استان لرستان یکی از استان‌های چهار فصل ایران با جاذبه‌های دیدنی فراوان، منابع طبیعی بکر و منحصر به‌فرد، جنگل‌های بلوط و آبشارهای زیبا از آن دسته از استان‌های کشور است که در طول سال و تمامی فصول، گردشگران فراوانی را به سوی خود می‌کشاند.
با آراد مگ همراه می‌شویم تا ما را با جاذبه‌های گردشگری این استان خوش آب و هوا آشنا کند.
استان لرستان
لرستان از استان‌های کوهستانی در غرب کشور است که مرکز این استان، شهر خرم‌آباد بوده و شهرهای بروجرد، دورود، پلدختر، الیگودرز از شهرهای معروف و محبوب این استان به شمار می‌روند. بیشتر مناطق این استان را کوه‌های زاگرس پوشانده‌است. آب و هوای این استان متنوع است و تنوع آب و هوا در آن از شمال شرق به جنوب غرب کاملاً مشهود است. لرستان از شمال با استان‌های همدان و مرکزی، از شرق با استان اصفهان، از جنوب با خوزستان و از غرب با استان‌های کرمانشاه و ایلام همسایه است. این استان سیزدهمین استان کشور از نظر جمعیت می‌باشد و یکی از استان‌های پرجمعیت ایران به‌شمار می‌رود.
لرستان تنها استان ایران است که به دلیل اهمیت فوق‌العاده تاریخی یکی از ۴ بخش اصلی موزه ملی ایران را به خود اختصاص داده‌است. این ۴ بخش اصلی عبارتند از پیش از تاریخ، تاریخی و لرستان، دوران اسلامی، مهر و سکه. استان لرستان بعد از گیلان و مازندران، سومین استان پرآب کشور است و ۱۲ درصد آبهای کشور را در اختیار دارد.
جاذبه‌های گردشگری استان لرستان
استان لرستان، با داشتن مناطق بکر طبیعی و با قدمتی چهار هزار ساله، پر از جاذبه‌های گردشگری است که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
قلعه فلک الافلاک
قلعه فلک الافلاک که با نام‌های دژ شاپور خواست وقلعه دوازده برجی نیز شناخته می‌شود، در شهر خرم آباد و بر روی تپه‌ای مشرف به این شهر قرار دارد. این قلعه که قدمتش به دوران ساسانیان باز می‌گردد از مهمترین جاذبه تاریخی خرم‌آباد است و یکی از زیباترین قلعه‌های ایران به شمار می‌رود.
این قلعه زیبا از سنگ آجر، خشت و ملات گچ و آهک ساخته شده است و گچبری، آجرکاری و کاشی‌کاری تزیینات بی‌نظیری هستند که در این قلعه به کار رفته‌اند. وجود راه‌های فرار مخفی در ضلع جنوبی و فضاهای زیرزمینی در ضلع شمال و شرق این بنا، از ویژگی‌های جالب توجه آن است. فلک الافلاک از ۸ برج، ۲ صحن و ۳۰۰ جان پناه تشکیل شده است.
در حال حاضر در این بنا دو موزه‌ی دیدنی باستان‌شناسی و مردم‌شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیای باستانی، فروشگاه محصولات فرهنگی و چایخانه‌ی سنتی برپاست. چشمه‌ی پرآب گلستان هم از بخش شمالی این تپه به سمت پایین جاری است که جلوه‌ای چشم‌نواز به آن بخشیده است. این بنای تاریخی در سال ۱۳۴۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مناره آجری
مناره آجری خرم آباد با ۳۰ متر ارتفاع، بنایی استوانه‌ای شکل است که بر روی سنگی مکعبی قرار دارد، این جاذبه تاریخی با قدمتی ۹۰۰ ساله، در جنوب این شهر واقع شده است و از دیدنی‌ترین آثار باستانی خرم‌آباد به شمار می‌رود. صعود به بالای این مناره‌ی زیبا، با پیمودن ۹۹ پله حاصل می‌شود و چشم‌اندازی جذاب را به صعود کنندگان هدیه می‌کند. نام این اثر تاریخی در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم می‌خورد.
آبشار آب سفید لرستان
یکی از زیباترین آبشارهای استان لرستان است که با ارتفاع ۷۰ متر و عرض تاج ۸ متر، عروس آبشارهای ایران لقب گرفته است. این عروس زیبا که در ۷۵ کیلومتری جاده‌ای در الیگودرز قرار دارد در دامنه کوه‌های زاگرس و در کنار قالی‌کوه خودنمایی می‌کند.
سرچشمه‌ی آب سفید، دامنه کوه‌های کازینستان و حرا‌ست که در میان مسیر به کاکلستان می‌پیوندد و با ریختن به رودِرودبار لرستان سرانجام به آغوش رودخانه دز می‌رسد. آب آبشار آب سفید که از تونلی در دل یک کوه سنگی بیرون می‌آید از سالم‌ترین آبهای معدنی به شمار می‌آید. برای دیدار با این عروس زیبا، باید از میان دره‌ها و روستاهای زیبای کالکستان و قلیان و زیارتگاه مومد حسن عبور کنید.
