استان زیبای زنجان با قدمتی دو هزار ساله، یکی از استانهای شمال غربی ایران است که علاوه بر جاذبههای گردشگری و مکانهای تاریخی فراوان، دارای غذاهای محلی خوشطعم و سوغاتیهای خوشمزه و همچنین صنایع دستی زیبایی است.
در بخش اول مقاله ” زنجان ؛ سرزمین هنر و تاریخ ” شما را با مکانهای تاریخی و جاذبههای گردشگری این استان زیبا آشنا کردیم. در بخش دوم این مقاله قصد داریم به معرفی غذاهای سنتی و محلی، بهترین سوغاتیهای این استان و مکانهای اقامتی زنجان بپردازیم. با آراد مگ همراه باشید.
استان زنجان
استان زنجان سرزمینی است که از تاریخ، تمدن، فرهنگ غنی و آب و هوای مطبوعی برخوردار است. این استان دارای جاذبههای فرهنگی و تاریخی فراوانی است که برخی از آنها شهرت جهانی دارند.
از میان جاذبههای گردشگری این استان میتوان به گنبد سلطانیه، رختشویخانه، بازار سنتی زنجان، مسجد جامع زنجان، موزه مردان نمکی و غار کتلهخور اشاره کرد.
آب و هوای زنجان و بهترین زمان سفر
استان زنجان دارای آب و هوای کوهستانی است؛ از این رو فصل زمستان آن بسیار سرد و برفی است. فصول و بهار و تابستان، این استان از آب وهوای مطبوعی برخوردار است. این استان در فصول بهار و زمستان از بیشترین میزان بارندگی برخوردار است.
استان زنجان یکی از بهترین مقاصد گردشگری در فصل تابستان به شمار میرود.
غذاهای محلی استان زنجان
استانهای مختلف ایران با داشتن موقعیتهای جغرافیایی متنوع، دارای عادات غذایی مختلفی هستند. استان زنجان یکی از استانهای سردسیر کشور به شمارمیرود و مواد غذایی که بومیان این منطقه مصرف میکنند معمولا از موادی با طبیعت گرم و مقوی است. در ادامه به معرفی برخی از معروفترین غذاهای محلی و سنتی این استان خواهیم پرداخت.
جغور بغور
خوراک جغور بغور، یکی ازمعروفترین و محبوبترین غذاهای زنجان است که در بسیاری از شهرهای ایران نیز به غذایی پرطرفدار تبدیل شده است. ترکیبات اصلی این غذای بینظیر و خوشطعم را جگر سفید، جگر سیاه، دلو قلوه گوسفند، سیبزمینی، پیاز و ادویهجات تشکیل داده است. برای طبخ جغور بغور ابتدا پیازهای خلالی شده را سرخ و بعد از طلایی شدن جگر سفید را به آن اضافه میکنند، سپس داخل غذا مقداری آب میریزند و اجازه میدهند تا خوب پخته شود. بعد از آن جگر سیاه و دل و قلوه رابه همراه ادویه به این مواد اضافه میکنند و در پایان سیبزمینی را به آن میافزایند. بعد از چند دقیقه غذا حاضر میشود. معولا این غذا را با لیموترش و برگ ریحان سرو میکنند. در استان زنجان این غذای خوشطعم و مقوی را به عنوان صبحانه میل میکنند و در اکثر رستورانهای آن، جغور بغور دروعده صبحانه سرو میشود.
خورش آلوچه با مرغ
یکی از اصیلترین و خوشطعمترین غذاهای زنجان، خورش آلوچه با مرغ نام دارد که عطر و بوی بینظیری دارد. مواد اصلی این غذای پرطرفدار زنجانی را مرغ، آلوی برغای، هویج، پیازداغ، رب و ادویه تشکیل میدهد. برای طبخ این خورش خوشمزه که با برنج سرو میشود، مرغ و پیاز را تفت داده و با آلو و هویجی که از قبل کمی سرخ شده مخلوط میکنند به آن رب را افزوده و با کمی آب میگذارند دقایقی بپزد و جا بیفتد. این غذا به دلیل داشتنن آلو در آن کمی طعم شیرین دارد. در سفر به زنجان حتما یک بار این غذای لذیذ را امتحان کنید.
