قزوین استانی با قدمتی هزار ساله، دارای جاذبه‌های گردشگری به ویژه آثار تاریخی فراوانی است و همچنین پایتخت خوشنویسی ایران لقب دارد و مشاهیر بزرگی را در خود پرورش داده است. قزوین ۵۷ سال پایتخت ایران بوده است.
با آراد مگ همراه می‌شویم تا در بخش اول این مقاله قدم در دل تاریخ بگذاریم و با آثار ارزشمند و بی‌نظیر تاریخی استان قزوین و دیگر جاذبه‌های این خطه از سرزمین‌مان آشنا شویم.
قزوین
استان قزوین یکی از استان‌های شمال غربی ایران است که با وسعت حدود ۱۶ کیلومتر مربع، یک درصد از مساحت کشور را به خود اختصاص داده است.
قزوین با استان‌های مازندران، گیلان،همدان، زنجان، مرکزی و البرز همسایه است. شهرستان‌های این استان را قزوین، آبیک، البرز، تاکستان، بوئین زهرا و آوج تشکیل داده‌اند. استان قزوین یکی از مناطق عمده تولید فندق، پسته، زغال اخته و انگور کشور به شمار می‌رود.
این استان از لحاظ تاریخی یکی از کهن‌ترین مناطقی است که بشر در آن می‌زیسته است و از دوران حکومت مادها و در قرن هفتم پیش از میلاد وجود داشته است. قزوین در دوران باستان به سبب قرار داشتن بر سر راه جاده ابریشم از رونق بالایی برخوردار بود و در اوایل حکومت صفویان، به عنوان پایتخت ایران برگزیده شده بود. از این رو این استان دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی است که در ادامه به معرفی برخی از این جاذبه‌ها خواهیم پرداخت.
جاذبه‌های گردشگری استان قزوین
استان قزوین مانند بسیاری از استان‌های ایران، دارای جاذبه‌های گردشگری و تاریخی فراوانی است که در ادامه به گوشه‌ای از این آثار گرانبهای تاریخی و جذابیت‌های طبیعی آن اشاره خواهیم کرد.
دریاچه اوان الموت
یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی استان قزوین در ۷۵ کیلومتری شهر قزوین، در منطقه‌ای کوهستانی و در ارتفاع ۱۸۱۵ متری از سطح دریا در میان پوشش گیاهی با چشم‌اندازی تماشایی جا خوش کرده است. دریاچه‌ای با نام دریاچه اوان که به معنای گرد آمدن آب از سال ۱۳۸۹ با عنوان هشتاد و نهمین اثر طبیعی ملی در فهرست میراث طبیعی ایران قرار دارد. گفته‌ها حاکی بر آن است که این دریاچه حدود ۵۰۰ سال پیش بر اثر رانش زمین پدید آمده است.
تفریحات اطراف دریاچه
در بازدید از این جاذبه طبیعی و زیبا، تفریحاتی نیز نصیبتان خواهد شد که می‌توانید از آن‌ها بهره ببرید. از جمله این تفریحات می‌توان به قایق‌سواری در دریاچه که در فصول معتدل و گرم سال فعال است اشاره کرد. کوهنوردی در کوه‌های مرتفع اطراف دریاچه و عکاسی از چشم‌اندازهای زیبا و چشم‌نواز دریاچه و اطراف آن، پرنده‌نگری در پاییز که فصل کوچ پرندگانی مانند قو، غاز و مرغابی است و اسکیت روی یخ در فصل زمستان که سطح دریاچه یخ می‌زند از دیگر تفریحات این منطقه به شمار می‌روند.
بهترین زمان سفر از لحاظ آب و هوا به این منطقه از اردیبهشت‌ماه تا ماه مهر است. اما با توجه به تفریحات متنوعی که در فصول مختلف در این منطقه وجود دارد، سفر در تمامی این فصول به دریاچه اوان برایتان دلپذیر و خاطرانگیز خواهد بود.