حاصل برخورد مخلوط آبِ آبشار و هوا با سنگ‌ها، حباب‌های سفیدی است که این حباب‌های سفید، باعث سفید دیده شدن آب آبشار می‌شوند به همین دلیل آب سفید لقب گرفته است. در فصول بهار و تابستان هوا در این منطقه گردشگری بسیار خنک و دلچسب است که سفر کردن در این فصول از سال و بهره‌مند شدن از هوای دلپذیر و مناظر دل‌انگیزش می‌تواند اوقات خوشی را برایتان به ارمغان بیاورد. البته لباس سرخ و نارنجی رنگ پاییزی و یخ زدن آب سفید در زمستان نیز تماشایی است.
در این منطقه برای رفاه حال گردشگران امکاناتی نظیر نماز‌خانه، سکوی استراحت، غرفه‌های مواد غذایی و سیاه چادر و نمایشگاهی جهت آشنایی با فرهنگ عشایرِ منطقه، تعبیه شده است. این منطقه دارای پوشش‌های گیاهی و جانوری بی‌نظیری است که در میان آنها می‌توان به بلوط ایرانی، ارس، زالزالک، انجیر وحشی، نسترن وحشی، تمشک و لاله‌های واژگون و همچنین حیواناتی نظیر پلنگ، خرس قهوه‌ای، کفتار، گرگ، شاهین، کبوتر چاهی، سهره، شاه بوف، کبک، چکاوک، قمری اشاره کرد که در نوع خود تماشایی هستند.
آبشار بیشه لرستان
آبشار بیشه با ۴۸ متر ارتفاع و ۲۰ متر عرض تاج، در میان رشته کوه‌های زاگرس خودنمایی می‌کند و گردشگران زیادی را به سوی خود جلب کرده است. آب این پدیده زیبا بعد از ریزش، ده متری را طی می‌کند و به رودخانه سزار می‌پیوندد.
برای رسیدن به این جلوه زیبای طبیعت باید راه ۳۵ کیلومتری شهر دورود یا ۶۵ کیلومتری شهر خرم آباد به سمت آبشار را طی کنید. شما می‌توانید مسیر رسیدن به آبشار را با اتومبیل یا با قطار بپیمایید. مسیر ریلی دورود به ایستگاه بیشه از میان جنگل‌های بلوط و زاگرس عبور می‌کند و بر خلاف جهت رود سزار رو به بالا در دل کوه به پیش می‌رود تا زیباترین و تماشایی‌ترین تصاویر را در طول مسیر نظاره‌گر باشید. در اطراف آبشار امکانات خوبی ازجمله پلاژ، چادر، بازارچه محلی، رستوران و فروشگاه مواد غذایی برای رفاه حال گردشگران تعبیه شده است. و همچنین در اطراف آبشار امکان کرایه اسب و تجربه اسب‌سواری نیز برای شما فراهم است.
آبشار بیشه در منطقه‌ای کوهستانی قرار گرفته و به همین سبب زمستان‌های آن سرد و پر برف و تابستان‌های معتدلی دارد. طبیعت سرسبز و هوای خنک کنار آبشار در فصل بهار حال و هوای خوشی را برای گردشگران به ارمغان می‌آورد و پاییز در این منطقه با درختان رنگارنگ و چشم‌نواز بسیار تماشایی است.
دریاچه کیو
دریاچه‌ای زیبا با مساحت حدود ۷ هکتار و عمق بین ۳ تا ۷ متری در شمال شهر خرم‌آباد قرار دارد. این دریاچه تنها دریاچه‌ی ایران است که درون فضای شهری واقع شده است.
دریاچه کیو، علاوه بر اینکه تفرجگاه خوبی برای اهالی و میهمانان شهر خرم آباد است، هرساله میزبان تعدادی از جانوران آبزی و پرندگان بومی و مهاجر است. تفریحات متنوعی از جمله قایق‌سواری، جت اسکی، شاتل‌سواری، شهربازی، اسکی روی آب و جت بات نیز در این مکان برای گردشگران فراهم شده است تا علاوه بر تماشای زیبایی‌های این دریاچه در دل شهر، از تفریحات هیجان‌انگیز نیز بهره ببرند. با سفر در فصول بهار و تابستان به این نقطه از شهر خرم‌آباد می‌توانید از تفریحات آبی آن لذت ببرید و در فصول سرد سال نیز تماشای پرندگان مهاجر به این مکان بسیار چشم‌نواز است.
گرداب سنگی
گرداب سنگی یکی از آثار تاریخی و زیبا و از مهمترین جاذبه‌های خرم آباد است که در نزدیکی خیابان هفده شهریور و پایین‌تر از میدان تختی واقع شده است. بنایی که در گرداگرد یک چشمه فصلی ساخته شده تا آب چشمه را نگهداری و به دیگر نقاط شهر منتقل کند. دیواره گرداب سنگی از سنگ و ساروج ساخته شده است و قدمت آن به دوران ساسانی باز می‌گردد. این دیوار اطراف یک چشمه را احاطه و آب را در خود ذخیره کرده است. این سازه ۱۸ متر قطر، ۳ متر عرض و ۱۸ متر ارتفاع دارد. چشمه ی فصلی این گرداب از اواسط زمستان تا اواسط تابستان آب فراوانی دارد و در دیگر زمان‌های سال آب آن کمتر می‌شود.