پیازو
پیازو یکی از قدیمیترین غذاهای زنجان است که ظاهری شبیه به آش یا اشکنه دارد. مواد تشکیلدهنده این غذای اصیل پیاز، گردو، گوشت، گوجه فرنگی، عدس، لپه، برگهی زردآلو و سیبزمینی است. این غذای مقوی و خوشطعم یکی از غذاهایی است معمولا در شبهای زمستانی به عنوان وعده شام طبخ میشود.
بوغدا آشی
بوغدا آشی به معنی آش گندم است و یکی از آشهای مقوی و پرطرفدار زنجان به شمار میرود که معمولا در شبهای سرد زمستان طبخ میشود. در این آش مقوی موادی همچون اسفناج، حبوبات، گندم، پیاز، روغن و ادویه و آرد وجود دارد که برای تهیه آن ابتدا گندم و حبوبات را خیس کرده و سپس آنها را میپزند و بعد از ان اسفناج تازه را به همراه ادویه به آن اضافه میکنند و میگذارند تا جا بیفتد.
آش گندم یا بوغدا آشی علاوه بر طعم خوش، سرشار از ویتامینها و املاحی مانند A,B,C,E ، کلسیم، پتاسیم، آهن و ید است.
آش ترش
آش ترش یکی از آشهای معروف زنجان است و باب میل کسانی است که به طعم ترش علاقه دارند. این آش بسیار خوشمزه از ترکیب حبوبات، سیبزمینی، هویج، آلوی ریز، برگه زردآلو، لبو، رشته آشی، جو پرک، سیر و سرکه تهیه میشود. این آش علاوه بر طعم خوش و بینظیرش، یک غذای مقوی نیز به شمار میرود.
آش شیر
آش شیر نیز یکی دیگر از آشهای زنجان است که علاوه بر اهالی این استان، در میان گردشگران نیز از محبوبیت بالایی برخوردار است. این آش از طبخ حبوبات و ترکیب آن با شیر تهیه میشود که برخی برای تهیه آن، به شیر گردو و کشمش نیز اضافه میکنند که طعمی فوقالعاده به آن میبخشد. آش شیر علاوه بر طعم خوشایندش سرشار از کلسیم است.
کله جوش
کله جوش از آن دسته از غذاهایی است که در مناطق مختلف ایران طبخ میشود و در هر منطقهای دستور طبخ متفاوتی دارد. در کله جوش زنجانی، گوشت و قارچ، پیاز و سبزیجات معطر و نخود و عدس با آب، همراه یکدیگر میپزند. پس از آن تخم مرغهایی که با ماست یا کشک مخلوط شدهاند به ترکیب اضافه میشود. این خوراک خوشمزه، برای روزهای سرد زمستان بسیار مقوی است.
شش انداز
شش انداز، غذایی مقوی و قدیمی زنجان است که معمولا در شب چهارشنبه سوری تهیه میشود. این غذا از ترکیب خرما، گردو، کشمش، پیازداغ و تخم مرغ درست میشود. برای تهیه شش انداز، باید خرما و گردو و کشمش را به خوبی با پیاز بپزید و سپس تخم مرغهایی که در ظرفی دیگر کاملا هم زدهاید، به مواد تفت داده شده بیفزایید و سپس آن را با گردو، کشمش و شیره خرما تزیین کنید.
کشک بادمجان
همه ما غذای لذیذ کشک بادمجان را متعلق به شهرهای شمالی کشور میدانیم. اما اهالی استان زنجان نیز این غذا را با دستور پختی متفاوت طبخ میکنند و یکی از غذاهای پرطرفدار این استان محسوب میشود. برای طبخ کشک بادمجان زنجان، بادمجان سرخ شده را به همراه کشک له میکنند و روی آن را با گوشت چرخکرده تف داده شده و پیاز و سیر سرخشده میپوشانند و در پایان آن را با نعنا داغ و گردو تزئین میکنند. در سفر به زنجان حتما این غذای مقوی را امتحان کنید و از خوردن کشک بادمجان زنجانی نهایت لذت را ببرید.
حلیم
حلیم یکی از غذاهای بسیار مقوی است که در مناطق مختلف کشور طبخ میشود. این غذای لذیذ و خوشطعم یکی از غذاهایی است که در ایام محرم به صورت گسترده در شهرهای مختلف استان زنجان تهیه میشود و در این ایام از جایگاه ویژهای برخوردار است. برای طبخ این غذا گوشت و گندم با آب و پیاز میپزند و سپس آن را میکوبند تا جایی که کش بیاید. و بعد از آماده شدن، روی آن را با شکر و دارچین تزئین میکنند.