کلیسای کانتور
کلیسای کانتور، یک اثر تاریخی به جا مانده از دوران جنگ جهانی دوم است که یکی از آثار تاریخی قزوین به شمار می‌رود.این کلیسا کوچکترین کلیسا و تنها کلیسای سرخ ایران به شمار می‌رود.
ساختار کلیسای کانتور مانند سایر کلیساها طرح صلیبی‌شکل دارد اما استفاده از آجر قرمزرنگ لعابدار در نما و پوشش شیروانی گنبدها، وجه تمایز آن با سایر کلیساها و دیگر بناهای تاریخی قزوین است. استفاده از فرم‌های هندسی، ستون‌های تزیینی در نمای خارجی کلیسا، طاق‌ها و قوس‌ها از دیگر زیبایی‌های معماری این بنا به شمار می‌روند. این بنا هم اکنون محلی برای عرضه صنایع دستی قزوین است که این امکان را برای گردشگران فراهم کرده تا بتوانند بهترین سوغاتی‌های این شهر را از این مکان خریداری کنند.
کاروانسرای سعدالسلطنه
کاروانسرای سعدالسلطنه، کاروانسرایی قدیمی و به جا مانده از دوران قاجار است که در خیابان امام خمینی شهر قزوین واقع شده است. این کاروانسرا که بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده و مرکز تجاری داخل شهری به شمار می‌رود در گذشته محلی برای اتراق کاروان‌ها بود و در حال حاضر به بازارچه‌ای زیبا بدل شده است. نام این اثر تاریخی ارزشمند از سال ۱۳۵۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری کاروانسرا
کاروانسرای سعدالسطلنه ازچندین ورودی، حجره‌های متعدد، دالان‌های زیبا با تزیینات آجرتراشی تشکیل شده است. از سراهای مشهور این مجموعه می‌توان به سرای قیصریه، نگارالسلطنه و سرای بهشتیان اشاره کرد. بنای کاروانسرا، چهارضلعی بوده و دارای چهار ایوان می‌باشد. آجرکاری طاق‌نماهای ایوان‌ها و مقرنس‌کاری سقف داخلی ایوان‌ها از تزیینات این بنای تاریخی به شمار می‌روند. کاروانسرا برای رفاه حال کاروان‌هایی کهجهت اقامت به آنجا می‌آمدند، امکانات بالایی را فراهم کرده بود و از معدود کاروانسراهای ایرانی بود که چندین حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد، چایخانه و … را در خود جای داده است. این کاروانسرا به گونه‌ای طراحی شده است که تمام امکانات یک شهر را داشته باشد تا کاروان‌ها نیازی به خروج از کاروانسرا برای برطرف کردن نیازها‌ی‌شان را نداشته باشند.
امکانات کاروانسرای سعدالسلطنه در حال حاضر
در حال حاضر این کاروانسرا علاوه بر اینکه یک بنای تاریخی ارزشمند است با بازسازی‌ها و کاربری‌های جدید، امکانات جدیدی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
خرید صنایع دستی
بهترین صنایع دستی و سوغات قزوین از جمله نقاشی، فرش‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و منبت‌کاری را که اثر دست هنرمندان این مرز و بوم است را می‌توانید در گوشه‌ای از این کاروانسرا بیابید.
خوشمزه گردی
در کاروانسرای سعدالسلطنه این امکان برای بازدیدکنندگان فراهم شده است تا با قدم زدن در دل تاریخ به یکی از کافه‌ها و یا رستوران‌هایی که در این کاروانسرا تعبیه شده است وارد شوند و در فضایی لذت‌بخشاز نوشیدنی‌هاوغذاهای سنتی خوشمزه آن لذت ببرند.