گرداب سنگی در سال ۱۳۵۵ در لیست آثار ملی ایران قرار گرفته و امروز یکی از آثار ارزشمند گردشگری در شهر خرم آباد است. گرداب سنگی با معماری جذاب از آثار مهم شهر خرم آباد است و گردشگران زیادی را به سوی خود جلب می‌کند.
بام لرستان
در شرق خرم آباد کوهی به نام مدبه کوه قرار دارد که چشم‌اندازی رویایی به شهر دارد که همین دید کامل و موقعیت تماشایی باعث شد که در این منطقه، فضایی تفریحی ایجاد شود که به بام لرستان معروف است.
از سال ۱۳۸۹، ساخت پروژه بام لرستان شروع شده است؛ حدود ۷۰۰ هزار درخت مختلف در این مجتمع کاشته و ۵۰۰ هکتار از آن به فضای سبز تبدیل شده است. علاوه بر این، مکان های تفریحی زیادی از جمله باغ‌وحش از حیوانات و پرندگان متنوع در این بام وجود دارد. همچنین سال گذشته آبشاری به طول ۳۲۷ متر در این مجتمع افتتاح شد که در کنار درختان سرسبز و چشم‌انداز تماشایی، حس آرامش را به گردشگران منتقل می‌کند و بر جذابیت این منطقه افزوده است.
این فضای حدود ۸۰۰ هکتاری، تنها محل تفریح و سرگرمی نیست، چراکه در این مکان، یک مرکز تحقیقاتی گیاهان دارویی و مدرن‌ترین رصدخانه خاورمیانه نیز ساخته شده است؛ رصدخانه در ارتفاع ۵۵۰ متری و در بالاترین قسمت کوه قرار دارد و از مهترین قسمت‌های این مجتمع به شمار می‌رود. ساخت این مجتمع هنوز به پایان نرسیده است . رستوران گردان، کافی‌شاپ، آمفی تئاتر، پارک آبی و هتل مواردی هستند که قرار است به این مجموعه بی‌نظیر اضافه شوند.
پل شاپوری
پل شاپوری یا شکسته یکی از شاهکارهای معماری عصر ساسانی است که در جنوب خرم‌آباد در ضلع جنوبی قلعه تاریخی فلک‌الافلاک واقع شده است. این پل تاریخی حدود ۲۳۰ متر طول و بیش از ۲۸ چشمه طاق داشته که در حال حاضر فقط ۵ چشمه طاق از آن مانده و بقیه تخریب شده است. پل شاپوری از بزرگترین پلهای سنگی ایران است که برای عبور کاروانیان و سپاهیان ایرانی از شوش به سمت هگمتانه احداث شد.
نام این پل عظیم و دیدنی در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم می‌خورد.
پارک جنگلی مخمل کوه
پارک جنگلی مخمل کوه با وسعت ۵۰۰ هکتار که در ۱۵ کیلومتری جاده خرم آباد- الشتر واقع شده است یکی از جاذبه‌های طبیعی لرستان است که هر ساله طبیعت‌دوستان زیادی را به سوی خود می‌کشاند و اوقات خوشی را برایشان رقم می‌زند.
کوه مخملی در شمال شرقی شهر خرم آباد دارای ارتفاع تقریباً ۲۰۰۰ متر است، نام مخملی این کوه به سبب گلسنگ‌های مخملی فراوانی است که در سطح آن می‌رویند،. کوه مخملی با آبشار خروشان خود که در دل تنگه شبیخون جا خوش کرده است و رشد گلسسنگ‌ها در فصل بهار، پارک جنگلی مخمل‌کوه را بسیار تماشی می‌کند.
این منطقه با وجود کوه بلند، تنگه‌ی زیبا و آبشار خروشانش به پارک جنگلی تبدیل شده است و برای رفاه گردشگران، آلاچیق‌هایی در آن ساخته شده است و رستوران‌های خوبی نیز در مسیر قرار دارد.
چشمه وقت ساعت
یکی از حیرت‌انگیزترین جاذبه‌های طبیعی در شهرستان هفشجان استان لرستان، پدیده‌ای طبیعی به نام چشمه وقت ساعت است که توجه بسیاری از گردشگران را به سوی خود جلب کرده است. این اثر شگفت‌انگیز در روز، بین ۲ تا ۳ ساعت خشک شده و دوباره شروع به تراوش و جوشیدن می‌کند که گروهی از کارشناسان وجود سفره‌های زیرزمینی خاص را علت این پدیده می‌دانند. در فصل بهار حجم آب این چشمه به بالاترین حد خود می‌رسد به‌طوریکه کف غار با ۱۰ متر پهنا را پر از آب می‌کند. وجود دهلیزها در کف و سقف غار کنار چشمه، بر زیبایی و جذابیت آن افزوده و این منطقه را به یکی از تفرجگاه‌های استان لرستان تبدیل کرده است.