علم سلات
علم سلات یکی از قدیمیترین و مقویترین غذاهای زنجان است که علاوهبر ترکیب فوقالعاده و طعم بینظیرش، از ارزش غذایی بالایی برخوردار است. علم سلات از گوشت، گندم، نخود، لوبیا، عدس، هویج، چغندر، فلفل، سیب زمینی، روغن، زردچوبه، زردآلو و آلوچه تهیه میشود. بعد از پختن همه این مواد با هم، آن را درون خمرهای سفالی میریزند و در خمره را با خمیر میپوشانند. سپس آن را درون تنور میپزند و علم سلات آماده خوردن میشود.
این غذای سنتی و کهن که معمولا در شهرستان ابهر استان زنجان طبخ میشود، غذایی کامل است و در گذشته به عنوان صبحانهای مقوی در روزهای سرد زمستان میل میشد.
سایر غذاهای زنجان
علاوه بر غذاهایی که به معرفی آن پرداختیم، غذاهای دیگری همچون آش رشته، کوفته ترکی و مرصع پلو نیز از غذاهایی است که در زنجان جایگاه ویژهای دارد و در میان اهالی این استان از محبوبیت بالایی برخوردار است.
سوغات زنجان
یکی از بهترین و لذتبخشترین بخشهای سفر، بازارگردی و خرید یادگار و سوغات است. استان زنجان از آن دسته از مناطق ایران است که از سوغاتیهای متنوعی برخوردار است. در ادامه به برخی از معروفترین سوغاتیهای خوشمزه و صنایعدستی این استان میپردازیم.
نان اردک
نان اَردَک نوعی نان سنتی و یکی از سوغاتیهای پرطرفدار زنجان است. این نان را با آرد نان بربری، تخم مرغ، شیر، شکر، بکینگ پودر و روغن و گاهی آب پنیر تهیه میکنند. خمیری که از این مواد به دست میآید را در داخل روغن سرخ می کنند. نان اردک را میتوانید از شیرینی فروشیهای زنجان خریداری کنید.
شیرینی شستی
یکی از معروفترین شیرینیهای استان زنجان شیرینی شستی است که از ترکیب آرد، پودر قند و کره تهیه میشود. شستی را می توان معروف ترین شیرینی زنجان دانست. این شیرینی خوشمزه به روش ساده ای و با ترکیب آرد، پودر قند و کره تهیه کرد. از ترکیب این مواد خمیر شیرینی حاصل میشود که بعد از ورز دادن و آماده شدن آن با شست دست حفرهای میان آن ایجاد میکنند تا بعد از پخت آن را با مربا، عسل یا شیره پر کنند و سپس آن را در مغر پسته و بادام میغلتانند تا به گونههای مختلف پستهای، بادامی، کنجدی و … تبدیل شود.
انگشت پیچ
انگشتپیچ نام یکی دیگر از سوغات این منطقه است که از ترکیب سفیده تخم مرغ، گلاب، شکر و آب تهیه میشود. این مواد را با هم به قدری به هم میزنند تا ترکیب غلیظی مانند عسل به دست آید و آن را دور انگشت خود پیچیده و میل میکنند.
سقز
سقز، صمغ یا شیره غلیظ درختی به نام بنه یا درخت پسته وحشی است که در فصل پاییز به طور طبیعی یا با دادن شکاف از آن خارج می شود. این ماده معمولا به عنوان آدامس مورد استفاده قرار می گیرد و دارای خواصی همچون کمک به هضم غذا، رفع بوی بد دهان و جلوگیری از پوسیدگی دندان است. همچنین از آن به عنوان ضماد زخمها نیز استفاده میکنند. این ماده پرخاصینت را در سفر به زنجان میتوانید برای خود و عزیزانتان تهیه کنید.
سبزیجات کوهی
همانطور که قبلا اشاره کردیم، استان زنجان در منطقهای کوهستانی قرار دارد و به سبب بارندگی بالا ، گیاهان فراوانی در این منطقه رشد میکنند. از این رو زنجان محل مناسبی برای رشد گیاهان و سبزیجات کوهی و پرخاصیت است که یکی از بهترین سوغاتیهای این استان به شمار میروند. در ادامه به معرفی چند نمونه از بهترین گیاهان دارویی این استان خواهیم پرداخت.
