های کوچک و بزرگ، زیبایی دل انگیزی به این دره بخشیده است. این رود سرانجام به رود خروشان سیمره می‌پیوندد. وجود درختان میوه وحشی، صخره‌های نوک تیز و نقش و نگارهای گوناگون بر دیواره‌های دره، چون تابلویی طبیعی ساعت‌ها نگاهمان را مجذوب خود می‌کند.

برای عبور از این تنگه باید به آب بزنیم و با جریان آب هم مسیر شویم. انتهای این تنگه به غار زیبایی به نام خدا آفرین منتهی می‌شود. طول غار حدود ۱۵۰ متر است و رودخانه‌ای با آبی بسیار سرد از وسط آن جریان دارد که در برخی جاها تا زانوها را آب فرا می‌گیرد.

از دیگر جاذبه‌های طبیعی این تنگه مناره‌ای طبیعی به ارتفاع هشتاد متر است. این برج سنگی ۱۰ متر قطر دارد و طی قرن‌های متمادی در اثر عوامل طبیعی پدید آمده است. متأسفانه پوشش گیاهی این منطقه در طول سال‌ها رفت و آمد گردشگران دستخوش تغییر شده و هشدارهای متعددی از سوی فعالان محیط زیست برای حفظ این خزانه ارزشمند داده شده است. این تنگه به عنوان یکی از جاذبه‌های ژئوتوریسم در ایران در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

 

ستون سنگی

بهترین زمان سفر

قرار گرفتن این مکان در منطقه‌ای کوهستانی موجب شده از آب و هوای مطبوعی در فصول بهار و تابستان برخوردار باشید. پس این دو فصل را برای سفر به این منطقه انتخاب کنید. مسیر عبور از میان آب است و گرمای هوا این پیمایش را لذت بخش می‌کند.

مسیر دسترسی

برای دیدن تنگه شیرز باید راهی استان لرستان و شهرستان کوهدشت شوید. از کوهدشت  باید ۵۰ کیلومتر به سمت شمال طی کنید تا به ابتدای دره شیرز برسید. در بخش زردلان و در محلی به نام اولاد قباد این دره را خواهید دید. دو کیلومتری انتهای مسیر خاکی است و به حوضچه پرورش ماهی ختم می‌شود. در کنار آن جایی برای پارک ماشین وجود دارد.

 

دره خزینه

در سفر به لرستان و تماشای زیبایی‌های دلربای تنگه شیرز فرصت دیدن دره خزینه را از خود دریغ نکنید. این دره در مسیر جاده اندیمشک به پل دختر واقع شده است. نام این مکان از روستای هم‌جوار آن یعنی روستای خزینه گرفته شده است.

این مکان نیز چون دیگر دره‌هایی که از آن صحبت کردیم طبیعتی شگرف دارد و محصول قرن‌ها فرسایش است. این بار رودخانه کرخه وظیفه سیراب کردن طبیعت زیبای این منطقه را به عهده گرفته و سرسبزی و طراوت را مهمان این دره رؤیایی کرده است.

مقاله های مرتبط:

تنگه لی لی دورود لرستان کجاست؟

دره چاکرود، بهشتی برای دره نوردان

 

شباهت دره خزینه با گرند کنیون آمریکا

دره خزینه را مینیمالی از گرند کنیون آمریکا می‌دانند. قسمتی از این دره شباهت بسیار زیادی به این دره معروف دارد. این قسمت که به پیچ نعل اسبی شهرت دارد، صخره‌ای است که آب اطراف آن را احاطه کرده است. شباهت این بخش از دره خزینه با گرند کنیون بسیار شگفت‌انگیز است.

دره خزینه
گرند کنیون

پلی که دیگر نیست!

بد نیست اگر بدانیم که مرتفع‌ترین پل معلق در خاورمیانه روزگاری در این مکان  قرار داشته است. طول این پل ۱۱۲ متر و عرض دهانه آن ۸۰ متر و ارتفاع آن از سطح زمین حدود ۸۵ متر بود. این پل در سال ۸۲ توسط کارکنان سد کرخه برای عملیات احداث سد ساخته شده بود. ۴ طناب کابلی وظیفه ایستایی پل را بر عهده داشته و از چوب‌های روسی در مسیر پل استفاده شده بود.

این پل چون کمربندی معلق دو استان لرستان و ایلام را به هم متصل می‌کرد. متأسفانه در سال‌های اخیر این پل از سمت استان ایلام توسط افراد ناشناس تخریب شد و عنوان بزرگترین پل معلق خاورمیانه به پل معلق مشکین شهر رسید.

این منطقه محل بسیار مناسبی برای طبیعت دوستان و کوهنوردان است و هرساله گروه‌های بسیاری این مسیر را پیمایش می‌کنند. این کار نیاز به راهنما و آمادگی بدنی کامل دارد.

 

پل معلق دره خزینه

بهترین زمان سفر

سفر به دره خزینه نیز مانند تنگه شیرز بهتر است در فصول گرم سال یعنی بهار و تابستان صورت بگیرد؛ در فصول سرد سال، بارش باران و برف در این منطقه خطراتی را با خود به همراه دارد و از لذت سفر می‌کاهد.

مسیر دسترسی

برای رفتن به دره خزینه باید به استان لرستان و شهرستان پلدختر بروید. سپس از پلدختر وارد بزرگراه خرم آباد به اندیمشک شوید. پس از طی مسافتی حدود ۴۳ کیلومتر به روستای دره خزینه خواهید رسید. پس از دو کیلومتر از روستا به محل سد سازی کرخه دو رسیده و پس از سه کیلومتر به محلی که سابقاً پل معلق در آن قرار داشت خواهید رسید.

 

آیا تجربه ای از سفر به این مناطق دارید؟ تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

 

مائده معیری
دانش آموخته ایرانشناسی، عاشق سفر و قلم