آبشار وارک
در جنوب شرقی خرم‌آباد و در ۶۰ کیلومتری این شهر آبشاری زیبا به نام آبشار وارک خودنمایی می‌کند. برای رویارویی با این آبشار دوقلو باید پس از رسیدن به دوراهی خرم‌آباد-بروجرد حدود ۱۴ کیلومتر به سمت جنوب بروید، پس از آن با دیدن تابلوی آبشار نوژیان به مسیر خود ادامه دهید. این آشار در نزدیکی آبشار نوژیان یکی دیگر آبشارهای استان لرستان قرار دارد که یک دوراهی این دو آبشار را از هم جدا می‌کند. برای رسیدن به این آبشار باید حدود ۵ کیلومتر را پیاده‌روی کنید.
امامزاده جعفر
امامزاده جعفر یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی بروجرد با گنبد مخروطی‌شکل و متعلق به دوران سلجوقیان است. معماری خاص این بنا شبیه به آرامگاه دانیال نبی(علیه‌السلام) در شوش است. این امامزاده یکی از بناهای قدیمی در شهرستان بروجرد است که دلیل این ادعا را می‌توان با وجود سنگ قبرهای چند صد ساله‌ی موجود در حیاط مجموعه به‌خوبی نشان داد. همچنین وجود درختان کهنسال چنار نیز که پس از سال‌ها، همچنان استوار بر پا ایستاده‌اند و زیباییِ طبیعیِ مجموعه‌ی امامزاده جعفر بروجرد را دو چندان میکنند، نشان از قدمت بالای این محوطه دارد. این بنا که در کنار یک گورستان عمومی، گورستان خصوصی و بقعه‌ی امامزاده دوخواهران قرار دارد، با درهای قدیمی و آینه‌کاری‌های زیبا یکی از جاذبه‌های دیدنی بروجرد محسوب می‌شود.
دریاچه گهر
در جنوب شرقی شهر دورود استان لرستان و در ۳۰ کیلومتری این شهر، دریاچه‌ای زیبا رخ نمایی می‌کند که به نگین اشترانکوه شهرت دارد. این دریاچه با طول حدود یک و نیم کیلومتر به گفته زمین‌شناسان، نتیجه وقوع زمین لرزه‌ای بزرگ در هزاران سال پیش است.
در کنار دریاچه گهر، دره‌ی نی‌گاه قرار دارد که یکی دیگر از جاذبه‌های این شهر محسوب می‌شود. با سفر به این نقطه با دشتی پوشیده از شقایق و لاله واژگون روبه رو خواهید شد که در ماه‌های تیر و مرداد به زیباترین حالت خود می‌رسد. علاوه بر این منطقه‌ی اشترانکوه، منطقه‌ای حفاظت‌شده و پر از گونه‌های جانوری مثل بز، قوچ، آهو، پلنگ است. برای رسیدن به این منطقه تماشایی اگر مسیر الیگودرز به شول‌آباد را انتخاب کنید می‌توانید از پیاده‌روی در دل جنگل‌های زیبای اشترانکوه نیز لذت ببرید.
پل دختر
پل دختر یکی از پلهای استان لرستان است که بخش عظیمی از آن تخریب شده و تنها یکی از طاق‌های آن در ورودی شهر پلدختر به جای مانده است. این پل که با نام پل کر و دت (پسر و دختر) هم مشهور است نماد شهر پلدختر محسوب شده و جاده‌ی خرم‌آباد، اندیمشک از زیر آن عبور می‌کند. ارتفاع این تنها طاق برجامانده از پل دختر ۱۸ متر و عرض آن ۱۱.۵ متر است. برخی علت نامگذاری این پل را انتساب آن به ایزدبانو آناهیتا می‌دانند.
تالاب پردختر نیز یکی دیگر از جاذبه‌های این شهر است که زمان پیدایش این تالاب یازده‌‌گانه به ۱۰ تا ۱۱ هزار سال قبل باز می‌گردد. این مجموعه شامل تالاب‌های تکانه، لفانه، زردآبه، سیاه، تاف، چیکه و … است که بزرگترین این تالاب‌ها تالاب گری بلمک با ۵۰۰ هکتار وسعت است. با وجود بحرانی کم‌آبی کشور، این تالاب‌ها وضع خوبی دارند و زیستگاه پرندگان مهاجر سیبری مثل چنگر، کشیم، حواصیل خاکستری و گونه‌های کمیابی مثل قوی گنگ و حاجی لک‌لک هستند. برای دسترسی به این تالاب‌ها باید در مسیر جنوب شهرستان پلدختر حرکت کنید، پس از طی ۵ کیلومتر به جاده‌ای میرسید که در کنار روستای ولیعصر قرار دارد. تالاب‌ها در انتهای این جاده‌ی فرعی در انتظار شما هستند.
غار کلماکره
این غار را یکی از ۶ گنجینه‌ی بزرگ جهان می‌نامند. غار کلماکره که سال ۱۳۶۸ شمسی توسط یک چوپان به صورت اتفاقی کشف شده است، بیش از ۲۷۰۰ سال قدمت دارد و محل نگهداری بخش قابل توجهی از ثروت پادشاهان ساسانی بوده است. متأسفانه به دلیل بی‌توجهی مسئولین در سال‌های اولیه‌ی پس از کشف این غار، بیشتر آثار باستانی آن (جواهرات، ماسک‌های طلا، کاسه‌های ماهی بادامی، شمش‌های نقره و …) توسط قاچاقچیان عتیقه به خارج از کشور منتقل شد. بخشی از آثار باستانی آن را می‌توان در موزه‌ی ایران باستان تهران، موزه‌ی قلعه‌ی فلک‌الافلاک و موزه‌های لوور، بریتانیا و نیویورک مشاهده کرد.