غاز یاغی
این سبزی نوعی گیاه خودرو است که در کنار رودخانهها و دامنهی کوهها میروید. این سبزی به دلیل شکل خاصش به نام غازیاغی به معنی پای غاز شناخته میشود. از میان خواص این گیاه میتوان به درمان بیماریهای پوستی، کمک به تصفیه ی خون، تنظیم ترشحات غدد داخلی و خاصیت آرامشبخشی اشاره کرد.
تره کوهی (گل آقا)
این گیاه که شکلی شبیه به تره فرنگی و طعم تندی مانند سیر و پیاز دارد، دارای ارزش غذایی فراوانی است و از خواص آن می توان به افزایش قدرت یادگیری، کاهش خطر ابتلابه بیماریهایی چون سکته قلبی و سرطان، تقویت سیستم دفاعی بدن، دفع کلسترول و افزایش قدرت بینایی اشاره کرد.
ماتار
سبزی ماتار یکی دیگر از انواع سبزیجات کوهی است دارای خواص درمانی بالایی است و در آشپزی نیز کاربرد دارد.
پیاز کوهی
یکی دیگر از سبزیهای زنجان که بهعنوان سوغات میتوان از آن یادکرد، پیاز کوهی است که به نام والک نیز شناخته میشود. این پیاز در روستاها و کوههای اطراف زنجان میروید و جزو دستهی گیاهان خودرو بهحساب میآید. پیاز کوهی طعم بینظیری به غذا میدهد و از آن در آش و سالاد استفاده بیشتری میشود. این سبزی به سبب دارا بودن خواصی چون، درمان موهای سفید و رشد مجدد موهای مشکی، ضدعفونیکننده و ضد میکروب شهرت یافته است. آشی که در آن پیاز کوهی مصرفشده باشد را برای عفونت ریهها، بهبود در سرماخوردگی توصیه میکنند.
چاقو سازی
چاقو معروفترین سوغات زنجان است و قدمت ساخت آن به دوران صفویه باز میگردد. شهرت چاقوی زنجان به سبب کیفیت، دوام و برندگی آن است. انواع چاقوهایی که در زنجان شاخته میشوند عبارتند از: چاقوی ساده، ضامن دار، چاقوی میوه خوری، چاقوهای مرکب، کاردهای شکاری، کاردهای قمهای، کاردهای کمری، کاردهای آشپزی و قلم تراش.
چاروق دوزی
یکی از سوغاتیهای زیبای زنجان چاروق نوعی پاپوش از جنس چرم است که در گذشته بدون پاشنه و با تسمههایی بلند به ساق پا بسته میشد که معمولا چوپانان از آن استفاده میکردند. امروزه این پاپوش بیشتر بدون بند و تسمه و با نوکی عقابی تولید میشود که معمولا بانوان آن را به عنوان روفرشی استفاده میکنند. چاروق امروزی پاشنه دارد و کف آن از چرم است و با استفاده از نخهای ابریشم و گلابتون به رنگهای مختلف رویهی آن را تهیه میکنند. چاروق میتواند سوغاتی زیبا برای عزیزانتان از زنجان باشد.
قالی بافی
قالیبافیدر زنجان مانند بسیاری از مناطق ایران میان مردم به ویژه روستاییان رواج دارد. نقوش بهکار رفته در قالیها متنوع و برگرفته از ذهن هنرمندان قالیباف است. از جمله نقوشی پرطرفدار زنجان میتوان به ریزماهی، سهمتنماهی، لچک ترنج، شکارگاه، لچک و ترنج، ایلونی مهاجر، ساوه مهاجر، شاهعباسی، بوته ترمه، گل افشار ، طرح بیدگینه و قلتوق اشاره کرد. روستاهای بیدگینه و قلتوق مرغوبترین قالی زنجان را می بافند که به صورت ریزبافت و چهل رج آن را تهیهی کنند. قالی خوش نقش و نگار زنجان نیز یکی از سوغاتیهای نفیس این استان به شمار میرود.
گیوه بافی
گیوهیکی از پاپوشهای سنتی ایران است که در زنجان نیز بافته میشود این پاپوش به دلیل راحتی، دوام بالا، جلوگیری از تعرق پا در میان روستاییان عشایر از محبوبیت بالایی برخوردار است. کف این پاپوش از جنس چرم است و رویهی آن به وسیله ی قلاب و انواع نخهای پنبهای و ابریشمی بافته میشود.