موزه شاهنامه و اساطیر
در حیاط نگارالسلطنه این کاروانسرا می‌توانید از موزه شاهنامه و اساطیر بازدید کنید و از دیدن مجسمه‌ها و تابلوها با الهام از شاهنامه و اساطیر لذت ببرید. از جمله این مجسمه‌های اساطیری می‌توان به وداع زال با سیمرغ، زاده شدن رستم، نبرد رستم و اژدها، رستم و اسفندیار، شیرین و فرهاد، کاوه آهنگر، بیژن و منیژه، سیاوش، شیر و آهو، ابن سینا، ابوریحان بیرونی، سرباز هخامنشی، بابک خرمدین، ملانصرالدین، نوروزی خوان، چوگان قزوین اشاره کرد.
مسجد النبی
در بخش انتهایی کاروانسرا با مسجدی به وسعت ۱۴ هزار متر مربع که بزرگترین مسجد تاریخی قزوین است رو به رو خواهید شد. قدمت این مسجد ارزشمند تاریخی که مسجدالنبی نام دارد به دوران فتحعلی شاه قاجار باز می‌گردد. این مسجد با گنبدی دو پوسته و صحن چهار ایوانی با نام‌های مسجد شاه و مسجد سلطانی نیز شناخته می‌شد.
جشنواره ها
کاروانسرای سعدالسلطنه علاوه بر جاذبه‌هایی که ذکر شد، محلی برای برگزاری جشنواره‌های مختلف است. در طول سال مراسم‌های مختلف و متنوع و انواع جشنواره‌های فصلی و مناسبتی از جمله جشنواره موسیقی، جشنواره نوروزی، نمایشگاه‌های اسباب بازی و … در این کاروانسرا برپا می‌گردد.
حمام قجر قزوین
حمام قجر قزوین که قدمتی ۴۰۰ ساله دارد، یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین حمام‌های قزوین است که در دوران صفویه بنا شد. این حمام تاریخی با ۱۰۴۵ متر مربع وسعت دارای سه بخش سربینه، میاندر و گرمخانه است. گرمابه حمام قجر با کاشیکاری تزیین شده است و طاق‌های آن نیز رسمی‌بندی شده است و کف آن نیز سنگ مرمر است. نکته جالب اینکه پشت بام این حمام هم سطح خیابان است. این اثر تاریخی ارزشمند در سال ۱۳۷۹ توسط میراث فرهنگی و گردشگری قزوین خریداری شد و بعد از مرمت و نوسازی، عنوان موزه مردم‌شناسی در ۳ بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل، مورد بازدید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
موزه شهر قزوین
در محدوده دولتخانه صفوی شهر قزوین، موزه قزوین واقع شده است که در آن اشیای ارزشمند سفالی و فلزی از دوران قبل از اسلام و دوران اسلام تا قاجاریه به نمایش گذاشته شده است. با بازدید از این موزه شما می‌توانید از دیدن آثار تاریخی و ارزشمندی همچون سکه‌های متعلق به اشکانیان تا قاجار، مهرهای نفیس و تاریخی، ظروف سفالی، فلزی و سنگی، اشیای زینتی، نظامی و کاربردی لذت ببرید.
سردر عالی قاپو و دولتخانه صفوی قزوین
در قزوین سردری با نام عالی قاپو وجود دارد که قدمتش به دوران شاه عباس طهماسب صفوی باز می‌گردد. این سردر که یکی از هفت در ورودی به ارگ سلطان صفویان بوده، تنها درِ باقی مانده از این مجموعه است. سردر عالی قاپو ورودی اصلی به دولتخانه دوران صفوی نیز می‌باشد که این دولتخانه به موزه عکاسخانه تبدیل شده است و در آن عکس‌های قدیمی و ابزار و دوربین‌های عکاسی قدیمی به نمایش گذاشته شده است. این مجموعه زیبا شامل باغی تماشایی نیز می‌باشد که حال و هوای لذت‌بخشی به این مجموعه بخشیده است. در این باغ، مدرسه امید که در دوران پهلوی ساخته شده است نیز قرار دارد که اولین مدرسه نوین قزوین محسوب می‌شود.