ساختار طبیعی خود غار نیز به لحاظ طبیعی بسیار دیدنی است، آبچال‌های طبیعی درون غار و ستون‌های رسوبی و سقف‌آویزهای جالب آن برای هر غارنوردی جالب خواهد بود. مسیر دسترسی به این غار نیز مانند سایر جاهای دیدنی لرستان ترکیبی از استفاده از ماشین و پیاده‌روی است. از مسیر پلدختر و از جاده‌ای که در حاشیه‌ی شمالی رودخانه‌ی کشکان قرار دارد، حدود ۱۲ کیلومتر را به سمت روستای دره‌باغ بروید و سپس باقی مسیر را تا دهانه‌ی غار پیاده‌روی کنید.
دریاچه شط تمی الیگودرز
دریاچه شط تمی در جنوب روستای دستگرد شهرستان الیگودرز است که در مرز استان‌های لرستان، خوزستان و چهارمحال بختیاری قرار دارد. این دریاچه دیدنی که از دو بخش فصلی و دائمی تشکیل شده است در منطقه‌ای ییلاقی عشایر بختیاری واقع شده است و با سفر به این منطقه خوش آب و هوا می‌توانید با زندگی عشایری نیز از نزدیک آشنا شوید.
بازار بروجرد
بازار سنتی بروجرد علاوه بر بازار یکی از آثار تاریخی این شهر محسوب می‌شود که قدمت آن به دوران قاجار باز می‌گردد. هرچند به دلایل مختلف از جمله آتش‌سوزی و جنگ بخشی از این بازار تخریب و بازسازی گشته است اما کماکان بخش‌هایی از آن بافت قدیمی خود را حفظ کرده است.
این بازار از سه بخش راسته‌بازارها، کاروانسراها و مراکز جانبی راسته‌بازارها تشکیل شده است که هر سه بسیار دیدنی هستند. هر کدام از راسته بازارها به شغل و صنف خاصی مربوط هستند. مشاغل قدیمی همچون گیوه‌دوزی، جوراب‌بافی، مسگری، حلبی‌سازی، چلنگری، بوریابافی و لحاف‌دوزی در این بازار به چشم می‌خورد.
سوغات لرستان
یکی از جذاب‌ترین و خوشایندترین بخش سفر، خرید یادگاری و سوغات برای خودمان و عزیزانمان است؛ که تا مدت‌ها با دیدن آن یادگاری‌ها، خاطرات خوش سفرمان را مرور کنیم و با سوغات، عزیزانمان را در خاطرات شیرین سفرمان، شریک کنیم. لرستان علاوه بر مناظر و آب و هوای بکر و بی‌نظیری که دارد، دارای سوغاتی‌های متنوعی نیز هست که در ادامه شما را با برخی از آنها آشنا خواهیم کرد.
صنایع دستی لرستان
صنایع دستی هر منطقه‌ای نشانی از ذوق و هنر و سبک زندگی اهالی آن منطقه است. صنایع دستی در استان لرستان را می‌توان به چند بخش قسیم کرد: صنایع دستی ساخته شده توسط عشایر، مردم روستا و شهرنشینان. در این میان، صنایع دستی عشایر تنوع بیشتری دارد؛ به این علت که عشایر با توجه به نیازهای خود کالای مورد نظر را تهیه میکنند تا از این طریق کسب درآمد هم داشته باشند.
ورشوسازی
ورشوسازی با حدود۲۰۰ سال پیشینه از شاخص‌ترین صنایع دستی بروجرد است. ورشو فلزی است سفیدرنگ و نقره مانند که آلیاژ آن ۲۰ درصد نیکل، ۳۵ درصد روی و ۴۵ درصد مس است و به‌خوبی ذوب و به‌آسانی قالب‌گیری می‌شود. هنرمندان بروجردی با استفاده از فن چکش‌کاری و خم‌کاری که با دستگاه‌های ساده انجام می‌شود، آثاری فلزی از ورق‌های ورشو خلق میکنند و ظروف بسیار زیبایی نظیر سینی، دیس، بشقاب، قاشق و چنگال، سماور ذغالی، قوری، قندان، استکان، گلاب‌پاش، آفتابه لگن، سرمه‌دان و … می‌سازند.
جاجیم بافی
جاجیم‌بافی هنری زیبا و حاصل کار دستان هنرمند زنان عشایر است که معمولا در فصل تابستان و پاییز مشغول بافت آن می‌شوند. تمام مراحل این کار به جز چره یا همان قیچی کردن پشم گوسفندان، بر عهده‌ی زنان است. زنان نخ‌های پشمی را با استفاده از رنگ‌های طبیعی، رنگ‌آمیزی میکنند. روش بافت جاجیم به این شکل است که نوارهای باریک را می‌بافند و سپس آنها را در کنار هم می‌دوزند تا یک سطح مربعی‌شکل یا مستطیلی حاصل شود.