گلیم بافی
گلیمبافی یکی دیگر از صنایع دستی این استان است که مهم ترین مراکز آن در روستاهای قره پشتلو و انگوران قرار دارند. گلیمهای پشمی با نقوش حیوانی، گیاهی و هندسی در کا رگاههای مختلفی در زنجان تولید میشوند و گزینهای مناسب به عنوان سوغات به شمار میروند.
جاجیم بافی
جاجیم از دیگر صنایعدستی استان زنجان است که بسیاری از افراد این استان به بافت آن مشغولند. این محصول از پشم تابیده الوان و معمولا به رنگ روشن و در طرحهایی ساده بافته میشود. مهمترین کاربرد جاجیم، پیچیدن رختخواب است. عرض این محصول ۲۵ الی ۳۰ سانتیمتر است. و گاهی از نخ پنبهای خام، نخ ابریشمی و کاموا نیز در بافت آن استفاده میکنند.
حکاکی
حکاکی که نام هنر خراش دادن و ایجاد نقوش سطحی بر روی فلز با استفاده از ابزار ساده است، یکی از هنرهای رایج در استان زنجان است که بر روی ظروف مختلف، توسط هنرمندان این منطقه ایجاد میشود و یک سوغاتی زیبا و نفیس برای عزیزانتان و یا یک یادگاری ارزشمند از سفرتان خواهد بود.
مسگری
استان زنجان یکی از مراکز مسگری ایران به شمار میرود که در بازارهای زنجان میتوانید ظروف مختلف مسی مانند جمله مجمعه، دیگ، کاسه، آفتابه و لگن را بیابید.
سوزن دوزیهای سنتی
یکی از زیباترین سوغاتیهای این استان که یک سوغاتی بینظیر برای خانمها به شمار میرود، سوزندوزیهای سنتی است. این هنر، گلدوزی و منجوقدوزی بر روی پارچه است که جلوهای زیبا به پارچه و لباس میبخشد.
ملیلهکاری
ملیلهکاری ازجمله هنرهایی است که در زنجان از قدمتی دیرینه برخوردار است و در زمان رضاخان با کوچ هنرمندان زنجانی به تهران و اصفهان به شهرهای دیگر نیز منتقل شد. این هنر ظریف و زیبا یک سوغاتی منحصر به فرد محسوب میشود که در تزیین انواع پایههاى استکان، سینى، قاشق و چنگال غذاخوری و چایخورى، کاسه، گلدان، قاب عکس و پارچه کاربرد دارد.
نمد
نمد به نوعی زیرانداز اطلاق میشود که از پشم گوسفند تهیه میشود. برای تهیه نمد بافتی انجام نمیپذیرد بلکه با به کارگیری فشار، رطوبت و حرارت و در هم رفتن الیاف پشمی تولین میشود. پشم بهاره گوسفند با الیاف بلند بهترین پشم برای تهیهی نمد است.
منبت
منبت کاری یکی از هنرها و صنایع دستی ایرانی است که در بسیاری از نقاط ایران دیده میشود. در این هنر نقشها به صورت نقش برجسته بر روی چوب ایجاد میشود و اثری زیبا و نفیس را خلق میکند.
سفالگری
سفالگری از آندسته از هنرهایی است که در زنجان از قدمت بالایی برخوردار است. وجود آثار تاریخی نشان میدهد که این هنر در گذشته نیز رواج داشته است. هنر سفالگری در روستاهای سلطانیه، بلوبین، گلابرسفلی وعلیا و قلتوق از رواج بیشتری نسبت به سایر نقاط این استان برخوردار است. از میان آثار سفالی که در این مناطق ساخته میشود میتوان به ظروف مختلفی مانند خمره، کشکساب، کوزه و تنور اشاره کرد.
رنگرزی
یکی از صنایع مشهور زنجان، رنگرزی یا صباغی است که از طریق آن کالاهای نساجی مانند الیاف، نخ، پارچه و پوشاک در محلولی که شامل مواد رنگ زا و مواد شیمیایی میباشد، رنگآمیزی میگردد.