مسجد جامع قزوین
یکی از بزرگترین و کهن‌ترین مساجد جامع ایران در قزوین واقع شده است که روی آتشکده‌ای از دوران ساسانیان بنا شده است. این مسجد دارای چهار صحن و چهار ایوان است و سبک معماری آن به دوران صفویه باز می‌گردد. گنبد مسجد فیروزه‌ای است و مناره‌های آن کاشیکاری شده است.
محراب مسجد از سنگ مرمر پوشیده شده است و اطراف آن با کاشی‌‌های رنگی تزیین شده است. از دیگر تزیینات مسجد می‌توان به کتیبه‌های روی دیوار که بسیار زیبا گچبری شده‌اند اشاره کرد.
حسینیه امینی‌ها
در خیابان مولوی قزوین، حسینیه بزرگی واقع شده است که قدمت آن به دوران قاجار باز می‌گردد. این حسینیه که در واقع خانه‌ای بزرگ با چند حیاط و سه تالار بزرگ و مجلل است و با ارسی‌های ۹ دهنه و گره‌چینی شده از هم مجزا می‌شوند، متعلق به یکی از تجار قزوین به نام حاج محمدرضا امینی بوده است و اکنون به عنوان حسینیه از آن استفاده می‌شود و مراسم‌های مذهبی در طول سال به ویژه ایام محرم در آن برگزار می‌گردد. این حسینیه با نام حسینیه امینی‌ها در قزوین شهرت دارد.
آرامگاه حمداله مستوفی
یکی دیگر از آثار تاریخی استان قزوین در خیابان طالقانی شهر قزوین قرار گرفته است که با قدمتی هفتصد ساله به قرن هشتم هجری قمری، دوران ایلخانیان باز می‌گردد. آرامگاهی با نمای زیبای آجری که متعلق به حمداله مستوفی، مورخ بزرگ ایرانی در عصر ایلخانان مغول می‌باشد. گنبد این آرامگاه به شکل مخروطی و به رنگ فیروزه‌ای و بسیار چشم‌نواز است. نام این اثر زیبای تاریخی از سال ۱۳۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
شاهزاده حسین
در خیابان جمهوری قزوین مقبره شاهزاده حسین فرزند دو ساله امام رضا (علیه السلام) قرار دارد که بنا به روایتی گفته می‌شود در خلال سفر به خراسان در قزوین از دنیا رفت. قدمت بنای اصلی این بقعه تاریخی به دوران صفویه باز می‌گردد و سردر این امامزاده یکی از نمادهای شهر قزوین محسوب می‌شود. این اثر تاریخی از حیث معماری نیز بسیار ارزشمند است.
کاخ چهل‌ستون
کاخ چهل‌ستون یکی دیگر از آثار به جای مانده از دوران صفوی است که به عنوان یکی از آثار دیدنی و تاریخی قزوین به شمار می‌رود. در دوارن صفوی که قزوین پایتخت ایران بود، از این بنا با نام کلاه فرنگی یاد می‌شد. کاخ چهل‌ستون تنها کوشکی است که از مجموعه کاخ‌های سلطنتی دوران حکومت شاه طهماسب باقی مانده است. بنای این کاخ به صورت صلیبی و درون‌گرا طراحی شده است و در طبقه اول آن سالنی بزرگ وجود دارد که در چهار طرف آن، چهار اتاق با چهار ایوان قرار گرفته است.
نام کاخ چهل ستون از سال ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دره درماگلو
در استان قزوین و در مسیر دسترسی به قلعه الموت، دره‌ای در ارتفاع ۱۷۷۰ متری از سطح دریا با نام درمالگو واقع شده است که پلی فلزی از روی آن می‌گذرد. این دره طولی حدود ۶۰۰ متر دارد و از دو بخش تشکیل شده است. دسترسی به این دره زیبا از طریق پایین دست روستای گازرخان میسر است. در میان دره درماگلو، رودخانه‌ای جاری است که زیبایی آن را دو چندان کرده است و بخشی از آب شرب روستا از این رودخانه فصلی که از کوه‌های هودکان و شاتان سرچشمه می‌گیرد و چشمه‌های اطراف آن تامین می‌شود.