گرچه امروزه دستبافته‌های سنتی جایگاه سابق را در منازل ایرانی ندارند اما هنوز هم افرادی پیدا می‌شوند که با تکه‌های کوچک جاجیم و گلیم خانه‌های خود را می‌آرایند و رنگ و بویی از گذشته را به خانه می‌آورند.
نمدمالی
یکی دیگر از صنایع دستی استان لرستان که از گذشته‌های دور در شهرهای این استان رواج داشته نمدمالی است. در نمدمالی، عمل بافتن انجام نمی‌شود و با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت در محیط قلیایی، شرایط در هم تنیده شدن الیاف پشمی را فراهم می‌گردد. کلاه نمدی، تن‌پوش‌های نمدی و انواع زیراندازها در طرح و نقش های مختلف از انواع نمدمال هستند که در بازارچه‌های سنتی این استان به چشم می‌خورند.
حصیربافی
حصیربافی یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی است که در استان لرستان نیز رواج دارد. برای بافت این حصیرها که به آنها بوریا هم می‌گویند، حصیر را مرطوب میکنند تا نرم شود و سپس به صورت تار و پود آنها را به هم می‌بافند. از این حصیرها، زیرانداز، انواع سبد و ظروف را تهیه میکنند.
گیوه دوزی
گیوه‌دوزی یکی دیگر از صنایع دستی استان لرستان است که در بسیاری از مناطق دیگر کشورمان نیز رواج دارد. این پاپوش سنتی از مواد طبیعی تهیه شده و بسیار سبک و بادوام است. امروزه نیز بسیاری از طراحان در تلاش هستند تا این هنر سنتی را باب میل جوانان زراحیو تولید کنند.
ماشته بافی
ماشته، نام دست بافته‌ای پشمی و منقوش است که در اکثر مناطق ایران به نام جاجیم شناخته می‌شود اما در خرم آباد و کرمانشاه، ماشته ننامیده می‌شود. برای بافت این دست بافته‌ی بسیار قدیمی از نخ پشمی الوان استفاده می‌شود و نقوشی همچون گل پتویی، چهارخانه آو و دار (آب و درخت)، راه راه ، هشت خانه، خانه پنجزاری به آن زینت می‌دهند.
ماشته در میان عشایر و روستاییان به عنوان زیر انداز، روانداز و روی کرسی و رختخواب‌پیچ کاربرد دارد. در شهرها از این دستبافته برای روفرشی، رومبلی، انواع پشتی،کیف زنانه، ساک، تزئین منزل استفاده می‌گردد.
خراطی
خراطی هنر ساختن اشیا از چوب است که به وسیله‌ی دستگاه مخصوصی انجام می‌پذیرد و در طی آن وسایل مختلفی مانند گهواره، پایه ی آباژور و ظروف تولید می‌شوند. این هنر زیبا قدمت دیرینه‌ای دارد که بقایای نقش برجسته‌های کاخ داریوش در تخت جمشید که در آنها تخت و چهار پایه و عودسوز مزین به این هنر هستند، حکایت بر همین موضوع دارند. در لرستان خراطان بسیاری به کار مشغولند و آثار بسیار زیبایی را خلق میکنند که می‌توانند یادگاری‌های ارزشمندی برای شما و عزیزانتان باشند.
قالی‌بافی و گلیم‌بافی از دیگر صنایع دستی این استان است که به دست هنرمندانه‌ی مردم و زنان لر بافته می‌شود.
خوراکی‌های خوشمزه لرستان
کلوچه بروجردی
کلوچه‌ی بروجردی معروف به کلوچه قندی یکی از بهترین سوغاتی‌های این شهر است. این شیرینی خوشمزه با آرد گندم، مغز بادام و روغن حیوانی مرغوب تهیه می‌شود. در ایام نوروز در بسیاری از خانه‌های اهالی این منطقه با این شیرینی از مهمانان پذیرایی می‌شود.
عسل
عسل یکی از نعمت‌ها طبیعی است که علاوه بر طعم خوب و خوشایندش دارای خواص دارویی و درمانی متعددی است. استان لرستان به دلیل داشتن طبیعت بکر، مراتع و جنگل‌های انبوه، بهترین منطقه برای پروش زنبور و تولید عسل است. عسل این منطقه از کیفیت بالایی برخوردار است. این استان در حال حاضر رتبه‌ی هفتم کشور را در تولید عسل و رتبه‌ی نخست کشور را در مرغوبیت آن دارد. در شرایط مساعد تولید عسل این استان از مرز ۱۶۰۰ تن می‌گذرد. از این رو، این ماده‌ی طبیعی می‌تواند بهترین انتخاب به عنوان سوغات باشد.
روغن حیوانی لرستان
شهرستان دلفان استان لرستان از دیرباز به داشتن روغن حیوانی مرغوب و معطر معروف است و مسافران در سفر به این منطقه حتما این فرآورده‌ی دامی را به عنوان سوغات سفر تهیه میکنند. روغن حیوانی که در زبان لکی به نام «روغن دان» معروف است و از شیر گاو و گوسفند تولید شده و به رنگ‌های زرد و سفید تولید می‌شود.