تابلوی خاتم و مینیاتور
خاتم یکی ازهنرهای ظریف و کهن ایرانی است که در زنجان نیز رواج دارد. آثار زیبای خاتم از ترکیب چندضلعیهای منظم و در رنگهای متنوع و با مواد اولیه مختلف خلق میشود.
مینیاتور نیز یکی از هنرمندانترین انواع نقاشی است که نقوشی تمثیلی از پرندگان و حیوانات، شاخ و گل و برگ و خطوط اسلیمی در آن به کارمیرود که نتیجه نهایی بسیار چشمنواز است.
در زنجان تابلوهایی از ترکیب خاتم و مینیاتور را میتوانید بیابید که خلاقیتی تحسینبرانگیز را به رخ میکشانند و یک سوغاتی بینظیر و نفیس به شمار میروند.
مکانهای اقامتی زنجان
استانن زیبای زنجان با دارا بودن هوایی کوهستانی و مطبوع و همچنین جاذبههای طبیعی و گردشگری زیبا و آثار تاریخی متنوع، گردشگران فراوانی را در طول سال به ویژه فصول بهار و تابستان به سوی خود جلب میکند. از این رو مکانهای اقامتی متنوعی برای رفاه حال مسافران و گردشگران در شهرهای مختلف این استان وجود دارد که در سفر به این استان میتوانید یکی از آنها برای اقامت برگزینید. در ادامه به معرفی برخی از این اقامتگاهها میپردازیم.
هتل
اگر در سفر به زنجان علاقمندید در مکانی راحت و با امکانانت رفاهی بالا اقامت کنید. انتخاب یکی از هتلهای این استان گزینه مناسبی خواهد بود. از معروفترین هتلهای این استان میتوان به هتل بزرگ زنجان، هتل پیام، هتل پارک، هتل سپهر و هتل اطلس اشاره کرد که از امکانات مناسبی برای یک اقامت راحت برخوردارند.
اقامتگاههای بومگردی
اگر میخواهید در سفر به زنجان، چند روزی از زندگی ماشینی و مدرن فاصله بگیرید و زندگی در مکانها سنتی را تجربه کنید، اقامتگاههای بومگردی بهترین گزینه برای شما خواهند بود. اقامتگاه بومگردی ددمان زنجان نمونهای از این اقامتگاهها است.
مهمانپذیر
مهمانپذیرها و مسافرخانهها نیز مناسب کسانی است که میخواهند با هزینه کمتری سفر کنند و یا بیشتر هزینههایشان را صرف گردش و خرید سوغاتیها و یادگاری کنند. مهمانسرای امیرکبیر زنجان و مهمانسرای جهانگردی زنجان نمونههایی از آنها هستند که از امکانات نسبتا خوبی برخوردارند.
کمپینگ
در استان زنجان نیز مانند بسیاری از شهرهای ایران، اماکنی برای برپایی چادر و کمپینگ در نظر گرفته شده است که معمولا در نزدیکی پارکها هستند تا علاوه بردسترسی آسان به سرویس بهداشتی، امنیت مسافران نیز تضمین شود. این نوع اقامت هزینه بسیار پایینی دارد و تجربه و لذت طبیعتگردی را نیز برایتان بهدنبال دارد. اما به سبب کوهستانی بودن استان، توصیه میشود در فصول گرمتر سال از این نوع اقامت استفاده کنید و اگر فصول سرد به زنجان سفر میکنید از نوعی دیگر از اقامت را برگزینید.
سخن پایانی
در بخش اول و دوم این مقاله، سعی کردیم شما را با جاذبههای تاریخی و گردشگری استان زیبای زنجان و همچنین سوغات، صنایعدستی و غذاهای خوشطعم این استان آشنا کنیم. اما موارد ذکر شده تنها بخشی از جذابیتهای این استان است و بیان تمام جاذبههای استان در یک مقاله نمیگنجد. امیدواریم با سفر به این استان زیباییهای این منطقه از کشور عزیزمان را از نزدیک مشاهده کنید و از سفر خود لذت ببرید.
شما تا کنون به استان زنجان سفر کردهاید؟
کدامیک از غذاهای محلی این استان را امتحان کردهاید ؟
از نظر شما بهترین سوغات زنجان چیست؟
تجربیات سفر خود را با ما در میان بگذارید.
ممنون از معرفی این شهر با تعریف هایی که شما کردین ادم دوست داره حتما به این شهر سفر کنه