آب انبار سردار بزرگ
یکی از مشهورترین بناهای تاریخی قزوین آب انبار سردار بزرگ نام دارد که با دارا بودن گنبد بلند و آجری، بزرگترین آب انبار تک گنبدی در ایران و جهان است. این بنا در سال ۱۱۹۱ هجری شمسی، حدود ۲۰۷ سال پیش در محله راه ری شهر قزوین بنا شده است. از ویژگی‌های منحصر به فرد این آب انبار می‌توان به حجم مخزن آن اشاره کردکه بیش از سه هزار متر مکعب بوده و سیستم آبرسانی شهر محسوب می‌شده است. آب انبار سردار بزرگ دارای ۵۰ پله سنگی ۲۵ سانتی متری است که در انتها به کانال راه شیر می‌رسد.
نام این اثر ارزشمند تاریخی از سال ۱۳۳۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
باغستان‌های سنتی قزوین
باغستان‌های سنتی قزوین که مجموعه‌ای زیبا از باغ‌های سبز در نیمه جنوبی قزوین است با مساحتی بیش از ۲۵۰۰ هکتار، حدود هزار سال قدمت دارد و یکی از بهترین و زیباترین جاذبه‌های گردشگری قزوین به شمار می‌رود. از آنجایی که این باغ‌ها به روش سنتی نگهداری و آبیاری می‌شوند به آن‌ها باغ‌های سنتی گفته می‌شود. در سفر به قزوین حتما از این جاذبه زیبا دیدن کنید و از قدم زدن در میان درختان تنومند و فضای فرح‌بخش آن نهایت لذت را ببرید.
پارک جنگلی باراجین و دهکده طبیعت
در دو کیلومتری شمال شهر قزوین، شاهد پارک جنگلی و بسیار زیبای باراجین خواهید بود که علاوه بر داشتن فضای جنگلی و زیبا، رودخانه ارنزک نیز در آن جاری است تا یک تفرجگاه تمام و کمال برای اهالی قزوین و گردشگران و مسافران این منطقه باشد. این پارک بام قزوین نیز محسوب می‌شود، چراکه می‌توانید از آن شهر قزوین را زیر پای خود ببینید. پارک جنگلی باراجین دارای امکانات متنوعی از جمله زمین چمن، پیست دوچرخه و موتورسواری، شهربازی و کمپینگ‌هایی با قیمت مناسب برای مسافران است.
دهکده طبیعت که یکی از مهمترین زیست بوم‌های کشور به شمار می‌رود نیز در میان این پارک جنگلی واقع شده است که خود یک جاذبه دیدنی و مهم محسوب می‌شود. در این دهکده از انواع حیوانات در گونه‌های مختلف که در نوع خود بی‌نظیر هستند نگهداری می‌شود. همچنین این امکان برای کسانی‌که از این دهکده بازدید می‌کنند فراهم است که لذت غذا دادن به حیوانات را با دستان خود تجربه کنند.
سخن پایانی
استان قزوین دارای جاذبه‌های فراوانی است اما معرفی تمام جاذبه‌های این استان در یک مقاله نمی‌گنجد، از این رو در این مقاله سعی کردیم شما را با معروف‌ترین و محبوب‌ترین آثار ارزشمند تاریخی و جاذبه‌های گردشگری این استان آشنا کنیم. همچنین در بخش دوم این مقاله قصد داریم تا به معرفی غذاهای محلی، سنتی، سوغات و صنایع دستی استان قزوین بپردازیم. با ما همراه باشید.
شما تا به حال به استان قزوین سفر کرده‌اید؟
کدامیک از آثار تاریخی و جاذبه گردشگری که در این مقاله معرفی شد را از نزدیک دیده‌اید؟
جای کدام جاذبه گردشگری در این مقاله خالی است؟
تجربیات سفرتان به استان قزوین را با ما به اشتراک بگذارید.