وجود مراتع، چمنزارها، کوه‌های انباشته از پوشش جنگلی و گونه‌های گیاهی معطر باعث شده که روغن حیوانی تولید شده توسط عشایر و دامدارن این خطه بسیار مرغوب باشد. زنان سختکوش عشایر پس از جمع‌آوری شیر دام، از آن ماست تهیه میکنند. سپس ماست آماده شده را درون مشک می‌ریزند و با افزودن مقداری آب و نمک از آن دوغ و کره می‌گیرند. با آب کردن و جوشاندن این کره، روغنی خالص با عطری خاص به دست می‌آید که همان روغن حیوانی است.
نان ساجی
نان ساجی به یک نوع نان پهن و نازک که بر بروی یک صفحه فلزی دایره به نام ساج پخته می‌شود. انواع گوناگون این نان شامل نان تیری، نان تپ تپی، ته کله‌ای و فه تیره می‌شود. علاوه بر لرستان در استان‌های دیگری نیز هم چون کرمانشاه، کردستان، خوزستان و فارس نیز این نان پخته می‌شود.
شیرینی آردی
شیرینی آردی خرم‌آباد از شیرینی‌های سنتی و بسیار خوشمزه این شهر است. این شیرینی ماندگاری بالایی دارد و می تواند گزینه خوبی برای سوغاتی باشد. برای تهیه این شیرینی از شکر، آرد و روغن استفاده می‌شود. این شیرینی خوش‌طعم با اضافه کردن گردو، نخود و نارگیل طعم‌های متنوعی به خود می‌گیرد.
کاک
کاک نام نوعی شیرینی است که در استان‌های مختلفی از جمله لرستان تهیه می‌شود. این شیرینی خوشمزه در لرستان نیز با آرد، روغن حیوانی و زعفران تهیه و می‌گردد و به دلیل کیفیت بالا و طعم دلپذیر و عدم استفاده از مواد افزودنی مضر و نگهدارنده، یکی از بهترین سوغاتی‌های این استان به شمار می‌رود.
سمنوی بروجردی، انواع حلوا و ارده، ترخینه و برساق از دیگر سوغاتی‌های خوشمزه و محبوب استان لرستان محسوب می‌شوند.
غذاهای لرستان
کباب بروجرد
به سبب وجود دام‌های زیاد در بروجرد یکی از با کیفیت‌ترین کباب‌های ایرانی، متعلق به این شهر است. کباب بروجردی شامل انواع کباب کوبیده، برگ و چنجه است، اما وقتی سخن از کباب بروجردی می‌شود منظور نوع کوبیده‌ی آن است. کوبیده بروجردی تفاوت چندانی با دیگر کوبیده‌های ایرانی ندارد و دلیل معروفیت آن استفاده از گوشت مرغوب و دقت و مهارت کباب‌پزها است. گوشت سردست گوسفندی، پیاز، جوش شیرین، نمک وفلفل مواد تشکیل‌دهنده‌ی کوبیده بروجردی است. معمولا این کباب را که به‌همراه نان سنگک، دوغ محلی و سبزیجات سرو میکنند. ختما با سفر به این شهر این غذا را امتحان کنید تا خاطره و طعم آن برای همیشه با شما بماند.
آش شله ماش دورود
آش شله ماش یکی از غذاهای محلی شهرستان دورود است که از لوبیا چیتی، ماش، عدس، برنج، پیاز، آبگوشت، کشک، زعفران و نعناع داغ تهیه می‌شود.
سُغدو (دلمه‌ی سیراب شیردان)
سغدو که یکی از غذاهای سنتی لرستانی‌ها است، از شکنبه‌ی گوسفند تهیه می‌شود. برنج، آلوبخارا، گردو، روغن، آب و ادویه دیگر مواد تشکیل‌دهنده‌ی سغدو است. برای تهیه‌ی این خوراک لذیذ مواد را داخل شکنبه ریخته و با نخ و سوزن می‌دوزند. سپس روی آن آب و ادویه ریخته و روی حرارت ملایم می‌پزند. این غذا محبوب کسانی است که به کله‌پاچه و سیراب شیردون علاقه دارند
کوفته نخودچی
کوفته نخودچی یکی دیگر از غذاهای محلی این استان است که از گوشت چرخ‌کرده بدون چربی، آرد نخودچی، پیاز، پودر تخم گشنیز، زعفران، شکر، روغن مایع، ادویه شوید و آبلیمو تهیه می‌شود.
گوله ریزه
گوله ریزه یا همان خوراک گوشت قلقلی از غذاهای محبوب و محلی استان لرستان است که با افزودن برنج خردشده، آرد گندم و سیب زمینی به ترکیب اصلی این غذا طعمی متفاوت به آن بخشیده است. گوشت چرخ‌کرده، برنج نیم‌دانه، آرد گندم، روغن، سیب‌زمینی، رب گوجه و ادویه مواد مورد نیاز شما برای تهیه‌ی این خوراک خوش‌طعم است.
چلو گوشت خرم‌آباد
چلو گوشت، یکی از غذاهای رسمی و مناسبتی شهرستان خرم‌آباد که اغلب در عروسی‌ها و اعیاد طبخ می‌شود. زیر برنجی یا همان چلو گوشت را در سینی بزرگی که به اصطلاح لُری به آن مجمع می‌گویند، سرو میکنند. نحوه‌ی کشیدن این غذا در مجمع نیز آداب خاصی دارد، به این گونه که کمی پلو در کف مجمع می‌ریزند، سپس گوشت‌های پخته را در وسط برنج کشیده و روی آن‌را با برنج می‌پوشانند به‌طوری که گوشت پیدا نباشد. در آخر یک قطعه پیاز و کمی نمک در سینی می‌گذارند و غذا را با نان می‌پوشانند تا سرد نشود.
خورش سیب درختی
این خورشت محلی لرستان از گوشت ران گوسفندی، روغن مایع، برگ بو، پیاز، آب، نمک و فلفل، سیب درختی، پیازداغ، سرکه، شیره‌ی انگور یا خرما و نشاسته‌‌‌ی ذرت تهیه می‌شود.
خورش قلیه ترش، آبگوشت دوگوله دودار، آش ترخینه، آش پرشکه و خورش کلیه ترش از دیگر غذاهای محلی این استان هستند که طرفداران فراوانی دارند.
آب و هوای لرستان
استان لرستان دارای آب و هوای متنوعی است و شرایط جوی در قسمت‌های شمال، جنوب، غرب و شرق آن با هم متفاوت هستند. قسمت‌های شمالی استان، در فصل زمستان دارای برف و کولاک است و قسمت‌های جنوبی دارای هوایی معتدلی است. این استان دارای سه نوع آب و هوای مختلف، از جمله سرد کوهستانی، معتدل مرکزی و گرم جنوبی است.
بهترین زمان برای سفر به لرستان
لرستان سومین استان پرآب کشور و منطقه‌ای کوهستانی است. این استان با آب‌وهوای چهارفصل مدیترانه‌ای خود سفری دلپذیر در تمام فصول سال را برای شما رقم می‌زند. با سفر در سطح این استان و شهرهای مختلف آن شما آب‌وهواهای متفاوتی را تجربه خواهید کرد از آب‌وهوای سرد و کوهستانی در الیگودرز گرفته تا هوای گرم جنوبی در پلدختر. بهترین زمان برای سفر به لرستان، مانند اکثر مناطق معتدل، بهار و به خصوص ماه اردیبهشت است. اما در سایر فصول سال نیز، متناسب با آب‌وهوای رایج فصلی و با همراه بردن لباس‌های متناسب با فصل، می‌توان سفری راحت و دلپذیر داشت. اگر قصد کوهنوردی در لرستان و سفر به ارتفاعات آن را دارید، در تمام فصول سال حتی تابستان، لباس‌های گرم همراه خود داشته باشید.
اقامت در لرستان
برای رفاه حال گردشگرانی که به لرستان سفر میکنند در شهرهای مختلف این استان به‌خصوص در اطراف اماکن و جاذبه‌های آن، اقامتگاه‌هایی وجود دارد. از هتل‌های لوکس و سنتی تا مهمانپذیر و مسافرخانه.
هتل
در این استان هتل‌هایی با درجات کیفی مختلف وجود دارند که میزبان شما خواهند بود. از معروف‌ترین هتل‌های لرستان می‌توان هتل رنگین کمان خرم‌آباد، هتل آزادی خرم‌آباد، هتل زاگرس بروجرد، هتل کارون و هتل عطر به اشاره کرد.
اقامتگاه های بوم‌گردی
اقامتگاه‌های سنتی، مخصوص کسانی است که علاقمندند برای چند روز از زندگی ماشینی و مدرن فاصله بگیرند و زندگی در محل‌های قدیمی و سنتی را تجربه کنند. اقامتگاه ریتون سام نمونه‌ای از این نوع اقامتگاه‌ها است.
مهمانپذیر
مهمانپذیرها و مسافرخانه‌ها نیز مناسب کسانی است که می‌خواهند بیشتر هزینه‌هایشان را صرف گردش و خرید سوغاتی‌ها و یادگاری‌های هنر شیرازی کنند و در مخارج اقامت خود صرفه‌جویی کنند.
کمپینگ
در شهرهای مختلف لرستان نیز مانند بسیاری از شهرهای ایران، اماکنی برای برپایی چادر و کمپینگ در نظر گرفته شده است که معمولا در نزدیکی پارک‌ها هستند تا علاوه بردسترسی آسان به سرویس بهداشتی، امنیت مسافران نیز تضمین شود. این نوع اقامت علاوه بر اینکه هزینه بسیار پایینی دارد، تجربه و لذت طبیعت‌گردی را نیز در این دیار خوش آب و هوا برایتان به‌دنبال دارد.
سخن پایانی
جاذبه‌ها و مناطق گردشگری، آب و هوای خوش و مناطق بکر و همچنین غذاهای خوش‌طعم، وصف‌ناپذیر و اصیل لرستان فراتر از آن چیزی است که در این مقاله بیان شده است. با سفر به این دیار تاریخی چهار فصل، از نزدیک آنها را لمس کنید و خاطرات خوشی را برای خود و عزیزانتان رقم بزنید. شما می‌توانید با اتومبیل شخصی، هواپیما یا قطار از هر کجای کشور ، خود را به این شهر دیدنی و پرجاذبه برسانید.